Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг Ноён уулыг улсын тусгай хамгаалалтад авах, Гацууртын ордны хувь хэмжээг тогтоох ажлыг эрчимжүүлэхийг Уул уурхайн сайд Р.Жигжид, Байгаль орчин, ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын сайд Н.Батцэрэг нарт өнгөрсөн долоо хоногт үүрэгдсэн. Өмнө нь хоёр ч удаа тус ордыг ашиглах, хувь хэмжээг тогтоох гэж оролдсон ч УИХ-ын гишүүд төдийгүй "Босоо хөх монгол” тэргүүтэй "босогчид”-ийн улмаас бүтэлгүйтсэн гэхэд болно. Гацууртын ордын тусгай зөвшөөрлийг эзэмшдэг "Сентерра гоулд” компанитай Засгийн газар, УИХ-аас тохиролцож төрөөс 34 хүртэлх хувийг эзэмшихээр болсон. Ингэхдээ эзэмших хувиа ашигт малтмалын нөөц ашигласны тусгай төлбөр гэдгээр орлуулж авах зөвшилцөлд хүрээд байсан билээ. Гэтэл төрийн ордны гадна цөөнгүй иргэн  захиалгаар өлсгөлөн зарлаж, ордон доторх "эсэргүүцэгчид” үгсэн эсрэг кноп дарснаар энэхүү төсөл унасан. Хэрэв энэхүү төслийг хэлэлцэх үед Засгийн газрын гишүүд нь ажлаа таслахгүйгээр хуралдаа сууж асуудлыг ул мөртэйгээр харсан бол бол Гацууртын ордод өдийд 1850 гаруй гар аргаар алт олборлогчид буюу "нинжа” нар үүрлэж, хүний амь нас эрсдэхгүй байх байсан болов уу.

Дээрх хувилбараар "Сентерра гоулд”-тай зөвшилцөлд хүрч асуудлыг шийдэхээр хэлэлцэх үед төв талбайд 100 бөө зэрэг бөөлж, ордны гадна 13 хоног өлсгөлөн зарлаж "амь биеэ үл хайхран Гацууртын орд, Ноён уулаа хамгаална” гэж цээжээ дэлдэж байсан "Босоо хөх монгол” бүлгэмийн тэргүүн  П.Шинжээравдан тэргүүтэй нөхөд одоо хаачив. 1850 гаруй нинжа өдөр шөнөгүй олзонд шунаж, тааралдсан дуртай газраа ухаж сэндийчэж байхад үүнийг анхаарах, хамгаалах сөхөө үнэндээ алга. 70 тонн алтны нөөцтэй тус ордыг хуулийн дагуу ашиглаж, төр засаг иргэд нь түүнээсээ хувиа хүртээд явахгүйгээр нинжа нарын гарт сэглүүлээд дуусах нь эцэстээ хэнд ашигтай вэ. Нэг таамаг байна. Ийнхүү учраа ололцохгүй "уралцаж” байх хойгуур "Сентерра гоулд” компанийн санхүүжилт 120 орчим сая ам.доллараар буурсан болохыг салбарын сайд нь мэдээлсэн удаатай. Тодруулан хэлэхэд тус компанийн анхны санхүүжилтийг 350 сая ам.доллар байна гэж байсныг өнгөрсөн хугацааны "шоу”-ны дүнд 230 сая ам.доллар болгон бууруулжээ.

Тус орд газрыг нинжа нарын гарт сөнөөгдөж, монголчууд бид ямар ч хувь хүртэхгүйгээр алтаа алдах нь гэсэн өнгөц ойлголтыг төрүүлж ар хударгаар нь тус компани санхүүжилтийнхээ хэмжээг багагүй хувиар бууруулаад авах башир санаа байсан гэдгийг үгүйсгэх аргагүй юм.

Тун удахгүй өргөн барихаар зэхэж буй Гацууртын ордыг ашиглах хуулийн төслийг хэрхэн шийдвэрлэхээс дээрх хадлагын хариу тодрох болов уу.

М.БОЛОР