Scandal.mn

Усны төлөө зэвсэглэн тэмцэгч орнууд

Өнөөдөр дэлхийн 3.6 сая хүн ундны усны гачигдалд байгаа. 2050 он гэхэд энэ тоо 4.8-5.7 тэрбум болно гэсэн тооцоо бий.

Дэлхийн усны (Гуравдугаар сарын 22) өдрийг тохиолдуулан НҮБ-аас танилцуулсан илтгэлд, 2050 он буюу гуч гаруйхан жилийн дараа зургаан тэрбум хүн ундны усны дутагдалд орон хэлмэгдэх болно хэмээжээ. Ундны усны хомсдол нь улс хоорондын сөргөлдөөнд хүргэж байсан. Харин одоо усны төлөөх дайн тулаан тасрахгүй гэдгийг НҮБ сануулсан байна. Өнөөдрийн байдлаар ямар ч аргаар хамаагүй унды усны төлөө тэмцэхээс аргагүй байдалд ороод буй ямар орнууд байна вэ?

Нил мөрөн

Дэлхийн хамгийн халуун, хуурай Африк тивийн ихэнх нь цөл. Тэнд усны төлөөх сөргөлдөөн тасрахгүй. Ийм ч учраас дэлхийн хамгийн урт Нил мөрний сав газарт байдал хамгийн хурц. Нилийн усны төлөө гол тэмцэгч нь Египет юм.

Египетийн эдийн засаг тэр чигтээ Нил мөрнөөс хамаарна. Нил нь энэ орны цорын ганц цэнгэг усны эх сурвалж юм. Үүний зэрэгцээ Египетэд ирэх Нилийн цэнгэг усны урсацын 95 хувь нь бүсийн бусад орнуудаас орж ирдэг. Тиймээс Каир урсгалын дээд хэсэгт буй орнуудаас ихээхэн хамааралтай.

Нилийн усны төлөө Египеттэй Судан, Этиоп хоёр тэмцэж байгаа юм. Этиоп 2011 онд Нил мөрний баруун салаа дээр "Хидасэ” гэх усан цахилгаан станц босгохоор шийджээ. Этиопын эрх баригчид уг станцыг Африктаа хамгийн том болохын зэрэгцээ улс орноо цахилгаанаар бүрэн хангана, илүүдлийг нь экспортлоно гэж тооцоолсон байв. УЦС энэ онд ашиглалтад орох ёстой.

Харин Египетийн эрх баригчид усан цахилгаан станц барьснаар Египетэд ирэх цэнгэг усны урсгалыг хомсдуулна гэж үзжээ. Египет, Этиоп, Судан гурав 2015 оны гуравдугаар сард Нил мөрний усыг хамтран хэрэглэх зарчмын тухай тунхаглалд гарын үсгээ зурцгаасан байгаа.

Тигр ба Евфрат мөрөн

Тигр ба Евфрат мөрнүүдийн усны нөөцийн төлөө Ойрхи Дорнодын Турк, Сири, Ирак зэрэг хэдэн орнууд өрсөлдөж байгаа. Туркийг арай илүү аз түшсэн. Турк хоёр мөрний эхийг хянадаг учраас хоёр хөршөөсөө давуу талтай. Эдгээр орнуудын усны асуудал одоо хүртэл шийдэгдээгүй ба тус бүртээ өөрийн ашиг сонирхлыг илүүд тавин усны сангуудаа дүүргэж авахыг эрмэлздэг.

Усны хамгийн их хомсдолтой Сирийн усан хангамжийн гол эх сурвалж нь Евфрат мөрөн учраас Дамаск Турктэй дайнч аргаар үзэх гээд байдаг. Урсгалын доод хэсэгт орших Сири, Ирак чанар муутай бохирдсон ус авдаг нь тэдний дургүйцлийг гааруулж буй юм.

Сири, Иракийн талууд Туркээс гадна бие биедээ тавих багагүй асуудалтай. Сири 1974 онд Евфрат мөрөн дээр Аль-Табка даланг босгосноос болж дайн гарах шахсан. Тэр үед Ирак даланг бөмбөгдөнө хэмээн мэдэгдэж цэргээ хил дээр татаж байлаа.

Энэ гурван орны сөргөлдөөн 1990-ээд онд ихээр хурцдаж байв. Тэр үед Турк Евфрат мөрөн дээр Ататюркийн даланг барьжээ. Усан сан нь урсгалаас доошхи орнуудад очих усны урсацыг эрс багасгажээ.

Хариуд нь Ирак, Сири хоёр даланг Туркийн дайны зэвсэг гэж нэрлэж байв. Иймээс эдгээр орнууд Туркийн эсрэг нэгдэн усны нөөцийг ашиглах тухай хамтын гэрээ байгуулав. Сири, Ирак хоёр Тигр ба Евфрат мөрнийг олон улсын ус гэж зарлан түүний усыг хөршүүд тэгш хуваан хэрэглэх ёстой гэжээ. Харин Турк голуудыг хилийн ус гэж зүтгэдэг.

Иордан гол

Палестин-Израилийн сөргөлдөөнд ус ноцтой үүрэгтэй. Зургаа хоногийн дайны дараа Иордан голын баруун эргийг хүчээр авсны дараа тэнд Израиль улс 1967 оноос өөрийн менежментыг хэрэгжүүлж эхэлжээ. Израильчууд худаг шинээр гаргах, ус авахад квот тогтоосон ба 1986 оноос Палестины суурингуудын худгийн усны хэрэглээний квотыг 10 хувиар багасгасан байна.

Палестины фермерүүд аж ахуйдаа хэрэглэхийг 1990-ээд оноос дахин хязгаарлаж эхэлсэн. Палестинчууд 70 метрээс илүү гүнийн худаг гаргах эрхгүй болсон байв. Гэтэл Израилийн ус нийлүүлэгч Mekorot 300-400 метрийн гүнийн өрөмдлөг хийн ус авч байдаг. Палестины худгуудын хэрэглээний усны хэмжээ нь жилд 13 мянган шоо метр байсан бол израильчуудынх жилдээ 750 мянган шоо метр болжээ.

Энэхүү гадуурхсан байдал 1995 он хүртэл үргэлжилсний эцэст талууд албан ёсны гэрээ байгуулж, усны секторыг удирдах эрх Палестины Үндэсний засаг захиргаанд шилжжээ.

Гэхдээ Израиль Палестины төсөлд хориг тавих эрх хадгалж үлджээ. Тэр цагаас Палестины усны байдал сайжирсан. Гэхдээ энэ нь Палестин, Израиль хоёрын сөргөлдөөнийг унтарсан хэрэг биш. Гэрээнд гарын үсэг зурахаас өмнө ч дараа нь ч усны нөөц нэг биш удаа довтолгооны бай болж байлаа. Жишээлбэл, Израилийн Ицхар ба Кицуфим суурингуудыг усаар хангах хоолойг палестинчууд 2001 эвдэлж байв.

Инд мөрөн

Энэтхэг, Пакистаны хоорондох Кашмирийн талаархи маргаан мөн л устай холбоотой. Пакистанд урсдаг бараг бүх голын эх булаг Кашмир, цаашлаад Энэтхэгийн хяналтын хэсэгт бий.
Инд мөрний усны талаарх сөргөлдөөн Энэтхэг, Пакистан хоёр тусгаар тогтносноос нэг жилийн дараа эхэлж өдий болтол үргэлжилж буй. Усжуулалтын системийн талаарх хүчтэй маргаан 1948 онд мандсан билээ. Үүний улмаас Пакистаны Пенжаб мужийн тариалангийн талбайг услах сувгуудыг энэтхэгчүүд хааж байв.

1960 онд Дэлхийн банк талуудад хандан, "Инд мөрний усны тухай” гэрээнд гарын үсэг зурахыг санал болгосон. Мөрний сав газрыг хуваан Пакистанд Чинаб, Желум, Инд голууд, Энэтхэгт Сатлеж, Беас, Рави голуудыг хуваан өгсөн байна. Тэр цагаас хойш Энэтхэг энэ гэрээг өөрийн талаас байнга зөрчсөөр байгаа.

Пакистаны хяналтын бүс дэх Чинаб гол дээр Энэтхэг УЦС барина гэлээ. Пакистан үүнийг эсэргүүцэн 1960 оны гэрээгээ сахихыг Энэтхэгээс шаардсан юм. Маргааныг дахиад л Дэлхийн банк шийдэж өглөө. Шинэ гэрээг 2007 онд байгуулжээ. Харин энэ гэрээнд юу гэж тусгагдсан нь тодорхойгүй байгаа.

Ганга мөрөн

Ганга мөрний сав газрын усны нөөцийн төлөөх гол өрсөлдөгчид нь Энэтхэг, Бангладеш. Тэдний сөргөлдөөн усны хэмжээнд биш чанарт л байгаа. Гэхдээ урсгалын дээд хэсэгт орших Энэтхэг хэтэрхий их ус авч, Бангладешид шаардлагатай хэмжээгээр ирэхгүй байна гэсэн маргаан бас бий.

Ер нь бол Ганга мөрний бохирдол л гол асуудал нь юм. Ганга ба Брахмапутра мөрнүүдээс л Бангладешийн эрүүлийг хамгаалах, ариун цэврийн байдал хамааралтай.

Бас нэг дуулиан 2016 онд мандлаа. Энэтхэг, Пакистан хоёрын усны хэрэглээг зохицуулж байсан хоёр талын Комиссын ажиллагааг зогсоон хүчин төгөлдөр гэрээгээ эргэн харна гэж Энэтхэг мэдэгдэв.

Энэ мэдээ Пакистаны дургүйцлийг төрүүлснээс гадна хоёр орны харилцааг хурцатгалаа. Энэтхэг, Пакистан хоёулаа цөмийн зэвсэгтэйг сануулахад илүүдэхгүй байх. Хоёр орны харилцаа хурцдах нь Өмнөд Азийн аюулгүй байдалд заналхийлэл учруулна.

Хүний эрхийг хамгаалагч Human Rights Watch байгууллага 2016 онд гаргасан илтгэлдээ Бангладешийн 20 сая хүн хүнцэлээр бохирдсон усаар ундаалж байна хэмээн дурдсан.

Гэтэл олон улсын хүчтэй тоглогчдын нэг Энэтхэг хөршийнхөө шаардлагыг хэрэгсэх сонирхолгүй байна. Бангладеш хүн ам ихтэй, экологийн ихээхэн асуудал, мөн ундны усны бохирдолтой байгаагаас болж иргэд нь хөрш орнууд руугаа хууль бусаар цагаачлах нь ихэсчээ. Энэхүү хяналтгүй дүрвэлт ч мөн бүс нутгийн аюулгүй байдалд заналхийлж буй.

Ш.САМБУУ

ЭХ СУРВАЛЖ: EAGLE.MN

More 223 0

Category: Нийгэм / Дэлхий дахинд

АТГ АЛЬ УЛСЫН АГЕНТ ВЭ

2018/04/13

АТГ АЛЬ УЛСЫН АГЕНТ ВЭ

Author: saikhnaa on 13-04-2018, 13:23

Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээнээс болж Монгол Улсын хоёр Ерөнхий сайд, Сангийн сайдтайгаа "аавын хаалга” татав. Тэднийг ямар үндэслэлээр баривчлан саатуулж, цагдан хорьсон тухай хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр гарсан "эргэлзээ бүхий” мэдээллийг илүү албан ёсны бөгөөд баталгаатай болгох үүднээс АТГ-ын албан ёсны сайт руу орж харлаа.

Яах аргагүй "Оюутолгой төслийн хүрээнд Монгол Улсын Засгийн газар, "Айвенхоу Майнз Монголия Инк” ХХК, "Айвенхоу Майнз Лимитед”, "Рио Тинто Интернэшнл Холдингс Лимитед” компанийн хооронд 2009 оны 10 дугаар сарын 6-ны өдөр байгуулсан хөрөнгө оруулалтын гэрээ, хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ, 2015 оны 5 дугаар сарын 18-ны өдөр Далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөөг батлахад нэр бүхий албан тушаалтнууд эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, илт хууль бус шийдвэр гаргаж, бусдад давуу байдал бий болгон хохирол учруулсан байж болзошгүй хэрэгт 2007-2009 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан С.Баяр, 2014-2016 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан Ч.Сайханбилэг нарыг холбогдуулан шалгаж байна. 2018 оны 4 дүгээр сарын 10-ны өдөр С.Баяр, Ч.Сайханбилэг нарыг сэжигтнээр тогтоож баривчлан, мөрдөн шалгах ажиллагааг үргэлжлүүлж байна” хэмээн дөрөвдүгээр сарын 11-нд мэдээлсэн байна. Хоёр өдрийн өмнө.

Одоогоос сар шахмын өмнө (гуравдугаар сарын 19-нд) олон улсад нэр хүндтэй "Ройтерс” агентлаг Швейцарийн прокурорын байгууллага Монгол Улсын Сангийн сайд асан С.Баярцогтын нууц дансыг хаасан тухай мэдээлсэн. Ингэхдээ түүнийг "Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг байгуулахдаа бусдаас их хэмжээний авлига авсан байж болзошгүй” гээд "Швейцарийн прокурорын байгууллага Рио Тинтогийн нэрийг дурьдаагүй боловч улс төрийн өрсөлдөгчид нь С.Баярцогтыг буруутгаж байна” гэсэн билээ. Үүнээс хойш манай АТГ энэ хэргийн мөрөөр ямар ажиллагаа явуулсан бэ?

С.Баярцогт, Ч.Сайханбилэг, С.Баяр нарыг ээлж дараалан цагдан хорьсныг эс тооцвол юу ч хийсэнгүй. Үүнийг АТГ-аас хийсэн албан ёсны мэдээллээс шууд уншиж болно. "Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ болон далд уурхайн төлөвлөлтийг батлахдаа (Дубайн гэрээг хэлж байна) эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, илт хууль бус шийдвэр гаргаж, бусдад давуу байдал бий болгон хохирол учруулсан байж болзошгүй” гэдэг нэг л өгүүлбэр байгаа.

За яах вэ, "бусдад давуу байдал бий болгосон” гэдгийг нь "Рио Тинто” болон "Айвенхоу Майнз”-ыг хэлж байгаа юм байна гэж хүчээр тулгаж уншиж болох юм. Тэгвэл хэнд хохирол учруулсан бэ, хэр их хохирол учруулсан бэ? гэдэгт хариулт хэрэгтэй. Хэрвээ Монгол Улсын эрх ашиг хохирчээ гэж үзвэл ядахдаа Засгийн газрыг хохирогчоор тогтоож, мэдүүлэг авсан байх ёстой биз дээ? Тийм зүйл байгаа бол АТГ түүнийгээ ил гаргаж тавих ёстой.

Швейцарийн прокурорын байгуулллагаас гаргаж өгсөн мэдээлэлд "Хятад улсын иргэн А-гийн дансанд эх сурвалж нь тодорхойгүй 45 сая ам.доллар орж ирснийг мөнгө угаасан байж болзошгүй гэж үзэж байна. Уг данснаас 8,2 сая евро буюу 10 сая орчим ам.долларыг С.Баярцогтын данс руу шилжүүлсэн байна” л гэж байгаа. Тэр нь Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээтэй холбоотой гэдэг дүгнэлтийг "Ройтерс” агентлаг хийсэн байлаа ч хуулийн байгууллага үүнийг үндэслэж шийдвэр гаргах ёсгүй. Үндэслэл болгохын тулд ямар нэг нотлох баримт олсон байх шаардлагатай. Үүнийг л АТГ-аас шаардаад байгаа хэрэг.

Хэрвээ үндэслэл бүхий нотлох баримт байхгүй бол С.Баярцогтыг Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээтэй холбох биш, харин "үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн”, эсхүл "мөнгө угаасан” хэрэгт сэжиглэн шалгаж болно. Харин үүний дараа хэрэг явдал Оюутолгойн гэрээ, эсвэл өөр хааш нь хөтлөх нь дараагийн асуудал. Тиймээс л АТГ хийсэн мэдэгдлийнхээ төлөө хариуцлага хүлээдэг үү? гэдгийг ахин дахин асуугаад байна.

Яагаад гэвэл Оюутолгой төсөл хүссэн ч, эс хүссэн ч Монголыг ирэх 70 жил тэжээх ёстой төсөл. Олон улсад, дэлхийн зах зээл дээр Монголын нэрийг гаргасан анхдагч том төсөл. Тиймээс хөрөнгө оруулалтын гэрээг шалгах шаардлага байлаа гэхэд "Ямар ч тохиолдолд улс төржүүлэхгүйгээр, ул суурьтай шалгах ёстой шүү” гэдэг чиглэлийг эрх бүхий этгээд нь АТГ-т өгөх ёстой. Яагаад гэвэл энэ бол үндэсний эрх ашигтай холбоотой асуудал. Харин АТГ хаанахын ямар улсын агент болчихсон юм бэ?

Хоёрдугаарт, АТГ гурван сайдыг цагдан хорихдоо "гэмт хэрэг үйлдсэн байж болзошгүй” гэж танилцуулсан. "Болзошгүй” гэдэг үг гэмт хэрэгт сэжиглэж байгаа үед л хэрэглэгддэг. Өмнө нь ЭБШХ-д "сэжигтнээр татах” гэдэг ойлголт байсан бол Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай шинэ хуульд ийм ойлголт байхгүй. Зөвхөн "яллагдагчаар татах” гэдэг үг бий. Гэмт хэрэг үйлдсэн тухай гарцаагүй нотлох баримт олдсоны дараа хэргийн холбогдогчийг яллагдагчаар татаж, хуулийн зүйл анги танилцуулдаг. Харин манай АТГ "болзошгүй” гэдэг үгээрээ хүнийг сэжигтэн ч болгоод, яллагдагчаар ч татаж чадаж байна. Юуны төлөө ингэтлээ яарах болов?

Шүүхээс С.Баярыг цагдан хорионд шалгах болсон шалтгааныг өмгөөлөгчид нь танилцуулахдаа "Гэмт хэргийн ул мөр, нотлох баримтыг үрэгдүүлэх, зөөвөрлөх, устгах болзошгүй” гэсэн байна. Тухайн хүн тодорхой албан тушаал эрхэлж байгаа үед гэмт хэргээ нуун дарагдуулж магадгүй гэдэг үндэслэлээр ийм арга хэмжээ авдаг. Хэрвээ АТГ Оюутолгойн гэрээний асуудлаар С.Баярыг шалгаж байгаа бол С.Баяр аль есөн жилийн өмнө ажлаа өгсөн, харин гэрээ байгуулахтай холбоотой бүх материал Засгийн газрын архивт үлдсэн байх ёстой. Түүнээс биш иргэн С.Баярын, Ч.Сайханбилэгийн, С.Баярцогтын гэрт биш.

Цагдан хорих болсон үндэслэлийг нь харвал АТГ манай гурван нөхрийг Рио Тинтогоос авлига авчихаад түүнийхээ нотлох баримтыг гэртээ хадгалж байсан л гэж үзэх гээд байх шиг. Тийм юм байдаггүй юм гэчихвэл алдас болох байх л даа.

Саяхан, Ерөнхийлөгч Х.Баттулг АТГ-ын даргыг "Ажлаа өг” гэсний дараа тус газрын албан ёсны вэб сайтад "АТГ-аас шалгалт хийж олны анхааралд өртсөн хэргүүд” нэртэй нэгэн нийтлэл тавигдсан байлаа.

Сонирхолтой нь, нийтлэлийн дотор "Х.Энхжаргал олны анхаарал татсан хэргүүдийг шалгуулж байна” гэсэн дэд гарчгийн дор "Хуурамч бичиг баримт үйлдэж, мөнгө угаасан хэрэгт УИХ-ын гишүүн асан Х.Баттулга, УИХ-ын даргын зөвлөх асан А.Гансүх нарыг сэжигтнээр татаж, мөрдөн байцаалтын ажиллагааг үргэлжлүүлж байна. Мөн А.Гансүх, Х.Баттулга нарт хилийн хориг тавьсан” хэмээн бичсэн байв. Нэг нь Монгол Улсын төрийн тэргүүн, нөгөө нь ҮАБЗ-ийн нарийн бичгийн дарга. Шалгаж байгаа хүн нь АТГ-ын дарга Х.Энхжаргал гэдгийг ч тов тодорхой бичсэн байгаа.

Нэг талаас "Бид ийм л хүнийг Ерөнхийлөгчөөрөө сонгосон шүү дээ” гэдгийг дотооддоо болон гадаад ертөнцөд зарлаж, нөгөө талаар "аятайхан байхгүй бол сумны үзүүр өөр лүү чинь эргэнэ шүү” гэсэн сүрдүүлэг шиг харагдаж байна. АТГ ингэхэд аль улсын агент юм бэ?

Эх сурвалж: 24tsag.mn

More 326 0

Category: Онцлох / Нийгэм

Сэтгэл зүйн кабинеттай боллоо

2018/04/13

Сэтгэл зүйн кабинеттай боллоо

Author: zulaa on 13-04-2018, 11:54

Үндэсний Статистикийн Хорооноос гаргасан судалгаагаар 2017 онд Монгол Улсын хэмжээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй 103,630 хүн байна.

More 235 0

Category: Нийгэм

Даланзадгадад баригдаж байгаа 100 хүүхдийн цэцэрлэгийн барилга 25 хувийн гүйцэтгэлтэй явж байна

2018/04/12

Даланзадгадад баригдаж байгаа 100 хүүхдийн цэцэрлэгийн барилга 25 хувийн гүйцэтгэлтэй явж байна

Author: saikhnaa on 12-04-2018, 17:37

2018 онд Өмнөговь аймагт 103,8 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт бүтээн байгуулалтын ажлыг хийнэ. 3 сарын 18-нд бүтээн байгуулалтыг албан ёсоор эхлүүлсэн ба Даланзадгад суманд баригдаж байгаа 100 хүүхдийн цэцэрлэгийн цогцолбор барилгын явц өнөөдрийн байдлаар 25 хувьтай явж байна.

С.Удвалын нэрэмжит, Улсын тэргүүний 11 дүгээр цэцэрлэгийг түшиглүүлэн 100 хүүхдийн суудалтай, урлагийн иж бүрэн заалтай 3 давхар цэцэрлэгийн барилгыг манай аймгийн Суварган говь ХХК гүйцэтгэж байна. Өмнөговь аймаг, Оюутолгой ХХК хамтын ажиллагааны "Говийн оюу хөгжлийг дэмжих сан" 1,4 тэрбум төгрөгөөр санхүүжүүлсэн.

Одоогийн байдлаар 3 давхар иж бүрэн цэцэрлэгийн барилга дээр 25 хүн тогтмол ажиллаж байна. Цэвэр, дулааны шугам сүлжээг бүрэн шийдэхийн зэрэгцээ 11 дүгээр цэцэрлэгийн гаднах хашааг бүрэн шинэчлэх юм байна. 100 хүүхдийн иж бүрэн цэцэрлэгийн цогцолборыг 8 сарын 1 гэхэд дуусгаж хүлээлгэн өгнө гэдгээ гүйцэтгэгчид онцолж байна.

More 178 0

Category: Мэдээ мэдээлэл / Нийгэм

НҮҮРС ТЭЭВЭРЛЭЛТ, ТАТАЛТЫГ НЭМЭГДҮҮЛЖ ХИЛИЙН БООМТ ДАХЬ АСУУДЛУУДЫГ ШИЙДЭХЭЭР БОЛЛОО

2018/04/12

НҮҮРС ТЭЭВЭРЛЭЛТ, ТАТАЛТЫГ НЭМЭГДҮҮЛЖ ХИЛИЙН БООМТ ДАХЬ АСУУДЛУУДЫГ ШИЙДЭХЭЭР БОЛЛОО

Author: saikhnaa on 12-04-2018, 16:26

МУ-ын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх болон холбогдох яамдын сайд, Өмнөговь аймгийн Засаг дарга Н.Наранбаатар нар БНХАУ-д ажиллаж байна. ӨМӨЗО-ны Баяннуур хотын удирдлагуудтай уулзаж нүүрс тээвэрлэлт, таталт, Гашуут сухайт-Ганц мод хилийн боомтод үүсээд байгаа хүндрэл бэрхшээл, боомтод хийгдэх бүтээн байгуулалтын ажлыг эрчимжүүлэх САНАМЖ БИЧИГ байгуулав.

1. Гашуун сухайт-Ганц мод боомтоор нэвтрэх нүүрсний гаралтыг нэмэгдүүлэх, үүссэн саад бэрхшээлийг түргэн шуурхай арилгахад хоёр тал хамтран ажиллана.

2.Гашуун сухайт хилийн боомтын албан хаагчдын 24 айлын орон сууцыг Баяннуур хотын хөрөнгө оруулалтаар 2018-2019 онд барьж ашиглалтад оруулна.

3. Ганц мод хилийн боомтоос Өмнөговь аймгийн Цагаан хад гаалийн хяналтын талбай руу 22 км, 35 кВ цахилгаан шугам татаж цахилгааны асуудлыг бүрэн шийднэ.

More 383 0

Category: Мэдээ мэдээлэл / Нийгэм

УИХ-ын гишүүн Д.Гантулгад Ч.Саранзаяа ил захидал бичлээ

2018/04/12

УИХ-ын гишүүн Д.Гантулгад Ч.Саранзаяа ил захидал бичлээ

Author: saikhnaa on 12-04-2018, 15:36

Гантулга гишүүнд ингээд ч болсон захидал хүргүүлье.

Одоо болноо. Гантулга гишүүнээ.

Төөлвөл бие тэнцүү тоолвол нас чацуу. Би ч залуу хүн. Чи ч залуу хүн. Гэвч өөрийн алдаанд өрөөлийг чирсээр ирсэн чинь багадаад ЗАЛУУ ҮЕИЙН ТӨЛӨӨЛӨЛ гэж өөрийгөө өргөмжилж залуу үеийг хуугаар нь бүү хөлдөө чирээ. Миний Монголын залуус бүгд чам шиг увиагүй болчхоогүй ээ. Бас улс төр чамаар оролдох шаардлага байхгүй байсан байх. Харин чи Монгол төрийн нэрийг унагахад үнэтэй хувь нэмэр оруулсан байх.

Алдаагаа өөрөөсөө хайж нэг удаа ч болов бодож үзсэн үү? Гантулгаа. Би ч хангалттай бодсон. Миний алдаа найз гэх дүрд хувилсан Цэрмаа бүсгүйг гэртээ оруулсан явдал. Найз найз гэж явсны хар гай.
Би Цэрмааг найзаа гэж боддог байсаан. Тэр хүн найз байхдаа найз байж, дайсан байхдаа ч дайсан байж чадлаа. Чи найзуудыг хооронд нь дайсан болгож ч чадлаа. Гэвч энэ бүхэн үнэндээ ямар ч хамаагүй. Чамаас болж, Цэрмаагаас болж миний дүү хохирсон. Чамайг хэн гэдгийг ч танихгүй хүүхэд ш дээ. Хүүхэд аав ээждээ үргэлж нялхаараа байдаг шиг миний дүү хэдий 25 настай ч надад бол амьдрал ч үзээгүй хүүхэд. Эгчдээ ханьтай байг гэж ерөөгөөд аав ээжийн минь надад төрүүлж өгсөн охин дүү. 3 хүүгийн араас хүсч ирсэн аав ээжийн хоёр охин. Би үхтэл үрээ гэдэг шиг үхтэл дүүгээ өмөөрнө, хамгаалнаа.

Миний гэр бүл аав ээж, ах нар минь ард АСАЖ УНТРАН өдөр хоногийг өнгөрөөж байгаа. Чи мэдэхгүй. Шаардлага гарвал би гурван ахыгаа чамтай танилцуулна. Ах хүн ш дээ тэд ч бас. Чамтай уулзъя гэж удаа дараа хүссэн юм шүүБи л энэ асуудлыг дуусгана гэж гэр бүлийнхнийхээ өмнө том зориг гарган дуугарч би ганцаараа өнөөдрийг хүрч байгаа шүү. Учир нь надад бас ХАРИУЦЛАГА гэж бий. Би гэр бүлийнхнийхээ өмнө хариуцлагаа хүлээж яваа минь энэ.

Гантулга гишүүнээ Толинд хар. Өөртөө итгүүлсэн Хуурамч дүрээсээ гар. Хийсэн бүхэн чинь чиний л үйл. Өөр хэн ч энд буруугүй. Битгий өөрийгөө улс төрийн золиос мэт төсөөлөн төсөөллийн дүрдээ хэт итгэ. Төсөөллийн дүрийн хар гайгаар чинь шүүх эмнэлгийн 2 эмч дэд даргатайгаа, дагаад тэр байцаагч хүртэл хэрэгтэн болсон. Гэхдээ тэд ч буруутай. Бусдад нь ч сургамж болох болтугай. Гантулгаа ЭР ХҮН шиг энэ хэргээ ГАНЦААРАА ДААГААД ч явчихаж чадахгүй хүн юм даа чи.

Би эмэгтэй хүн дээ. Чи эрэгтэй хүн дээ. Гантулгаа. Эргэн тойронд чинь зөвлөдөг найз нөхөд чинь ямар хүмүүс байдаг болоод чи ийм харалган муйхар хатуу хүйтэн болсон хүн бэ?

Эргэн санаач Гантулгаа

2017 оны 6 сарын 12-ны өглөөний 10 цагийг САНА. Юу харагдаж байна. Татаж чангааж байгаад хүслээ хангаад зугтаах чи харагдаж байна уу? Танилцаж тохироод инээж ханиагаад сууж байгаа охин харагдаж байна уу? Миний дүү анх удаа амьдрал зохиох гээд 6 сарын 1-нд нь Аав Ээждээ очиж амьдрах залуугаа танилцуулсан үе юм шүү дээ. Баталж нотлох зураг хөрөг нь ч байна. Харамсалтай нь тэр залуу ч хэрэг гарсны дараа нүүрээ буруулсан. Чи миний дүүгийн амьдралын бүхий л баяр баясал, хайртай залууг нь ч булаасан. Новш гэж. Би уйлж байна. Гантулгаа чи өөртэйгээ нэг ярьдаа. Чи хүн мөн үү? Одоо болноо ГАНТУЛГАА Гэмээ УХААААР. Миний аав ээжээс очиж өвдөг сөгдөөд УУЧЛАЛ ГУЙ. Харин миний дүү чамайг харахыг ч хүсэхгүй байгаа. Болдог бол чи очоод миний дүүд цусаа гартал зодуулаад ч хамаагүй урсахаа байсан нулимсыг нь урсгаадхаач. Ямар буруутай гэж миний дүү ийм их хат үзэж, амьдралд эр хүнд итгэх итгэлээ алдаад уйлъя гээд ч нулимс нь гарахгүй болтлоо зовох ёстой юм бэ! Чи миний дүүд ямар байгааг нэг удаа бодож үзсэн үү? Хажууд нь байх би ч бүрэн ойлгож, тайтгаруулахад хэцүү байна.

Одоо болноо Гантулга гишүүнээ. Би гишүүн гээд байгаа нь бусад гишүүдэд ч хамааралтай шүү. Нэг үхрийн эвэр доргивол мянган үхрийн эвэр доргино гэж. 75 гишүүн та нар ёс бусыг хамгаалж байгаагаасаа ичээч. Надад айх юм байхгүй болсоон. Ичих ч үгүй. Ард түмний хамгаалалтыг авах гэж би өөрийгөө зольсон юм. Амь нас минь энд БАЙНА. АВБАЛ АВ. АЛВАЛ АЛ. ГАНТУЛГА тийм л их төрд хэрэгтэй зайран юм бол намайг эхлээд цааш нь харуулчихаарай. Та нар хамгаалсаар байвал хамгаалах хүнгүй ч би ясаа тавьтал ГАНТУЛГАА ЧИНИЙ ХИЙСЭН ҮЙЛ ЛАЙГ ҮҮРҮҮЛЭХИЙН ТӨЛӨӨ ЯВНА. ЗААВАЛ НЭРЭЭ ЦЭВЭРЛЭНЭ. Ард нь харин ард түмэн харж байгаа шүү.

Өнөөдрийг хүртэл дүүгийнхээ болон өөрийнхөө, гэр бүлийнхээ НЭР ТӨРИЙГ СЭРГЭЭХ гэж тэмцэж ирлээ. УИХ-ын гишүүн гэхээр л нэртэй төртэй байдаг юмуу. Үндсэн хуулиар олгогдсон эрх адилхан ХҮН бишүү. Бид ч адилхан нэртэй төртэй биш үү.

Гантулгаа чи ЭРЭГТЭЙ хүн дээ. Хоёр эмэгтэйрүү ямар их цохилт хийвээ? Чи яасан ичдэггүй эр вэ? Тэр цохилтонд чи ч өөрөө өртсөөр ирсэн дээ.

Гантулгаа ӨӨРТӨӨ ИТГҮҮЛСЭН ХУУРАМЧ ДҮРЭЭСЭЭ ГАР. ТОЛИНД ХАР. 6 САРЫН 12-НЫ ӨДРИЙГ САНА. ӨӨРТЭЙГЭЭ НҮҮР ТУЛ. ГЭМЭЭ УХААР. ШҮҮХ ШУДАРГА АЖИЛДАГ ЮМ БОЛ ЧАМАЙГ НАМ УЛС ТӨР БИШ МИНИЙ ГЭР БҮЛ АВАРНА ГЭДГИЙГ САНААРАЙ.

ТОЛИНД 6 САРЫН 12-НЫ ӨГЛӨӨХ ӨӨРИЙГӨӨ ХАР

More 346 0

Category: Нийгэм

НООЛУУР 105-110 МЯНГАН ТӨГРӨГНИЙ ХАНШТАЙ БАЙНА

2018/04/12

НООЛУУР 105-110 МЯНГАН ТӨГРӨГНИЙ ХАНШТАЙ БАЙНА

Author: saikhnaa on 12-04-2018, 13:02

Хөдөө аж ахуйн биржээс энэ онд ноолуурын үнэ нэг кг нь 100 мянган төгрөгт хүрэх болов уу гэсэн таамаглалыг дэвшүүлж байсан. Мөн ноолуурыг өмнөд хөршийн биржид гарган арилжаалснаар үнэ өсөх нөхцөл бүрдэнэ гэж мэдээлсэн юм. Тэгвэл 1 кг ноолуурын үнэ 90-105 мянган төгрөг байна. Малчид ямаагаа самнах их ажилдаа орж, ноолуурын чанараас шалтгаалж, ханш нь аймаг бүрт харилцан адилгүйгээр хэлбэлзэж байна. Тодруулбал, өчигдрийн байдлаар ноолуур дараах ханшийг заажээ. Үүнд:

Улаанбаатар хотод 1 кг ноолуур 90,000-105,000 төгрөг
Хэнтийд 100,000-105,000
Булган аймаг 100,000-102,000
Төв аймаг 100,000-101,000
Дундговь аймаг 92,000-97,000
Өмнөговь аймаг 90,000-95,000
Дорноговь аймаг 92,000-96,000
Сүхбаатар аймаг 100,000-103,000
Хөвсгөл аймаг 100,000-104,000
Архангай аймаг 103,000
Өвөрхангайд 100,000-102,000 төгрөгийн үнэд хүрчээ.

Монгол Улсын ямаан сүргийн тоо толгой БНХАУ-аас 6 дахин цөөн, үйлдвэрлэлийн хүчин чадал, зориулалтын агуулах дутагдалтай байдаг ч дэлхийн түүхий ноолуурын зах зээлийн 40%-ийг дангаараа бүрдүүлж байна. Монгол ноолуур чанарын хувьд дэлхийд тэргүүлдэг боловч дотооддоо бэлтгэсэн ноолуурынхаа 85 орчим хувийг анхан шатны боловсруулалт хийн экспортод гаргадаг. Ноолуураа дотооддоо авч үлдэх, эцсийн шатанд нэмүү өртөг шингээн үйлдвэрлэж экспортлохын тулд тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл, эргэлтийн хөрөнгийн хөрөнгө оруулалт ихээхэн шаардлагатай байдаг. Тиймээс Засгийн газрын зүгээс Ноолуур хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр болсон юм. Хөтөлбөр дөрвөн жилийн хугацаанд хэрэгжинэ. Эргэлтийн хөрөнгийн зээл хоёр хүртэл жилийн хугацаатай, жилдээ 12 хувьтай байхаар тооцжээ.

Тодруулж хэлбэл, зөвхөн самнах үйлдвэрлэл явуулдаг бол хугацаа 6-8 сар, ээрэх, сүлжих буюу бүр эцсийн бүтээгдэхүүн хийж байгаа үйлдвэрүүдэд шатлалаас нь хамаараад 2 хүртэл жилийн хугацаатай зээл олгох аж.

Цаашид эдийн засгийн нөхцөл байдал, төсөв мөнгөний бодлогоос шалтгаалан хүү буурах боломжтой. Ноолуурын үйлдвэрүүдэд зээл олгоход барьцаа хөрөнгийн дутагдалын асуудал гарч ирдэг. Барьцаа хөрөнгө дутагдалтай аж ахуйн нэгжүүд хөдөө аж ахуйн давхар даатгал болон даатгалын компаниудаар дутаж байгаа хөрөнгө дээр даатгал хийлгүүлээд санхүүжилт олгох боломжийг Монгол Улсын Хөгжлийн банк судалж байгаа аж. Мөн цуглуулсан ноолуурыг нь тодорхой үнэлгээгээр байрьцаалах асуудлыг яам, үйлдвэрлэл эрхлэгчтэй санал солилцож судалж байна.

More 323 0

Category: Нийгэм / Эдийн засаг

МҮБХ-ны тэргүүнээр Л.Чинбат албан ёсоор сонгогдсоныг ОӨУБЕГ-аас бүртгэжээ

2018/04/12

МҮБХ-ны тэргүүнээр Л.Чинбат албан ёсоор сонгогдсоныг ОӨУБЕГ-аас бүртгэжээ

Author: saikhnaa on 12-04-2018, 12:50

Монголын Үндэсний бөхийн холбооны маргаан одоо л эцэслэгдэж байгаа бололтой. Хоёр тамга тэмдэгтэй, хоёр тэргүүнтэй уг холбооны асуудалд ШШГЕГ болон ОӨУБЕГ албан ёсоор цэг тавьсан байна.

Тодруулбал, өнгөрсөн оны тавдугаар сард МҮБХ-ны тэргүүнээр Л.Чинбат, өнгөрсөн гуравдугаар сард хуралдсан хурлаар УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ сонгогдсон нь ийнхүү олон нийтийг төөрөгдүүлж эхэлсэн. Одоог хүртэл аль нь яг албан ёсны тэргүүн бэ гэдэгт хүн бүр маргалдаж байна.

Тэгвэл аль нь яг албан ёсоор сонгогдсон бэ гэдгийг баримтаар үзүүлж байна.

МҮБХ-ны тэргүүн асан Р.Нямдорж нь 10 гаруй жил тус холбоог хууль бусаар удирдсан байдаг. Тодруулбал, Монголын Үндэсний бөхийн холбоо 2002 оны арванхоёрдугаар сарын 19-23-ны өдрүүдэд болсон ИХ ЭЕ хурлаар Р.Нямдорж өөрийгөө тэргүүнээр сонгогдсон гэж үзэж шүүхэд хандсан байна.

Гэвч 2003 онд анхан, давж заалдах, дээд шүүх шүүх хэрэгсэхгүй болгож дахин Их Эе хурлыг хуралдуулж тэргүүнээ сонгохыг Цэцдийн зөвлөлд даалгасан ч тус зөвлөлийг хуралдуулалгүй өөрийгөө хууль бус тэргүүнээр өргөмжлөн 2010 он хүртэл явжээ. 2010 онд дахин хууль бус хурал хийж өөрийгөө тэргүүнээр сонгосныг 2011 онд анхан, давж заалдах, дээд шүүх хүчингүй болгосон ч нийтдээ 7 удаа шүүхийн шийдвэрээс эсрэг зүйл хийж ирэв.

Тиймээс Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газраас тамга тэмдэг, гэрчилгээг хүчингүй болгож, МҮБХ-той холбоотой холбоотой ямар нэгэн үйл ажиллагаа явуулахгүй байхыг сануулсан юм. Уг шийдвэрийг нь доорх баримтаас харж болно.

Гэтэл Р.Нямдорж нь хүчингүй болсон тамга тэмдэг ашиглаж, хууль бус үйл ажиллагаа явуулахгүй байхыг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газраас анхааруулсаар байтал өнгөрсөн гуравдугаар сард МҮБХ-ны Их Эе-ийг хууль бусаар хуралдуулж, УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнийг томилоод байгаа юм. Мэдээж, хууль бус үйл ажиллагаа явуулж, хүчингүй тамга тэмдэгээр сонгогдсон УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнийн томилгоо хүчингүй хийгээд хууль бус юм.

Үүнийг мэдсээр байж, хууль тогтоогч гишүүн маань хууль бусаар уг холбоог өөрийн гарт авахаар улаарч байсныг ШШГЕГ болон ОӨУБЕГ-аас зогсоогоод байна.

Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагаас огт хуралдахгүй, ямар нэгэн байдлаар ирц хүргэдэггүй цэцдийн зөвлөлийг хуралдуулж, 2014 оны зургадугаар сарын 24-ны өдөр Их Эеийг хуралдуулах комиссыг сонгосон байдаг. Уг комисс нь ээлжит бус Их эеийг 2017 оны 5 дугаар сарын 28-ны өдөр зохион байгуулж бүх төлөөлөгчдийг байлцуулж байгаад МҮБХ-ны шинэ тэргүүнээ сонгож, Л.Чинбатыг шинэ ажилд нь томилжээ.

Улмаар ОӨУБЕГ-аас 2018 оны дөрөвдүгээр сарын 3-ны өдөр нэмэлт өөрчлөлтөөр Л.Чинбатыг МҮБХ-ны тэргүүнээр албан ёсоор бүртгэж авсан байна. Ингэснээр хуулийн дагуу Л.Чинбат албан ёсоор бөхийн холбоог удирдаж, тамга тэмдэг ашиглах эрхтэй болж байгаа юм.

More 361 0

Category: Гол мэдээ / Нийгэм

Нийтийн их цэвэрлэгээнд 12 их, дээд сургууль оролцоно

2018/04/12

Нийтийн их цэвэрлэгээнд 12 их, дээд сургууль оролцоно

Author: saikhnaa on 12-04-2018, 11:28

‘’Их цэвэрлэгээний 90 минут’’ уриатай 4 дүгээр сарын 14-ний өдөр зохион байгуулагдах бүх нийтийн их цэвэрлэгээнд дүүргийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй их, дээд сургуулиуд нэгдэн оролцохоор болсон билээ. Иймд их, дээд сургуулийн удирдлагуудад дүүргийн Дэд бүтэц, хот төлөвлөлт хариуцсан төслийн удирдагч-Засаг даргын орлогч Т.Батцогт болон Тохижилт, нийтийн аж ахуйн хэлтсийн дарга Б.Отгонхүү нар цэвэрлэгээг хэрхэн зохион байгуулан оролцох талаар заавар, зөвлөгөө өглөө. Тухайлбал энэхүү их цэвэрлэгээнд дүүргийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй ШУТИС-ийн Бизнесийн сургууль, Улаанбаатар Их Сургууль, ОТИС, Газарчин дээд сургууль, Засагт хан дээд сургууль, СЭЗИС, ‘’Эм Ай Ю’’ дээд сургууль, БХИС зэрэг нийт 12 их, дээд сургуулийн багш, оюутнууд оролцохоор болсон юм. Үүний дагуу дүүргийн Тохижилт нийтийн аж ахуйн хэлтсээс цэвэрлэгээ хийгдэх газрын маршрутын зургийг гаргаж, танилцууллаа.

More 193 0

Category: Мэдээ мэдээлэл / Нийгэм

АТГ-ын даргыг огцруулах боломжтой юу

2018/04/11

АТГ-ын даргыг огцруулах боломжтой юу

Author: saikhnaa on 11-04-2018, 18:00

Ерөнхийлөгч Х.Баттулга "АТГ-ын дарга ажлаа хийхгүй байна, ажлаас нь чөлөөлөх хүсэлтээ УИХ-д оруулна” хэмээн мэдэгдсэн. Харин өнгөрөгч долоо хоногт Ерөнхийлөгчийн улс төрийн зөвлөх Н.Алтанхуяг "АТГ-ын даргыг ажлаас нь чөлөөлөхөд УИХ-ын дарга М.Энхболд саад хийж байна” гэсэн билээ. Энэ тухайд АТГ-ын дарга Х.Энхжаргалын байр суурийг тодруулахад "АТГ хуулийн хүрээнд л ажиллаж байгаа, яаж дүгнэх нь тэр хүний асуудал” хэмээн хэдэрлэсэн байна. Мөн АТГ-ын даргыг томилсон хуулийн хугацаа бийг сануулаад "Цагаан дээр хараар биччихсэн энэ зүйлийг хуульч хүмүүс яаж ойлгох, хууль зохиодог нь яаж ойлгох нь өөрсдийнх нь хэрэг” гэв.

Авлигын эсрэг хуульд зааснаар АТГ-ын дарга, дэд дарга нарыг Ерөнхийлөгчийн өргөн мэдүүлснээр УИХ зургаан жилийн хугацаатай томилдог. Х.Энхжаргалыг АТГ-ын даргаар 2016 оны долдугаар сард томилсон гэж үзвэл түүний бүрэн эрхийн хугацаа 2022 онд дуусах юм байна. АТГ-ын даргыг бүрэн эрхийг хугацаанаас нь өмнө чөлөөлөх, огцруулах үндсэлэлийг ч мөн хуульд заасан байдаг. Авлигын эсрэг хуулийн 22-р зүйлд зааснаар,

-Өөрөө хүсэлт гаргасан;

-Биеийн эрүүл мэндийн байдлаас үүрэгт ажлаа гүйцэтгэх боломжгүй болсон, эсвэл АТГ-ын дарга, дэд дарга гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлогдож, шүүхийн шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болсон түүнийг албан тушаалаас нь огцруулсанд тооцно. Мөн энэ хуулийн 31.2-т заасны дагуу баривчлагдсан, Улсын ерөнхий прокурор түүний бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх тухай саналыг УИХ-д оруулсан бол уг саналыг хүлээж авснаас хойш 14 хоногийн дотор УИХ хэлэлцэж шийдвэрлэнэ гэсэн байна. Дээрх хуульд зааснаас бусад үндэслэлээр АТГ-ын дарга, дэд даргыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөх, бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх буюу огцруулахыг хориглосон.

Тэгэхээр Ерөнхийлөгчийн хувьд АТГ-ын даргыг чөлөөлөх тухай үндэслэл бүхий хүсэлтээ УИХ-д оруулж ирэхээс нааш Х.Энхжаргалыг албан тушаалаас нь чөлөөлөх боломжгүй юм.

Өмнөх Ерөнхийлөгчийн үед АТГ-ын Н.Ганболдыг хугацаанаас нь өмнө чөлөөлж, дэд дарга Б.Хурцыг томилохын тулд өөрөөр өргөдлийг нь өгүүлж байсан түүхтэй. Н.Ганболд дарга "Тэтгэврийн нас болсон тул төрийн албанаас чөлөөлөгдөх хүсэлт гаргаж байна” гэсэн ч түүнийг АТГ-ын даргаас чөлөөлсний дараа өөр нэгэн байгууллагад цол ахиулан томилсон тохиолдол бий. Тэгэхээр Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын хувьд Х.Энхжаргалыг ажлаас нь чөлөөлөхийн тулд өөрийнх нь гараар өргөдөл бичүүлэх ганц зам байна. Өөрөөр бол "Ажлаа хийхгүй байгаа учраас албан тушаалаас нь чөлөөлөх” заалт хуульд алга.

ЭХ СУРВАЛЖ:INEWS.MN

Б.ЗАЯА

More 362 0

Category: Гол мэдээ / Нийгэм