Туркийн Засгийн газар Вэйсел Акчайг хулгайлах оролдлогод хамааралгүй гэв

2018/07/31

Туркийн Засгийн газар Вэйсел Акчайг хулгайлах оролдлогод хамааралгүй гэв

Author: saikhnaa on 31-07-2018, 13:56

Өчигдөр буюу Даваа гарагийн орой Туркийн гадаад хэргийн яам Монголын нутаг дэвсгэрт хүн хулгайлахыг оролдсон гэх мэдээллийг эрс няцаасан мэдэгдэл хийжээ.

Туркийн Гадаад хэргийн яамны төлөөлөгч Хами Аксой хэвлэлийн хурал дээр "Баасан гаригт Монголоос Туркийн иргэнийг хулгайлахыг завдсан хэрэгт харамсаж байна. Туркийн засгийн газар үүнд ямар ч хамааралгүй” гэсэн юм.

Баасан гарагийн өглөө Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатарт Турк сургуулийн захирал Вейсел Акчайг гэрийнх нь гаднаас таван хүн микроавтобусанд суулган авч явсан талаар найз нөхөд, гэрчүүд хэлсэн хэмээн "Yahoo” сайтад мэдээлжээ.

Туркийн агаарын хүчний ТТ4010 дугаартай онгоц энэ үед Чингис хаан олон улсын нисэх буудалд газардаад байв. Гэвч Монголын эрх баригчид Турк сургуулийн захирлыг авч явахыг хориглосны дараа уг онгоц тухайн өдрийн орой буцаж ниссэн.

Туркийн Засгийн газар Вэйсел Акчайг хулгайлах оролдлогод хамааралгүй гэв

Акчайн удирддаг Улаанбаатар Эмпати сургуулийг Туркийн засгийн газар 2016 оны төрийн эргэлтийг зохион байгуулсан гэгддэг Фетуллах Гюлений олон улсын сүлжээний нэг хэсэгт тооцдог аж. Харин Вейсел Акчай болон бусад удирдлагууд нь өөрийн сургуулийг Гюлентэй холбоогүй, Германы хөрөнгө оруулалттай боловсролын байгууллага гэж мэдэгдсэн.

Туркийн засгийн газар 2016 оны төрийн эргэлтийг зохион байгуулсан гэгддэг Фетулла Гюлентэй холбоотой хүмүүсийг хулгайлах оролдлого хийж байж магадгүй гэх таамгийг бий болгоод байгаа юм.

Монгол улсын Гадаад харилцааны дэд сайд Б.Батцэцэг Туркийн Элчин сайдын яаманд Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс хүн хулгайлах гэсэн оролдлого нь "Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг ноцтой зөрчсөн” гэж үзэн анхааруулжээ.

Вэйсел Акчайг хулгайлахаар ирсэн онгоц Баасан гаригийн орой буцаж ниссэн гэж албаны хүмүүс хэлж байна.

2016 оны долдугаар сард Туркийн засгийн газарт төрийн эргэлт хийхээр завдсан гэх Фетулла Гюлений бүлгийг террорист үйл явдал хэмээн буруутгаж үүнтэй холбоотой гэх 80,000 гаруй хүнийг баривчлан саатуулсан юм.

Төрийн өмчит Анадолу мэдээллийн агентлагаас даваа гаригт Туркийн Дотоод хэргийн яам Киприйн арлаас Гюлентай холбоотой гэх 50 хүнийг барьсан гэж мэдээлсэн хэмээн "Yahoo” сайтад нийтэлжээ.

http://eagle.mn/r/48086

More 284 0

Category: Мэдээ мэдээлэл / Дэлхий дахинд

АНУ-Д СУРАГГҮЙ БОЛСОН МОНГОЛ ЗАЛУУГ ОЛЖЭЭ

2018/07/31

АНУ-Д СУРАГГҮЙ БОЛСОН МОНГОЛ ЗАЛУУГ ОЛЖЭЭ

Author: saikhnaa on 31-07-2018, 12:06

АНУ-ын Сиэтл хотын ‘Edmond Community’ коллеж-д суралцдаг Б гэх Монгол залуу долдугаар сарын 2-ны өдөр гэрээсээ гараад ор сураггүй алга болсон талаар бид өмнө мэдээлж байсан. Тэгвэл өчигдөр /2018.07.30/ орой түүнийг олжээ. Эх сурвалжийн мэдээлснээр Б-ийн биеийн байдал хүнд байгаа гэнэ. Түүнийг сураггүй болсны дараа аав нь хайхаар АНУ-руу явсан юм байна. Тэд удахгүй Монголд ирэх аж.

Б нь 23 настай, 2017 онд АНУ-д суралцахаар очжээ. Хичээлийнхээ хажуугаар ажил хийдэг байсан юм байна. Түүнийг сураггүй болсны дараа эрэн хайх ажиллагаанд Сиэтл хотын цагдаагийн газраас гадна тус хотод амьдарч байгаа монголчууд мөн идэвхитэй оролцжээ.

More 243 0

Category: Мэдээ мэдээлэл / Нийгэм

Хөрсний ус нэвчсээр л байг уу

2018/07/31

Хөрсний ус нэвчсээр л байг уу

Author: saikhnaa on 31-07-2018, 11:34

Одоогоос хэдэн жилийн өмнө Офицеруудын ордны зүүн талд баригдсан шинэ орон сууцны авто зогсоол үерт автсан юм. Энэ үеэр автомашинаа гаргахыг оролдсон 30 гаруйхан настай залуу тогонд цохиулж амь насаа алдаж байв.

Гэтэл хэдхэн хоногийн өмнө дахин нэг залуу тооцоо судалгаа дулимаг хийсэн барилгын компанийн хариуцлагагүй үйлдлээс болж, амь насаа алдсан харамсалтай хэрэг гарлаа. Нийслэлд бороо орж, үер буух тоолонд ийм харамсалтай тохиолдол гарсаар нэг мэдэхнээ цаг үеийн сенсаац мэдээ төдийхөн болж хувирах нь. Учир нь ослын газар дээр ажилласан онцгой байдлынхнаас эхлээд холбогдох төрийн байгууллагынхан хүртэл ямар компанийн барьсан барилга үерийн усанд автсан бэ гэдгийг ил цагаан шахуу нуун далдалж, өмөөрдөг тогтолцоо нэгэнт бий болж.

Хамгийн наад зах нь гэхэд сүүлийн хэдэн өдөр үргэлжлэн орсон борооны улмаас 40-өөд орон сууцны авто зогсоол үерт автсан гэх дуудлага, мэдээлэл бүртгэгджээ. Эдгээрээс 14-ийнх нь авто зогсоолд хөрсний ус нэвчсэн талаар нийслэлийн Онцгой байдлын газраас мэдээлсэн. Тэгвэл хөрсний ус орон сууцны зоорийн давхарт нэвчих нь чанар, аюулгүй байдалд хэрхэн нөлөөлөх вэ. Дээрх 14 орон сууцыг ямар компани барьсан бэ гэдгийг тодруулахаар цөөнгүй албан байгууллагын үүдийг тогшсон юм. Гэвч холбогдох байгууллагын дарга, цэрэг гээд бүгдээрээ "Ийм мэдээллийг олон нийтэд түгээж болохгүй. Учир нь орон сууцны өртөг буурна. Мөн тухайн барилгын компанийн нэр төрд харш” гэсэн юм. Төрийн байгууллагад удирдах албан тушаал хашдаг дээрх даргын хэлсэн энэ үгийг сонсоод эрхгүй гайхав. Оршин суугчдын аюулгүй байдлаас дээгүүрт тавигддаг компанийн нэр төр гэж байх уу. Нөгөөтээгүүр, төрийн албан хаагчид ингэж хувийн хэвшлийнхний талд хэт үйлчлэх нь Төрийн албаны хуультай харшлахгүй гэж үү гэсэн асуулт урган гарч ирсэн юм.

Угтаа хариуцсан ажилдаа хайнга хандсан, хэрэглэгчийн эрх ашгийг уландаа гишгэлсэн төрийн өндөр албан тушаалтан хийгээд тэрбумтны алинтай ч хариуцлага тооцдог механизм үйлчилдэг байх ёстой. Ингэж чадаж байж л бидний ярьдаг хариуцлагатай нийгмийг байгуулах учиртай биз. Гэтэл төрийн байгууллагын зөөлөн сандал дээр тухалсан дарга нар ингэж ярьж хэлж суугаа цагт монгол хүний амь нас хямдхан байх нь арга ч үгүй мэт.

ЦАХИЛГААНЫ "ШИТ”-ИЙГ ШИЛЖҮҮЛЭХ ШААРДЛАГАТАЙ

Монгол Улс тэр дундаа Улаанбаатар хотод орох хур тунадасны хэмжээ жилээс жилд буурч буй. Азаар хурмаст тэнгэр хураа хайрлаж, газар дэлхийг чийглэсэн ч нийслэлийн цөөнгүй орон сууцны чанар, аюулгүй байдлыг шалгаадхав. Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газар болон "Цахилгаан түгээх сүлжээ” ТӨК-аас зарим ажилтны хэлснээр үерт автсан орон сууцны барилгаас гадна нэлээд барилгын цахилгааны "шит"-ний байршлыг өөрчлөх шаардлагатай гэнэ. Учир нь тухайн барилгыг анх барихдаа барилгын зургийн дагуу барьж гүйцэтгээгүйгээс болж нийслэлчүүд бид хэзээ мөдгүй шалзлагдах аюул дунд амьдарч байгаа юм байна. Эндээс үзвэл, Хан-Уул дүүрэг дэх орон сууцны барилгын авто зогсоол үерт автсан нь болзошгүй эрсдэлийг анхааруулсан дохио ч байж мэдэх нь.

Юутай ч мэргэжлийн хяналтын газраас цахилгааны "шит”-ийн байршлыг яаралтай солих дүгнэлтээ үйлдэж, цөөнгүй орон сууцны конторт хүргүүлсэн байна. Гэсэн ч тэдний дүгнэлтийг хэрэгсэх конторын дарга тэр битгий хэл төрийн байгууллагын ажилтан ч олдохгүй байх гэж ам бардам хэлсэн. Учир нь мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас ийм дүгнэлтийг нэг биш нэлээд хэдэн удаа үйлдэж хүргүүлсэн түүхтэй гэх. Гэвч нохой хуцахын чинээ тоодоггүйн харгайгаар дээрх харамсалтай зүйл удаа дараа боллоо гэж өгүүлсэн юм.

ҮНЭНИЙГ АЖЛЫН ХЭСГИЙНХЭН ТОГТООЖ ЧАДАХ УУ

Хөрсний ус нэвчсэн гэх 14 барилгын цөөнгүйгээр нь өчигдөр зочилсон юм. Тэдгээрийн нэг нь "Flower” хотхон бөгөөд оршин суугчдын хэлснээр нөхцөл байдалд сэтгэл дундуур байгаагаа хэлсэн. Учир нь тухайн барилгыг худалдаж авах үед 100 чанар, аюулгүй байдал санал болгосон хэдий ч ашиглалтад ороод 10 жилийн нүүр үзэлгүй хөрсний ус нэвчиж эхэлжээ. Үүний шалтгааныг мэргэжлийн хүнээр тайлбарлуулснаа энгийнээр тайлбарлахыг хичээе. Тухайн газарт барилга барихаас өмнө гадаргууны шинжилгээ судалгаа хийлгэсний үндсэн дээр барилгын зургийг хийлгэх ёстой аж. Ингэхдээ хөрснөөс нь ус шүүрэх эрсдэлтэй гэж дүгнэлт гарвал үүнээс хамгаалах хамгаалалтыг заавал байршуулах ёстой юм байна. Гэтэл Улаанбаатар хотод баригдаж байгаа барилгын олонхынх нь доороос хөрсний ус гардаг гэх. Үүнээс хамгаалах хамгаалалт байршуулах гэхээр өндөр өртөгтэй учир барилгын компаниуд төсвөө танах үүднээс суурилуулахаас татгалздаг байна. Доороосоо ялзарч байгаа барилгын чанар, аюулгүй байдал ямар байх нь ойлгомжтой. Хамгийн наад нь элдэв хортон шавж үүрлэнэ. Хамгийн аюултай нь цахилгааны "шит”-ийг стандартын дагуу байршуулаагүй дээрх харамсалтай үйлдэл цаашид ч гарсаар байх болно гэж мэргэжлийн хүн тайлбарласан юм.

Доороосоо ялзарч байгаа барилгын чанар, аюулгүй байдал ямар байх нь ойлгомжтой.

Тэгвэл нэгэнт хөрсний ус нэвчиж эхэлсэн барилгын асуудлыг хэрхэх вэ. Нийслэлийн онцгой комиссоос хөрсний ус нэвчилт өгсөн орон сууцуудад хөрсний уснаас хамгаалах хамгаалалт байршуулсан эсэхийг шалгах ажлын хэсэг байгуулсан гэх таатай мэдээ дуулдсан юм. Ажлын хэсэгт төрийн байгууллагуудаас гадна ШУТИС-ийн багш нар багтсан гэх. Тус ажлын хэсгийнхэн нь зургийн компаниас үйлдсэн хөрсний уснаас хамгаалах хамгаалалт суурилуулах шаардлагатай эсэх дүгнэлтийг баримталсан эсэхийг шалгах юм байна. Эндээс хоёр гаргалгаа бий.

Нэгдүгээрт, хэрвээ зургийн компаниас хамгаалалт шаардлагатай гэж дүгнэсэн байгаад түүнийг нь барилгын компани биелүүлээгүй бол "Нүглийн нүдийг гурилаар хуурах”-тай адил зүйл болсон нь дамжиггүй.

Хоёрдугаарт, зургийн компани тийм дүгнэлт огт үйлдээгүй гэж гүрийх. Аль нь ч бай барилгын компанийн тал буруудах магадлалтай. Учир нь зургийн компани тийм дүгнэлт үйлдээгүй гэвэл зураг зурсан мэргэжилтний гарын үсэгтэй зургийг баталгаа болгож үзүүлэх ёстой. Баталгаа байхгүй бол мэдээж ажлын хэсгийг найрах хэрэгтэй болно. Найраа бүтвэл зургийн компани бурууг үүрч, барилгын компанийн эзэд хэргээс мултрах боломжтой. Тэгвэл учир мэдэх хүний хэлснээр ийм зүйл болох магадлал тун бага гэсэн. Учир нь, Улаанбаатар хотын орчимд хөрсний ус гарах нь элбэг учир ямар нэг байдлаар бүх барилга байгууламжид хөрсний уснаас хамгаалах хамгаалалт суурилуулах ёстой учир ийм дүгнэлтийг зургийн компаниуд ихэвчлэн үйлддэг байна. Харин барилгын компаниуд төсвөө хэмнэхийн тулд оршин суугчдад 100 хувийн баталгаа гэсэн цаасан малгай өмсгөх түгээмэл байдаг аж. Үүний тод жишээ нь дээр хэлсэн "Flower” хотхон. Тус хотхон нь Хан-Уул дүүрэг буюу Удирдлагын академийн баруун урд талд байрладаг юм байна. Тус газарт орон сууцуудыг зай орох зайгүй шахуу шигүү барьсан гээд хэлчихэд бараг буруудахгүй байх. Энэ утгаараа ч тэр үү бараг ихэнхийнх нь авто зогсоолд үерийн ус тунасан байгаа харагдсан. Тэндхийн оршин суугчдын хэлснээр "Жил бүр хөрсний ус нэвчдэг. Гэхдээ энэ жил арай илүү их хэмжээтэй байна” гэсэн юм.

ШАЛГАЛТАД БҮДРЭХ ДАРААГИЙН БАРИЛГУУД ТУН УДАХГҮЙ ТОДОРНО

Нийслэлд ашиглалтад орсон орон сууцнууд доороосоо ялзарч байхтай зэрэгцэн дахин нэг чанаргүй барилга ашиглалтад орохоор зэхэж байна. Энэ нь Сүхбаатар дүүргийн XI хороо буюу "Хангай” хотхоны урдхан баригдаж буй 16 давхар орон сууцны барилга.

Тус барилгын захиалагч нь "Анд интернэйшнл” бөгөөд туслан гүйцэтгэгч компаниар хөл толгой нь олдохооргүй олон компани ажиллаж байгаа гэх. За, энэ ч яахав. Хамгийн гол нь барилгын суурь тавигдсан цагаас буюу 2014 оноос хойш хөрсний ус гарч эхэлсэн бөгөөд үүнийг нь зуны улиралд хоёр шланкаар 24 цагийн турш тасралтгүй асгадаг. Өөрөөр хэлбэл, 2014 оноос хойших дөрвөн жил буюу зуны 12 сарын хугацаанд олон зуун сая метр куб хөрсний усыг бохирын хоолой руу цутгасан байж таарна. Тус орон сууцны барилгад хяналтын инженерээс хөрсний ус гарах нь барилгын чанарт хэрхэн нөлөөлөх, хөрсний уснаас хамгаалах хамгаалалт суурилуулах эсэхийг тодруулахад, "Барилга ирэх сард ашиглалтад орно. Албаны хүмүүс хамгаалалт суурилуул гэвэл суурилуулна” гэв.

Түүний хэлсэн энэ үг үнэн болов уу. Тэгвэл мэргэжлийн хяналтын газраас авсан мэдээллээр хөрсний уснаас хамгаалах хамгаалалтыг барилгын явц эхлэх үетэй зэрэгцэн байрлуулах ёстой гэсэн.

Эндээс үзвэл, Хан-Уул дүүрэгт байрлалтай 40-өөд орон сууцанд тохиолдсон явдал хотын төвийн орон сууцуудад давтагдахгүй гэх газаргүй нь.

Ямартай ч барилгын чанарыг шалгасан бороо хэсэгтээ үргэлжлэн орох төлөвтэй. Салбар эрхэлсэн сайд нь битгий хэл, улсын комиссынхон хүртэл ухаж төнхөөд олоогүй "но” хэдэн хоног үргэлжлэн орсон борооны ачаар ил боллоо. Чанарын шалгалт цаашид ч үргэлжлэх нь.

Г.НАЦАГ-ЭРДЭНЭ

ЭХ СУРВАЛЖ: ҮНДЭСНИЙ ШУУДАН СОНИН

More 334 0

Category: Онцлох / Нийгэм

Мартагдсан майга бор

2018/07/31

Мартагдсан майга бор

Author: saikhnaa on 31-07-2018, 11:26

Хууль бус ан агнууртай тэмцэх сэдвээр цуврал нийтлэлүүдээ "Зууны мэдээ” сонин үргэлжлүүлэн хүргэсээр байна. Энэ удаад хөвчийн эзэн хүрэн баавгайн талаар уншигчиддаа хүргэхээр бэлтгэлээ. Хүрэн баавгайг манай улс 2012 онд ховор амьтдын жагсаалтад багтаасан. "Монгол орны байгаль орчны төлөв байдлын тайлан 2015-2016”-д дурдсанаар сүүлийн 20 гаруй жилийн судалгааны дүнгээр манай оронд 500 орчим хүрэн баавгай байдаг гэжээ. Гэвч энэ дүн нь 1980-1990 онд яригдаж байсан тоо билээ. Хүрэн баавгайг тусгайлан судалдаг эрдэмтэн, судлаач, төр, төрийн бус, олон улсын байгууллага одоогоор бараг алга байна. Тоо толгойд нь нөлөөлөх байгалийн хүчин зүйлийн нөлөө бага боловч устаж болзошгүй зүйлд хамаатуулсан байдаг нь энэ амьтныг хамгаалах шаардлага байгааг харуулж байна. Хүрэн баавгай бол хууль бус ан агнуурт хамгийн их өртдөг амьтдын нэг. Сарвуу, доньд буюу цөс нь хамгийн их эрэлттэй байдаг бөгөөд бусад эд эрхтэнүүд, толгойн арьс, бүтнээр нь хүртэл худалдан борлуулж байгааг МУИС-ийн Биологийн тэнхмийн багш нарын судалгаанаас харж болно. Олон нийтийн сүлжээ, зарын групуудэд ч энэ төрлийн зар ил тод байгаа нь хууль бус ан агнуурт хүрэн баавгай өртөж байгааг бэлхнээ гэрчилж байна. Тус амьтны тархац их хэд хэдэн аймгийн цагдаагийн газар, байгаль орчны газартай холбогдож лавлахад ойрын хоёр гурван жилд баавгай агнасан хэрэг гараагүй гэсэн тайлбарыг өгсөн юм. Харин хариуцсан яамных нь мэргэжилтэн Оросын холбооны улсаас өнгөрсөн жил түймрээс дайжсан баавгайнууд орж ирсэн гэсэн мэдээллийг дуулгаж байв. Тэгэхээр энэ төрлийн гэмт хэргийн илрүүлэлт сул, хүрэн баавгайн талаар судалгаа хангалтгүй байна гэж дүгнэхээс өөр аргагүй боллоо.

ХҮРЭН БААВГАЙН ЭКОЛОГИЙН ҮНЭЛГЭЭ 6.5-7.5 САЯ ТӨГРӨГ

Ардын эмчилгээнд баавгайн цөс буюу доньдыг хэрэглэх нь түгээмэл. Эмчилгээгүй хүнд хэрэглэх гэсэн юм, яаралтай авна гэсэн зарлал олон байна. Хүрэн баавгайн цөс нь цус алдалтыг зогсоодог гэж үздэг байна. Түүнчлэн дотор эрхтэний өвчин, бөөлжих, суулгах, нүдний өвчин зэрэгт гойд сайн гэж ярьдаг. Урд хөршид баавгайн цөсийг авахдаа зарим тохиолдолд дэндүү харгис арга хэрэглэж байгааг байгаль хамгаалагчид буруушааж байв. Тухайлбал, цөсний шингэнийг ахиу ялгаруулахын тулд баавгайг давчуу хайрцаганд хийгээд уурлуулдаг аж. Энэ жижигхэн хайрцагандаа удаан хугацаагаар хорих тохиолдол ч байдаг. Энэ хугацаанд цөсийг нь цоолсон гуурсаа сугалж авдаггүй байна. Манай улсад ч гэсэн баавгай агнахдаа шархдуулж зовоож байгаад алдаг тухай анчдын группд бичжээ. Ингэвэл уурласан баавгайн цөс илүү томордог гэнэ. Хүрэн баавгайн бас нэгэн эрэлттэй эрхтэн бол сарвуу. Зовлон багатай төрчихдөг амьтан тул савраар нь төрөх гэж байгаа эмэгтэйн хэвлийг илдэг гэсэн дом бий. Төрөх эмнэлгүүдэд баавгайн савар барьсан эхчүүд их олон байдаг. Савар сурагласан зарын доор бамбаруушныхыг санал болгосон байгаа нь хөөрхийлөлтэй харагдана. Харамсалтай нь анагаах ухаанд энэ бүхнийг нотолсон мэдээлэл тун бүрхэг. Нарантуул захад амьтны эд эрхтэн зардаг лангуунууд бий. Тэндээс баавгайн савар сураглахад "Хууль чангарсан тул ил зарахаа больсон. Манайхны нэг нь шоронд явахаа дөхсөн” гэж хариулж байна лээ. Харин баавгайн соёог 50-70 мянган төгрөгийн үнэтэйгээр худалдаалж байсан юм. Түүнчлэн бөөгийн шашинд баавгайн бүтэн арьсаар чихмэл хийж байршуулах зэргээр ашигладаг гэж байлаа. Хүрэн баавгайн экологийн үнэлгээ 6.5-7.5 сая төгрөг байдаг. Хэрэв энэ амьтны эд эрхтэнийг худалдан авсан бол агнасантай адил тооцож дээрх үнэлгээг хоёр нугалан төлөх ба ховор амьтны жагсаалтад багтсан тул эрүүгийн хуулиар хорих ял авах ч магадлалтай. Тиймээс унаган байгаль, ховордсон зэрлэг амьтдаа хамгаалахын тулд эд эрхтнийг нь худалдан авахгүй байхад л зах зээл нь өөрөө алга болох учиртай юм.

БАЙГАЛЬД 20-30 ЖИЛ НАСАЛДАГ

Хүрэн баавгай нь Дэлхийн байгаль хамгаалах холбооны Улаан дансны ангилалын шалгуураар олон улсын хэмжээнд "анхааралд өртөхөөргүй”, бүс нутгийн хэмжээнд "мэдээлэл дутмаг” гэж үнэлэгддэг байна. Биеийн урт 180-240 см, сэрвээ орчим өндөр 90-150 см, хойд тавхайн урт 13-30 см, сүүлийн урт 6-21 см. Бие гүйцсэн эр баавгай 140-400 кг, эм нь 100-210 кг жин татдаг. Толгойн ясны урт 258-378 мм. Хүрэн баавгайн үс урт, сахлаг, зөөлөн байдаг. Чих богино, дугуйвтар. Өнгө хувирамтгай боловч ихэвчлэн хүрэн байдаг. Хөл, нуруу, хажуу тал хар хүрэн өнгөтэй. Хүчирхэг хумстай бөгөөд урд хөлний дунд хурууны хумс 80 мм хүрдэг, сүүл жижигхэн, бараг биеийн үснээс цухуйдаггүй байна. Монгол орны Хөвсгөл, Хэнтийн нурууны зүүн хэсэг, Монгол Дагуурын хээрийн Улз, Онон гол, Монгол Алтайн баруун хойд хэсэг, Их Хянганы салбар уулс зэрэг тайга, ойт уулсаар түлхүү тархжээ. Хүрэн баавгайн үндсэн амьдрах орчин нь салхинд унасан мод, намаг балчиг, ойн цоорхой бүхий бөглүү, шигүү ой юм. Хавар, зуны улиралд өндөр өвс, буттай газар, ойролцоо усан сан, ойн цоорхой бүхий голын хөндий, уулархаг газар байршдаг. Ичээ засах газраа бүдүүн унанги мод, эсвэл хадны хуурай хүнгэд сонгож, хуурай хагд өвс, хөвд, мөчир зулж дэвсдэг. 10-11 дүгээр сараас гуравдугаар, заримдаа тавдугаар сар хүртэл ичдэг. 180-220 орчим хоног тээж, дөрөв хүртэл тооны бамбарууш гаргадаг аж. Бамбарууш төрөх үедээ 350-500 гр жинтэй, нүдээ нээгээгүй, нүцгэн байдаг. Нэг эсвэл 2-3 жил өнжиж төллөнө. Байгалийн нөхцөлд 20-30 жил, тэжээвэр нөхцөлд 40 хүртэл насалдгийг тогтоожээ. Олон төрлийн хоол хүнс хэрэглэдэг. Идэш тэжээл хомс хаврын эхэн үед улиангарын үр, модны нахиа, ургамлын үндэс, хуучин самар, шоргоолж зэргээр харин зуны эхэн үед голчлон жимс жимсгэнэ, үр самар, ногоон ургамал, шавж, загас, заримдаа сэг зэмээр хооллоно. Идэш тэжээл дутагдалтай үед хандгай, зэрлэг гахай, бор гөрөөс, халиун буга, хүдэр барина. Монгол Алтайд хүрэн баавгай огдой, тарвага бусад мэрэгчдээр хооллодог байна.

Б.Солонго

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ” сонин

More 308 0

Category: Гол мэдээ / Нийтлэл

Биенээ "сүрдүүлсэн" МАН-ынхан

2018/07/31

Биенээ "сүрдүүлсэн" МАН-ынхан

Author: saikhnaa on 31-07-2018, 10:36

МАН-ын Хяналтын хорооны дарга Д.Батбаатар өчигдөр гэнэт "дуугарав”. Намын гишүүдийнхээ ёс зүйг ярьж, энэ асуудалд онцгой анхаарахаа мэдэгдлээ.

Эрх баригч намын хяналтын хорооны дарга гэнэт дуугарах нь улс төрийн хүрээнд сонин л үзэгдэл. Намын гишүүдийн ёс зүйн асуудал өмнө нь зөндөө яригдаж, олон нийтийн дунд шүүмжлэл дагуулж байв. Тэр цаг үед МАН-ын удирдлагууд дуугараагүй. Бүлх залгисан мэт чимээгүй байсан. Харин нөхцөл байдал намжиж буй энэ үед дуугарч эхэлсэн нь МАН-ын зөрчил гаднаа биш дотооддоо нэлээд ширүүн өрнөж байгааг харуулж байна.

УИХ дахь бүлэг нь 32, 33 болж хуваагдсан, парламент дахь нэг суудал нь хоосон, нэг гишүүн нь УИХ-ын даргынхаа эсрэг ажиллаж, 60 тэрбумын асуудлаар гарын үсэг цуглуулж эхэлсэн гээд энэ нам нэг л биш ээ. Чим чимээгүй дуншиж байгаад нэг л өдөр тэсрэхэд бэлэн болсон мэт байдалтай л байна. Дээрээс нь Ерөнхийлөгч янз бүрээр шахалт үзүүлж байгаа. Тэгэхээр өчигдөр Хяналтын хорооны дарга нь гэнэт дуугарч эхэлсэн нь дайны өмнөх сануулга, анхааруулга ч байж болох юм. Хяналтын хорооны дарга Д.Батбаатар "Сүүлийн хоёр сонгууль дамнаж яригдсан нэг асуудал бол намын нэр орсон үнэн худал нь мэдэгдэхгүй "60 тэрбум”-ын асуудал дээр намын гишүүд, дэмжигчид маш их эмзэглэж байна. Энэ асуудлыг нэг тийш нь болгохыг хүсч байгаа юм. Мөн намын тодорхой нэр бүхий албан тушаалтнууд оффшор данстай холбогдсон байвал хяналтын байгууллагууд нь нэн яаралтай шийдвэрлэх хэрэгтэй.

Ямар нэгэн асуудал байхгүй бол энэ хүмүүст холбогдолгүй гэдгийг ил тод зарлаж, гишүүдийн нэр төрд сэв суулгахгүй байхыг онцгой анхаарах болно” гэлээ.

Мөн намын гишүүдийн зөрчил дутагдалтай холбоотой мэдээллийг иргэдээс хүлээн авч, шийдвэрлэнэ гэв. Энэ нь нам доторх чимээгүй дайны галыг бага ч гэсэн намжаах арга төдий үйл явдал байж болно. Нөгөө талаар МАН МАН-аа сүрдүүлсэн сүрдүүлэг мэт харагдаж байлаа. Бараг л хоёр дахь таамаг нь зөв гэдэг нь үнэнд, үйл явдалд ойрхон сонсогдоно. Хяналтын хорооны дарга гэв гэнэт дуугарч гарч ирсэн дээрээс шидсэн чулуу байх л даа. Эрх баригч намын доторх зөрчил нэлээд газар авсныг харуулах дараагийн нэг асуудал нь Нийслэлийн МАН-ын бага хурал өнгөрсөн зургаадугаар сараас хойш хэдэнтээ хойшиллоо. Эрх баригч нам салбар хорооныхоо бага хурлыг ч хийж чадахаа болив. Нийслэлийн МАН-ын даргын суудал одоог хүртэл үүрэг гүйцэтгэгчтэй байгаа.

Нийслэлийн МАН-ын даргын суудалд санаархагч бүлэглэл Хоорондын зөрчил Сүхбаатарын талбайд гарч жагсах хүртлээ ширүүсэн. Жагссан МАН-ын гишүүд "60 тэрбумаас намаа аваръя”, "Хотын дарга нар хэрхэн томилогдсон бэ”, "Жаргалтай Улаанбаатарыг ингэж удирдахгүй ээ” хэмээн сүрдүүлэг аятай уриа лоозон барьж, талбайд жагссан. Ингэж МАН МАН-аа сүрдүүлсэн. Тэр нь нөгөө талаа нэлээд айлгаж, Нийслэлийн МАН-ынхан хурлаа ч хийж чадаагүй л байна. Бодвол намынхан хоорондоо тохиролцож чадаагүй л бололтой. Дороо суудлаа олохгүй бол дээрээ гүйдлээ олохгүй гэдэг юутай үнэн.

Төрийн албан тушаалыг наймаалцсан гэх 60 тэрбумын асуудлаас болж, УИХ-ын ээлжит бус чуулган хуралдуулах асуудал ч яригдаж эхэллээ. Энэ асуудлаар УИХ-ын гишүүн Л.Оюун-Эрдэнэ хуулийн байгууллагад хандан, УИХ-ын гишүүдээс гарын үсэг цуглуулж эхэлсэн байдаг. Энэ зуны улс төр чимээгүйхэн байгаа ч МАН-ын дотоод улс төр нэлээд ширүүсэж буй бололтой байна.

Т.БАТСАЙХАН

ЭХ СУРВАЛЖ: ЗУУНЫ МЭДЭЭ

More 210 0

Category: Гол мэдээ / Улс төр

ИНЕГ-ын зарим удирдлага УИХ-ын гишүүнд агсам тавьжээ

2018/07/31

ИНЕГ-ын зарим удирдлага УИХ-ын гишүүнд агсам тавьжээ

Author: saikhnaa on 31-07-2018, 10:14

ИНЕГ-ын VIP өрөөнд энэ сарын 25-нд нэгэн сонирхолтой хэрэг болжээ. Тус газрын удирдлагууд УИХ-ын гишүүн Я.Содбаатарт агсам тавьж, танхайрсан байна. Тодруулбал, ИНЕГ-ын Аюулгүй байдлын асуудал хариуцсан дарга М.Гүен, Зорчигч тээврийн асуудал хариуцсан дарга н.Батсүх нар тухайн үед архидан согтуурч, УИХ-ын гишүүнд хандан үг хаяж, агсам тавьжээ. Энэ хэрэг тухайн үед зорчиж байсан зорчигчид болон ажилчдын анхааралд орж, нэлээд үймээн болсон байна. Тухайн үед УИХ-ын гишүүн Я.Содбаатар гэр бүлийнхэнтэйгээ явж байсан гэнэ. Зорчигч тээврийн асуудал хариуцсан дарга н.Батсүх нь тус газрын нэлээд том албан тушаалтны дүү юм байна. Ийнхүү ИНЕГ-ын удирдлагуудын архидан согтуурч, танхайрсан асуудал хэдэнтээ болж байна. Өнгөрсөн тавдугаар сарын 31-нд гэхэд ИНЕГ-ын Дотоод аудитын албаны дарга Н.Мөнхсүрэн, Агаарын навигацын бодлого зохицуулалтын хэлтсийн дарга Ё.Эрдэнэбат нар "Жуулчин” ресторанд шоудаж, улмаар зөөгч залуу Т-г зодож танхайрсан хэрэг гарсан. Сүхбаатар дүүргийн I хэлтсийн байцаагч эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн байдаг. Тэд хохирогч Т-гийн хамрыг нь хугалж, танхайрсан хэрэг гарсан билээ.

Т.Сайхан

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ” сонин

More 440 0

Category: Гол мэдээ / Шар мэдээ