Сүүлийн өдрүүдэд төв талбай дээр залуус жагсаж, үзэл бодлоо илэрхийлж байна. Өдрөөс өдөрт залуусын тоо нэмэгдсээр, өчигдрийн жагсаалд бүр хүч түрэн орж ирлээ. Ажлынхаа зав чөлөөгөөр, цайны цагаараа, хичээлийн завсарлагаанаараа залуус зав гарган талбай руу ирж “Монголдоо сайхан амьдаръя” гэж эрх баригчдад зориулан үгээ хэлж байна. Тэд бичгийн жижиг цаас болон хатуу бор картон цаасан дээр “Үнийн өсөлтийг зогсоо”, “Тэгш эрх тэгш боломж”, “Ажлаа хий” гэх мэт үгийг бичиж, энэхүү жагсаалд залуусыг нэгдэхийг уриалж байлаа.

Тэд илүү дутуу том лоозон барьсангүй, үнэтэй дэлгэц, чанга яригч, дээр нь зогсох машин тэрэг авчирсангүй. Үүргэвчээ үүрээд, үзэл бодлоо бичгийн цаасан дээр балаар бичээд жагсаж байгаа залуусыг хараад аль дээр унтарч орхисон нэгэн бүдэгхэн горьдлого тодроод ирж байна. Олон хүний сэтгэлд ийм горьдлого цогшин тодорч байгаад эргэлзэх зүйл алга. Өнөөдрийн жагсаал хийж байгаа залуус аль нэг намын санхүүжилтээр цуглаагүй байгаасай гэж залбирч байна. Ямар нэгэн олигархийн эрх ашгийг хамгаалахын тулд тэд цуглаагүй бол бид маргаашийг арай гэрэлтэй, итгэлтэйгээр харах найдлага төрж байна. Үнэхээр залуус маань эх орныхоо цаашдын ирээдүйд санаа зовж, үзэл бодлоо илэрхийлэхээр жагсаж байгаа бол үүн шиг сайн зүйл хаана байх билээ.

Хүн төрөлхтөн хувь заяаныхаа төлөө, ардчилал, эрх чөлөөнийхөө төлөө ямар их идэвх зүтгэл гаргаж байгааг бид дэлхий нийтээс харж байна. Тусгаар тогтнолынхоо төлөө амь биеэ зольж буйг өдөр бүр сэтгэл шимшрэн үзэж, сонсож байна. Ямар хүнд хэцүү шантармаар, бүр амиа өгөх хэмжээнд хүрсэн хатуу бэрх үед ч хүмүүс айж эмээлгүй жагсаж, тэмцэж байна. Бас тэд амиа үл хайрлан тулалдаж байна. Энэ бол сонголт юм. Ямар сонголт хийхээ соёлт хүн төрөлхтөн хэдийнэ мэддэг болсон. Монголчууд биднийхээр бол “яршиг хайран амь, хэн тэгж байлдаж байдаг юм” гээд зугтаад явчихмаар үйл явдалд тэд илүү хэцүү амь дүйсэн тэмцлийг сонгож байна. Зугтах, зайлсхийх амархан л даа. Өөр улс орон руу яаж ийж байгаад дүрвээд гарч болно. Жагсахгүй, тэмцэхгүй шууд буугаад өгөх хулчгар сонголт хамгийн амархан бэлэн байж байна. Харин энэ бүхнийг алгасаж, эрх чөлөө, тусгаар тогтнолынхоо төлөө тэмцэж жагсаж, байлдаж байгаа хүмүүс бол тухайн улсын ирээдүйн баталгаа, үнэ цэнэ юм. Өөрөө амь үрэгдэвч үр хойчдоо сайхан амьдрал бэлэглээд одож байгаа баатруудын үр сад цаашид ч буруу сонголт хийдэггүй биз ээ.

Монголчууд бид дэлхийн бүх хүмүүстэй ав адилхан махан бие, цусан судастай. Одоо үзэл бодол, үйл хэргээ ч бусадтай адилсгамаар байна. Монгол Улсын хувь заяаны төлөө монголчууд өөрсдөө санаа тавих цаг болсон. Монголчуудын сайхан амьдралын төлөө, хөгжлийн төлөө, ядуурлын эсрэг их бага, том жижиггүй дуугарч байхгүй бол ядуурлын хүлээс цаг өнгөрөх тусах чангарсаар байх нь. Бид дэлхийн олон зүйлээс хоцорч яваа. Өдөр бүр хулгай дээрэм, хүнд суртал, авлига гээд жирийн хүмүүсийн сайхан амьдрах боломжийг хаасан тээг саадтай бид тулгарч байдаг. Одоо энэ бүгдтэй эвлэрээд амьдармааргүй байна. Өнөөдөр Монгол Улсыг тойроод гадаад талдаа хойноо дайнтай, урдаа тахалтай, таг хаалттай сууж байна. Дотооддоо төгрөгийн ханшаа унагаад алдчихсан, инфляци багалзуурдчихсан, цаашид хэдий хүртэл тэсэх юм, хэзээнээс сэргэж сэхэх нь тодорхой бус. Ийм үед залуусын хандлага үнэхээр найдлага төрүүлж эхэллээ.

Монгол Улс өнөөгийн ядуурал, нийгмийн тэгш бус байдал, авлига, албан тушаалтнуудын шуналаас яаж салах вэ. Яаж улс шиг улс болж эх орондоо цөөхүүлээ биш, цөмөөрөө аз жаргалтай амьдрах вэ гэдэг гарц гаргалгаагаа олж хэрэгжүүлэх ёстой болоод байна. Үүний тулд олноороо

жагсаал хийж, үгээ хэлж, үзэл бодлоо илэрхийлэх нь хамгийн үр дүнтэй арга билээ. Монгол Улсынхаа хувь заяа, өөрсдийнхөө ирээдүйн төлөө нэгдэж байгаа залуусаараа монголчууд бахархаж, баярлаж байна.

Яагаад энэ олон жил Монголд Соёлын төвөөс өөр дорвитой бүтээн байгуулалт хийсэнгүй вэ?

Яагаад бид ганц ч үйлдвэр, мөнгө хийх юм хийсэнгүй, наймаанаас өөр юу ч хийлгүй энэ олон жил болов?

Яагаад төрд очсон болгон нь хулгай хийж эх орноо тононо вэ?

Яагаад боловсролын салбар ингэтлээ унаж, бодлогогүй явна вэ?

Яагаад дэлхийн хөрөнгөтэй болгоны сонирхлын татаж, 17 хувийн өсөлттэй шуугиулж байсан эдийн засгийг татаж унагаж, хөрөнгө оруулагчдыг хөөж гаргав?

Яагаад хэсэгхэн хүмүүс баяжиж, нийгэмд дабль стандарт тогтоод эхлэв?

Яагаад төмөр замаа барилгүй энэ олон жил мухруулав?

Яагаад цахилгаан станцаа барилгүй энэ олон жил хүнээс царай алдаж амьдрав?

Яагаад өвдсөн хүмүүс эмнэлгийн тусламж авч чадахгүй, танил талаа гуйдаг болов?

Яагаад монголчууд нийтээрээ ядуу амьдарч байна вэ?

Яагаад шатахууны үйлдвэр барьчилгүй энэ олон жил тэжээвэр хурга шиг царай алдан оршив?

Яагаад?, яагаад?...

Энэ бүх яагаадын учрыг олж, бурууг нь засч, зөвийг нь дэмжихэд монголчуудын бүгдийнх нь оролцоо, залуусын идэвх санаачилга чухал байна.

Монголын залуус “Шударга ёсыг хүсч байна” гээд жагсаж байна. Цаг нь болжээ. Өмнө нь хэн нэгнийг албан тушаалд хүргэх гэж, эсвэл нэг намын нэрийн өмнөөс мөнгө төгрөг авч жагсдаг байсан жагсаалаас энэ удаагийнх арай өөр харагдаж байгаад л итгэл найдвар төрөөд байгаа хэрэг.

Монгол эх орныхоо төлөө монголчууд чин сэтгэлээсээ санаа зовох, санаа тавих цаг нь болсоон. Энэ дэлхийд бид л монголчуудынхаа төлөө санаа тавьж, бид л монголчуудаа үнэлж хүндлэхгүй бол өөр хэн бидний төлөө санаа зовно гэж. Хэн ч биднийг хөөрхий гэхгүй нь дэндүү үнэн. Энэ бүгдийг яагаад бид өдий хүртэл ухаарахгүй явж ирэв. Бид өөрсдөө арчаатай, ардчилалтай амьдрахгүй бол биднийг хэн ч үл тоох нь өдөр ирэх тусам тодорч байна. Биднээс бусдад бид биш, бидний нутаг л үнэтэй болохоос арчаагүй монгол хэнд ч хэрэггүй гэдгийг ухаарах цаг болсон.

Д.Оюунтуяа