У.Хүрэлсүхийн Засгийн газрын 100 хоног тохиоход буюу 2018 оны нэгдүгээр сарын 15-нд “Борвин дахь баасаа арилга, У.Хүрэлсүх ээ!” гэсэн гарчигтай нийтлэл бичиж байж. Харин тэр салахыг хүссэнгүй. Одоо тэр “борвины юм” У.Хүрэлсүхийн биш, Монголын Засгийн газрын “юм” болчихоод байна. Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх таван зөвлөхтэй. Ахлах зөвлөх нь Батцэнгэлийн Энх-Амгалан. Ерөнхий сайд, ахлах зөвлөхийнхөө хамт Цэргийн нэгдсэн холбоо, Харли сонирхогчдын холбоондоо багтдаг. Түүний нэг онцлог нь эхлээд 2012 онд, саяхан Т.Аюурсайхан гишүүний мэдээлсэнчлэн 2009 онд Польшийн интерполоор эрэн сурвалжилж буйг манай талд мэдээлсэн жагсаалтад удаа дараа орсон байдаг. Саяхных мэдээллийн хувьд мэдээж нэр бүхий 69 дипломатчийг одоо ямар ажил алба эрхэлдэг, хэний, ямар хамаарал бүхий этгээд гэдгийг цаад талаас бичиж ирүүлээгүй. Тэгэхээр уг нэрсийг хуулж холбогдох мэдээллийг шивж танилцуулсан харагдаж байгаа юм. Ингэхдээ Т.Аюурсайхан гишүүн Намын дарга, Ерөнхий сайдынхаа ахлах зөвлөхийн нэрийг санаатай, санаандгүйгээр Энх-Амгалан биш Амгалан-Энх гэж бичсэн нь “хөгжилтэй”. Арай ч хасаад хаячихаж болохгүй байсан биз. Ингээд хоёр удаагийн мэдээллээр Ерөнхий сайдын маань ахлах зөвлөх Б.Энх-Амгалангийн нэр гарсан. Тодорхой эх сурвалжуудад үүнээс ч хүнд мэдээллүүд агуулагдсан байдаг ч энэ талаар хууль хяналтын байгууллагууд шалгаж тухайн бүлэглэлтэй ямар холбоотойг тогтоох биз ээ гэж найдаж байна.

Ахлах зөвлөхийн архагшсан хэрэг буюу “Шиндлерийн бүртгэл”

Б.Энх-Амгалан бол МУИС-ийн Эдийн засгийн факультет, ОХУ-ын ГЯЯ-ны дэргэдэх Дипломатын академийг төгссөн, Олон улсын эдийн засагч мэргэжилтэй, Эдийн засгийн ухааны доктор, “Итгэмжит” дипломат цолтой” гэсэн намтартайгаар одоогоос есөн жилийн өмнө БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны Хөх хотод суух Ерөнхий консулаар томилогдож байсан. Тэнд ажиллах үеэрээ хятад иргэнийг хууль бусаар хилээр нэвтрүүлсэн хэрэгт холбогдсон удаатай. Дараа нь 2004-2007 онд Олон улсын соёлын харилцааны нийгэмлэгт Гүйцэтгэх захирал, 2007-2009 онд Гадаад хэргийн сайд Сү.Батболдын Эдийн засгийн асуудал эрхэлсэн зөвлөх, ГХЯ-ны Бодлого, төлөвлөлт, мэдээлэл, үнэлгээний газарт зөвлөх, 2009 оноос Стратегийн төлөвлөлт, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний газарт дэд захирлаар ажиллаж байсан гэсэн намтартай.

Өнгөрсөн хугацаанд Ерөнхий сайдын ахлах зөвлөх Б.Энх-Амгалан ЖДҮХС-аас зээл авсан, аваагүй, албан хэрэгцээний УБЗ 07-02 автомашинаар хүүхдээ сургуульд нь хүрэсэн эсэх асуудлаар нэг бус удаа Ерөнхий сайдын “чихийг халууцууллаа”. Мөн АТГ-т өгсөн ХОМ-т нь дурдагдсан “Марта Майнинг” компанийг одоо нь хүү Э.Энх-Амар нь Хятадын Кэ Юан геологи, эрэл хайгуулын ХХК-тай хамтран ашигт малтмал ашиглалтын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг нь анхаарал татдаг.

Баялаг намтартай баян зөвлөхөө сайн хянаарай

Ерөнхий сайдын Орчны бохирдол, нийгмийн асуудал хариуцсан зөвлөх Лхамсүрэнгийн Алтангэрэл гэж Ерөнхий сайдын өөрийнх нь хэлдгээр бас л “баялаг намтартай” нэгэн. Тэрбээр Улсын нөөц бүрдүүлэлтийн газрын даргаар ажиллаж байхдаа улсын нөөцийн сангаас 15 тэрбум төгрөг хувьдаа завшсан тул 3.6 жилийн ял сонссон ч Өршөөл үзүүлэх тухай хуульд хамруулан шийдвэрлэж байв. Гэсэн ч цагаатгуулах гэж нэлээд хөөцөлдсөн байдаг юм. Түүний албан тушаалаа урвуулан ашиглаж шатахууны гэрээ байгуулж 1.9 тэрбум төгрөг шилжүүлэн улсад хохирол учруулж байсан “АО жаргалант” хувийн компани одоо ч түүний нэр дээр хэвээрээ байна.

Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх Онцгой байдлын сайд байхаасаа түүнтэй ойр дотно болж одоо ч “Утаагүй” гэх овогтой төслүүд дээр голлон ажиллаж байгаагаас нь болгоомжилж буйгаа нуух юун. Ерөнхий сайдын зөвлөхийн албанаас түүнийг халлаа гэхэд ажирахгүй амьдрахаар хэдэн компани бий. хашсанаар түүний компаниудад ашигтай л биш бол түүнийг явуулчих. Цаадах чинь алзахгүй, ажрахгүй.

Түүний нэр дээр одоогоор “АО жаргалант”, “Рийл эстэйт сэйлс”, “Дөрвөлжин-Эрдэнэ”, “Рашаанболор эрдэнэ”, “Ди Ти Өү”, “Топрок” компаниуд болон алдарт “Харли сонирхогчдын монголын холбоо” бий. Харли сонирхогчдын холбооны Удирдах зөвлөлийн дарга нь Ерөнхий сайд, МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх. Энэ холбоонд УИХ-ын гишүүн Д.Дамба-Очироос эхлээд дуучин Т.Ариунаа, Д.Жаргалсайхан нарын гавьяатууд, Ерөнхий сайдын зөвлөх, Эрүүл мэндийн дэд сайд асан Н.Хүрэлбаатар, МУИС-ийн захирал Я.Төмөрбаатар, “Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн Гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байгаад одоо Ерөнхий сайдын улс төрийн зөвлөх болсон гэх Б.Цэнгэл нарын олон сонирхолтой гишүүд бий.

Нөөцийн мөнгө шамшигдуулсан хүнийг тэртээ тэргүй хаашаа орсон нь олддоггүй бөгөөд олон тэрбум төгрөг төвлөрдөг утаагүй болох төслийг удирдуулчихаад юу бодож суух вэ.  Мөн агаад өнөөдрийг хүртэл Төрийн ордон дотор төр, нийгмийн зүтгэлтэн амиа алдсан аймшигт хэрэг гарчихаад байхад Төрийн тусгай хамгаалалтын газрын даргыг ажлаас халах бус сануулга өгөөд өнгөрөв гэдгийн цаана ч Л.Алтангэрэл зөвлөхийн нэр дуулдсаар байна.

Н.Хүрэлбаатарыг сэйфтэй мөнгө төөрүүлэхээ больсон гэдэгт яаж итгэх вэ

Эрүүл мэндийн сайд асан Н.Хүрэлбаатарыг 2013 оны зургадугаар сарын 7-ны 22 цагийн орчимд Чингис хаан нисэх онгоцны буудалд буухад нь баривчилж, мөн оны есдүгээр сарын дундуур батлан даалтад гарсан байдаг. Тэр ямар хэрэгт холбогдсон бэ? Түүний хүү Энхбатын Хан-Уул дүүргийн XV хорооны нутаг, Зайсан дахь “Рапид харш” хотхоны орон сууцнаас 2011 оны хавар их хэмжээний мөнгөтэй сэйф алдагдсан байдаг. Хуулийн байгууллагынхан төмөр шүүгээг онгойлгоход дотор нь хоёр сая 245 мянган юань (Монголбанкны 2011 оны ханшаар 419 сая гаруй төгрөг) болон 6000 ам.доллар гарч байжээ. Тэр үед хүү Х.Энхбат нь “Аав энэ төмөр шүүгээг манайд тавьсан. Юу байгааг нь би мэдэхгүй” гэж тайлбарлажээ. Хүү нь мөнгөний талаар ямар нэгэн зүйл мэдэхгүй байсан байж магадгүй. Тэр үед Н.Хүрэлбаатар мөнгөний талаар хууль хяналтын байгууллага, хэвлэлийнхнээс нууцалж байсан гэдэг. Одоо тэрбээр Ерөнхий сайдын эрүүл мэндийн зөвлөхөөр ажиллаж байна.

Ерөнхий сайдын туслахаар ажиллаж байсан Нямаагийн Энхбаатар одоо “МИАТ” ТӨХК-ийн дэд захирлаар ажилладаг. Түүнийг томилуулахын тулд салбарын сайдад нь хаягласан МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалангийн албан бичиг, томилуулах болсон үндэслэл дуулиан тариад авсан ч эрхэм генсек намын дүрмээ төрийн хуулийн дээр эрэмбэлж өөрийгөө бүр ч сайн тодорхойлоод авлаа. Хэнтийн гурван гишүүний Н.Энхбаатарыг МИАТ-ийн дэд захиралаар томилуулахаар дэмжлэг хүссэн бичиг, түүнийг цохсон МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга үзэгний үзүүрээр Төрийн албаны тухай хуулийг зөрчсөндөө гэмшиж байгаа ч шинж харагдсангүй.

Тэдний дэмжсэн Н.Энхбаатар нэлээд “чих халууцуулж” буй. 2018 оны долдугаар сарын 25-нд “АТГ-аас У.Хүрэлсүхийн туслахыг шалгаж байна” гэсэн гарчигтай мэдээнүүд устгагдсан. Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн багийн хамгийн сайн хийдэг ажил тэр. Одоогоор түний хашиж буй ажилтай холбоотой, “Содмонгол групп”-тэй холбоотой нэлээд удаж буй авлига авсан байж болзошгүй асуудал шийдэгдээгүй байна. ЗГХЭГ-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ хэнийг хааш нь томилуулахад дэмжсэнээ бичиг цаасаа харахгүй л бол санахгүй гэхийг харахад дэмжиж томилуулсан хүнийх нь тоо цээжээр барахааргүй бололтой. Мөн УИХ-ын гишүүд томилгоонд нь нөлөөлдгийг нуусангүй. Засгийн газрын “гал тогоо” УИХ-ын гарт, Төрийн хуулийн дээр Намын дүрэм…байдал ийм л байна.

Гоё залуус ба “залуу банди нар” гэж хэн бэ?

Түүний зөвлөх А.Үйлстөгөлдөр манай үеийн шижигнэсэн цэмцгэр “боловсон хүчин”-үүдийн нэг. Гэвч даргыгаа өмөөрч “гэнэ сэрэггүй” алдаа гаргах нь бий. Жишээ нь Засгийн газрын хуралдааны дундуур гэнэт телевизийн камер оруулж бичлэг хийгээд фэйсбүүкээр цацах, “амьгүй бичээчдийн арми” зохион байгуулах, гэнэтийн уур уцаар, үглэж янших, адаг сүүлд нь боорцог чихэр тараах зэрэг олон “шинэлэг” санаа Ерөнхий сайдад сайн нэр авчраагүй юм даг. Тийм дэвэргэн романтик залуугийн санаанд орсон бүхнийг армийн бага даргаас Ерөнхий сайд хүртэлх замыг туулж яваа улстөрч шууд хэрэгжүүлээд байна гэдэг их итгэдгийнх биз ээ.

Ерөнхий сайдын гадаад бодлогын  зөвлөх Батсүмбэрийн Мөнхжин. Гадаад харилцааны яаманд 2008 оноос хойш ажилласан. Мөн Лондонд Элчин сайдын яаманд дипломатаар ажиллаж байсан. Засгийн газрын референт Ганболдын Гандөл түүний төрсөн ах Ганболдын хүү бөгөөд ХОМ-т нь байдаг “Илт хан” ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигч. Гэхдээ Харин ЗГХЭГ-ын референтээр ажиллах шалгуур хангасан эсэх нь эргэлзээтэй. Залуучуудын байгууллагаас огтхон ч холдоогүй тэрбээр одоо ч залуустай ажиллах сонирхолтой. Харин 2019 оны дөрөвдүгээр сарын 25-нд Цэргийн нэгдсэн холбооныхоо тэргүүнээр сонгогдсон тэр өдөр “Залуу банди нар үгэнд орохоо байлаа. Архи ууж садар самуун, хар тамхитай холбогдож байна” гээд өнөөх гоё рапорт хоолойгоороо илтгэлдээ дурдахад цөөнгүй хүн цочсон биз ээ. Тэгэхээр Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн хувьд гоё залуус ба залуу банди нарын ялгаа яг хаана хэрхэн тодорхойлогддог нь эргэлзээтэй. Харин түүний аймгуудаар явж байгуулаад байгаа Цэргийн холбоонд хэн нь, хэд нь хамрагдсан, яах зорилготой нь тодорхойгүй.

Засгийн газрын Ахлах референт Д.Нямжав нь Т.Аюурсайхан гишүүний хэвлэлийн бага хурал хийлгэж мэдээлсэн дипломат алба хашиж байхдаа тамхи зөөсөн хэрэгт дурдагдсан. Тэрбээр өчигдөр хариуцлагаа хүлээж ажлаас чөлөөлөгдөх хүсэлтээ гаргах тухай мэдэгдсэн. Араас нь Ерөнхий сайдын ахлах зөвлөх, Б.Энх-Амгаланг өргөдлөө өгч хариуцлага хүлээнэ гэдэгт итгэлтэй байна. Тэгэхээр У.Хүрэлсүхийн ажлын албанд тамхи тээвэрлэсэн хоёр, хөрөнгө шамшигдуулсан хоёр, авлигын хэрэгт холбогдсон нэг гэхчлэн “гэмт хэргийн цогц бүлэглэл” үүрлэсэн байгаа биз?

Тэр тойрон хүрээлэх, зөвлөж туслах хүмүүсээ сонгохдоо алдаа гаргасан. Яаж сонголт хийхээрээ нийт хүн ардаасаа ийм сонголт хийж зөвлүүлдэг байна аа! Энэ алдаагаа засахгүйгээр, “борвиныхоо баасыг арилгахгүйгээр” дахин найман сар тэснэ гэж үү?Нэг Ерөнхий сайдын зөвлөхүүд гэхэд арай олон шүүхийн тогтоолтон, бохир гартан, дааж ядсан фактууд биш гэж үү. Тэсэхийг хүсвэл засахыг хүсэх л болж дээ, Ерөнхий сайд аа! Өөрийн чинь рейтинг өссөн ч ийм багт Update хийхгүйгээр найман сар байтугай найм хоноход ч бэрх өдрүүд айсуй.

Нийтлэлч: У.Оргилмаа