Бөөгийн эмчилгээ ардын ч тэр, Европын ч тэр эмчилгээтэй хамааралгүй. Балар эрт үеэс хүний ундалж хооллох, биеийн  хэвийн болон хямралтай байдлаас шалтгаалцах, биеэ авч явах хэм ёсыг бөө нар хэлдэг байв. Бөө удган нар монгол угсаанаа анхдагч эмч байж мэднэ. Эмчлэх ид шид нь онгодын хүчээр илааршуулдаг аж. Онгод гэхээр шинжлэх ухаанд яв цав судлын тогтоосон юм байхгүй гэхдээ байгалийн хүч гэдгийг хүлээн зөвшөөрөхөд хүрчээ. Сүнс гэж байдгийг эртнээс нааш мэдэх болсон эртний хүмүүс байгалийн хувирлын мөн чанарыг гэнэн ойлголтоор хүмүүсийг аврах, энэрэх өршөөх, айлгах нь ер бусын явдал далд эзнээс болдог гэж үздэг тэгээд лус савдаг гэдэг ойлголт бий болсон. 
    
Бөө нар хүний биеийг ус шороотой дүйлгэж үздэг, хүн гэдэг амьтан тодорхой махбодоос үүссэн болохоор байгаль дэлхийтэйгээ шүтэлцээтэй байх, түүнд зөв харьцах учиртай аж. Уур амьсгал болох халуун хүйтэн, бороо цасыг байгалийн ер бусын үзэгдэл, түүнтэй шүтэлцүүлж хүний эрүүл мэндтэй хамааруулж үздэг. Бөө хүн нүд урвуулан хуурах, сэтгэл хувирах ид шидтэй угтаа хүмүүст эрдэм гэж итгүүлдэг. Нүд хуурах бол ерөөс илбэ. Сэтгэл хувиргах нь санаж бодсоныг өөр тийш хандуулдаг. Энэ бол ховсдох шинж. Үүний сацуу увдис гэж бий. Энэ нь хүний авъяасын нэг илрэл. Бөө болох хүн далдын хүчээр болчихдог гэдэг. Энэ нь өөрт байгаа овсгоо, билэг чандраас шалтгаална. Оргүй хоосноос үүсэхгүй. Хуучин цагт бөө үйл явуулгаа нууцаар хийж байв. Нэг намын тогтолцоотой үед намын гишүүн хүн нууцгайхан бөө болчихсон байх жишээтэй. 
    
Хөвсгөлд нэг удган эмэгтэй байж төр, засаг хувьсгалын ажилд зүтгэж явсан гэх. Тэр удган хэрэг явдлын мөн чанарыг хэлдэг өөрөө нотлон хэлэх тул гадуур тархаахыг хорино. Тэр эмэгтэй хээр явж байтал цасан дотор арц цухуйж байна уу даа гээд суга татаад авчихаж. Хэд хоносны хойно бие нь өвдөж илааршилгүй байсаар мэдрэлийн өвчтэй болжээ. Эмч домч болж ламд үзүүлбэл европ эмчилгээ нэмэргүй, хараалд өртсөн тул бөөгөөр л яв гэжээ. Бөөд очиж үзүүлж юутай учирсан, биеийн зовиурыг хэлж тэр хэлснээр эмчлүүлээд илааршлыг олжээ. Бөө сүржин дүр үзүүлдэг, олны өмнө элдвийг үзүүлж цовхорч харайдаг. Бөө хүн болгон болдог ч юм биш. Бөө болох хүслээ сэтгэлээрээ илчилж бишрэлээр болно. Үхэл, сэхэл хоёрын аль нэгийг сонгоно л гэсэн үг. Амьд явах замын залуур нь бөө юм. 
    
Бөөгийн ухаан санаа салхины адил замхарна. Хэн өөрт нь үйлчилж, үйлчлүүлж байгаагаа ч мэдрэхгүй болдог. Бөө болоход нарийн жаягтай шавийн гарт улаан өнгийн утас уяад нөгөө үзүүрт нь багшийн гарыг уяж багш шавийн барилдлага тийн эхэлнэ. Энэ нь шашны биш шавийн барилдлагаас өөр. 
    
Багш нь ухаангүй байгаа шавьтайгаа хамтрах гэвэл өвчтөнийг орноос нь босгож бөөгийн хувцас нөмрүүлнэ. Багш өмсгөлтэйгээ бөөлнө. Ухаангүй байсан шавь нь уйлан  хайлахаар багш нь халуун нөмрөгөө биед нь углуулна. Маргааш нь багш, шавь хоёр уулзахад шавь нь зүв зүгээр болж багш, шавь хоёр үйлдлээ хамтарч хийнэ. Бөөгийн далд үйлдэл хийлгэж илааршсан хүн хичнээн ч жил амьд мэнд явж болно. Нэг зайранд тохиолдсон явдлыг хэлье. 
    
Зайрангийн хамаг хогшлоо хадгалдаг пинг айлын саваагүй хүүхдүүд ухаад чухал хэрэглэгдэхээр юмнаас аваад явсныг зайран мэдээд мэргэлжээ. Нутгийн олон хүүхэдтэй айлаас зайлахгүй гэж буув. Тэр айлд очиж хүүхдүүдээс асуугаад хэргээ хүлээсэнгүй. Эцэг, эхээс нь асуутал уцаар зангаар "Яаж мэдэхэв” гэж. Тэр айлаас урамгүй гараад харьж ирсний маргаашаа зайран өвчилж илааршлыг ололгүй бие барав. Зайрангийн сүнс нөгөө айлд хоргоджээ. Хэдэн жил өнгөрсний хойно зайрангийн хогшлоос "шуучихсан” хүүхдүүд том болчихоод уулын шил өөд мацаж явтал тэдний урдаас морьтой хүн айсуй. 
    
Дөхөөд иртэл хэдэн жилийн өмнө талийгаач болсон зайран дүрээр явж байна гэж хүүхдүүд цочирдож, айх гайхах зэрэгцэж тэд буруу харцгаав. Хэсэг байгаад эргэн харвал өнөөх зайран алга. Тэр зайран уг нь тэднийхээс авлагаа нэхэхээр "Сүнс” нь явж байсан юм байх. Хүүхдүүд гэртээ ирээд энэ тухайгаа яриад эцэг, эх нь мэдсэн шинжгүй. Та нар хий юмтай дайралджээ гээд өрхийн эзэн амандаа мэгзэм бувтнав. 
    
Хэд хоносны дараа хүүхдүүд толгой дараалан өвчилж зарим нь үхжээ. Эцэг, эх нь юу болов гэж нэг удганаар үзүүлбэл танайхаас авлага нэхэж өнөөх зайран чинь эргэж ирсэн байна гэхэд гэрийн эзэн цээрлэж гай барцдаас зайлуулж өгөөч гэж гуйхад хэдэн мал зүсээр нь тавь! гэхэд гэрийн эзэн ёсоор бэлэн болгов. Удган аргадаж барцад арилгав гээд явах гэхэд гэрийн эзэн танд "Барьцааны энэ хэдэн малаа танд барья” гэхэд удган "Үгүй, үгүй. Би авахгүй” гээд буцжээ. Гэрийн эзэн барцад гай зайлуулж өгч байхад барьц өгөлгүй явуулсан минь буруудлаа гээд өнөөх хэдийгээ туугаад очиход удган "Үгүй гэсэн шүү дээ. Юунд авчрав” гэхэд өнөөх эзэн малаа орхичихоод буцжээ. 
    
Тэгтэл өнөөх малаа аваачиж өгсөн эзний хүү гаднаас ирээд  "Хэдэн мал маань яачихав” гэхэд барьцад өгчихсөн гэхээр хүү уурлан тэр даруй удганыд ирж "Удган гуай, та барцад арилгах нэрээр ядуу айлыг нэрвэж хоосолсон байна” гээд малаа туугаад явчихжээ. Тэр залууг гэртээ очтол эхнэр нь ухаан алдаад уначихсан, ганц хүү нь өвчилж сэхэл авалгүй үхжээ. Эхнэр нь засал авалгүй нүд анижээ. Бөөгийн хараал тэднийд тийн хүрчээ. Бөөгийн  хараалыг одоогоор төсөөлбөл өшөө хорслоо авах, хорыг хороор гэсэн "эмчилгээ” болох хорлол аж. 
    
Бөө гэдэг бол хичнээн онгодтой харьцана, төчнөөн дүвчигнэж бас тэр хэрээр солиорно, амь нь байвч сэтгэхүй нь сансарт хэсч явдаг гэнэм.