Зам тээврийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга асан Б.Батзаяа баривчлагдаад гурав хонож байна. Эрүүгийн цагдаагийн газрын Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх тасгийнхан түүнийг баривчилсан даруйдаа Зайсан дахь хорих ангид саатуулжээ. Түүнтэй хамт Өмнөд Солонгосын "Самсунг С&Т” компанийн захирлыг баривчилсан байна. Эх сурвалжуудын мэдээлж буйгаар тэднээс байцаалт аваагүй байгаа бололтой. Б.Батзаяа бол биеийн тамирын багш, дасгалжуулагч мэргэжилтэй, каратэ, таеквондогоор хичээллэдэг хүн. Б.Батзаяа хүмүүст тэр бүр танигдаагүй байх 2011 оны эхээр "Монголын төмөр зам” төрийн өмчит ХК-ийн захирлаар томилогдсон билээ. Тухайн үед "Женко Баттулга өөрийнхөө бие хамгаалагчийг өөд нь татаж, төмөр замд даргын алба өглөө” гэсэн хэл ам дэгдэж байсан юм. Энэ үед Х.Баттулга гишүүн Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайд байв.

Б.Батзаяа ч өөрийгөө Х.Баттулгын хүн гэдгээ нуудаггүй. Нэгэн ярилцлагадаа "Би Монголд их зүйлийг бүтээсэн, бас илүү ихийг бүтээх Х.Баттулгын багийн гишүүн. "Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн захирлын, дараа нь Зам тээврийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын албан тушаалын аль алинд Х.Баттулга гишүүний санал болгосны дагуу ажилласан” гэж ярьсан билээ. Тэрбээр Х.Баттулгын туслах, хамгаалагч, цүнх баригч бүгдийг хийснийг хүмүүс мэддэг. Мань эр нэлээд хэдэн жилийн өмнө Удирдлагын академид суралцаж төгссөн юм байна лээ. Б.Батзаяа нь анх бол Цагдаагийн тусгай тасагт ажиллаж байгаад, 1999 оноос мэргэжлийн бие хамгаалагчдыг бэлтгэдэг Олон улсын холбоонд элсэж, бүх шатны сургалтуудыг нь дүүргээд, олон улсын сургагч багш болжээ. 2000 онд гэрээт харуулын компани байгуулж, "Женко” болон түүний охин компаниудын хамгаалалтыг хариуцаж эхэлж. Үүнээс өөр намтарт нь тодорхой зүйл байдаггүй. Эндээсээ "Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн захирал, залгуулаад Зам, тээврийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын сэнтийд суухдаа ч яамныхаа вэб хуудсанд бусдын адил CV-гээ тавиагүй юм. Ямартай ч түүнийг Монгол Улсын анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбатын төрсөн эгчийнх нь хүүхэд гэдгийг хүмүүс нь мэднэ. Түүнийг баривчлагдсанаас хойших цөөн хоногт П.Очирбат гуай түүнийг батлан даалтад гаргах талаар хичээнгүйлэн явж байгаа сурагтай. Зарим эх сурвалжийн хэлж байгаагаар түүнийг ойрын хугацаанд батлан даалтад гарчих нь гэж байна. Мэдээж ороо бусгаа ийм цаг үед Б.Батзаяа бусдын адил амьдрах гэж яваа эр хүн. Тэр энд тэнд танил тал олонтой, зарчимтай, гүйлгээ ухаантай, бас дээр нь бие бялдрын хөгжил сайн, хэний ч нүдэнд дүүрэн харагдах учраас хүмүүс түүнд сайн байх нь тодорхой. Гэтэл мань залуу энэ цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэн алхаж чадсангүй бололтой. Орчин үед хүмүүс маш их мэдээлэлтэй, ухаалаг, боловсролтой... ер нь л мундаг болсон. Гэтэл төрийн өндөр алба хашиж, улс орноо удирдалцаж яваа хүмүүс нийгмийн сэтгэл зүйгээ мэдрэхгүй байна. Үүнээсээ болж энэ залууг баларлаа гэж ярьцгааж байна.

Ер нь бол хуулийн хүмүүс шударгадуу байдаг. Хууль зөрчсөн үйлдлийг хараад тэвчих муутай. Өршөөлийн хуулийг харсан байдал, ирэх сонгуулийн дүн, ирж яваа улс төрийн нөхцөл байдлыг бүгдээрээ харж байна. Тэгээд л хөдөлж эхэлж байгаа жишээ бол Б.Батзаяагийн баривчилгаа болов уу. Өчигдөр Х.Баттулгын зүгээс "Батзаяа зарчимтай хүн, тийм юм хийхгүй байх” гэж мэдэгдсэн. Яагаад энэ хэрэг рүү АТГ орсонгүй вэ. Учир нь АТГ шалгаад зүгээр гэж зарласан хэрэг. Энэ газар С.Баярыг ч бас шалгалаа, зүгээр байна гэж зарласан юм. Нэг талаас харахад Таван толгойг гацаасны хариу гэж харж бас болно. Ер нь бол хууль хүчнийхэн өөрсдийн санаачилгаар ийм хэргийг илрүүлж, эзнийг нь олоод бариад хорьчихдог практик манайд бий шүү дээ. Алдарт "Гааль”-ийн Баатарыг барих, гүйцэтгэх ажиллагаа явуулсан нь хуулийнхны өөрсдийнх нь цэвэр, ямар ч захиалгагүй, шударга хуульчдын хийсэн үйлдэл байсныг хүмүүс төдийлөн мэддэггүй юм. Дээр нь энэ хэргийг хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд асар их тархи угаалтаар хийсэн. Мэдээллийн хэрэгслүүдийн оролцоотой энэ их шуугиан хүний эрхийг ноцтой зөрчих гээд байдаг. Үүн дээр онцгой анхаарах хэрэгтэй. Өдрийн сонин хүний эрхийг хөхиүлэн дэмжигч, гарсан цагаасаа хойш үргэлжид хүний эрхийг дээдэлж, хамгаалж ирсний хувьд өнөөдөр Монгол дахь хүний эрх дээр онцгой анхаарч, үйл ажиллагаагаа чиглүүлэх болно.

Б.Батзаяаг цагдан хорьсны дараа УИХ-ын гишүүн Х.Баттулга байр сууриа илэрхийлэхдээ, "Таван толгойн ордтой холбоотой асуудлууд цааш, цаашаа хөвөрч гарах байх. 2010 оны зургадугаар сарын 24-нд УИХ-аар Төмөр замын бодлого батлагдсанаас хойш энэ асуудал дээр эсрэг, тэсрэг байр суурь тулгарч эхэлсэн. Тийм учраас энэ асуудал цаашдаа зохион байгуулалттайгаар хөврөх болов уу” гэж байна. Зохион байгуулалттайгаар цааш хөвөрнө гэж юуг хэлэв. Батзаяаг барьж хорьсон асуудлыг ч хэлсэн байж болно. Улс төр-Эдийн засаг еэвэнгийн хоёр тал. Энэ уялдаагаараа бол өнөөдрийн улс төр, Б.Батзаяа хоёр заавал уялдана. Х.Баттулга хүчтэй сууж байгаа нь Таван толгойн эзэмшлийн 51 хувьд төр байх дээр УИХ-ын 40 гишүүн гарын үсэг зурснаас харагдана. Одоо Х.Баттулга "Батзаяаг даалтад гарга, үгүй бол Засгийн газрыг огцруулна” гэсэн тулгалт хийвэл яахав. Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газар хөдлөх эсэх нь сөрөг хүчин, өрсөлдөгч талуудаас бус АН-ынхан дотроо үл ойлголцох энэ байдлаас шалтгаалах вий гэсэн яриа ч байна.

Тэрбээр энэ өдрийг сонгож Таван толгойн асуудалд гишүүдийн дийлэнх нь гарын үсэг зурж байгааг мэдээлсэн нь ч учиртай! Х.Баттулга "Баялагтай холбоотой. Баялгийг хэн хаашаа зарцуулах вэ гэдэг асуудал яваад байна. Баялгаас болж л юм юм болж байна. Хэн баялгийг барьж, удаан суух асуудал дээр тэмцэл болж байгаа юм. Б.Батзаяа зарчимтай хүн, А.Гансүх хуульч хүн. Миний хувьд энэ зарчимтай хүнээс янз бүрийн юм гарахгүй болов уу. Гэхдээ мөрдөн байцаалтын явцад янз бүрийн мэдэгдэл хийж болохгүй” гэлээ. Би ч шалгуулна гэдгээ бас хэлсэн юм.

2012 оны сонгуулийн дараа Н.Алтанхуягийн тэргүүлсэн Шинэчлэлийн Засгийн газар байгуулагдахад "МоАХ” фракцийн А.Гансүх Зам, тээврийн сайдаар томилогдоод Б.Батзаяаг тус яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга болгов. Энэ томилгоо мөн л хэл ам дагуулав. УИХ-ын Байнгын хорооны хуралдаанд Б.Батзаяа ирдэггүй, том толгой гаргадаг, цаг хоцордог, ер нь том толгой гаргадагтаа ч биш, гишүүдийн асуултад хариулж чадахгүй учраас ирдэггүй юм байна гэх зэргээр чихэндээ үе үе хонх уяулж байлаа. Түүнтэй холбоотой ноцтой хоёр зүйл яригдсаны нэг нь БНХАУ-аас худалдаж авсан вагон зүтгүүрүүд байв. Тэрээр "Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн ТУЗ-ийн даргаар ажиллаж байхдаа Хятадын "China CNP Corporation Lim­ited” корпорациас 60 сая доллараар вагон зүтгүүрүүд, засварын машин, өргүүр худалдан авсан нь Монгол Улсад ашиглагдах боломжгүй гэсэн дүгнэлт гарч, олон сая долларын хохирол учрууллаа гэж буруутгагдаж байв.

Нөгөө нь П.Бат-Эрдэнийг "Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн захирлаар томилон ажиллуулахдаа Тавантолгой- Гашуунсухайтын төмөр замын төсөлд 487 сая,1800 км төмөр замын зураг төсөл хийлгэхэд 11,8 сая, хуулийн үйлчилгээнд 4,5 сая, эдийн засгийн зөвлөх үйлчилгээнд 1,9 сая, хяналтын зөвлөх үйлчилгээнд 5,5 сая, нийтдээ 510 сая ам.долларын гэрээ хийлгэж гарын үсэг зуруулсан явдал байлаа. Энэ тухай УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж, шинэ төмөр зам барих ажлыг эдгээр нөхөд долоон жил саатууллаа. Тэгсэн одоо "Чингис” бондын мөнгөөр энэ төмөр замыг барина гээд сууж байх юм. Төмөр замын урьдчилсан судалгаа гэдэг зүйл хийлгэнэ гэж 2-3 жил болчихоод гурван вагоноо ХААН банкинд барьцаанд тавьж байж 12 сая ам.доллар зээлсэн. Одоо тэр мөнгө нь байхгүй болсон. Энэ асуудлыг ярихаар би үнэхээр ганцаарддаг. Манай МАН-ынхан үүнийг ярихгүй байгаа. Шулуухан байх хэрэгтэй. АН-ынхан энэ тухай тас нуудаг. Хэзээ энэ асуудлаар хариуцлага тооцох юм бэ? гэж УИХ-ын Байнгын хорооны хурал дээр асууж байлаа.

Б.Батзаяаг буруутгасан бас нэг зүйл нь Ухаахудаг-Гашуунсухайтын төмөр замын ажлыг бүрэн зогсоосон явдал. Уг нь энэ төмөр замыг 2016 онд ашиглалтад оруулснаар манай улс 2018 онд коксжсон нүүрсний экспортын хэмжээг 30 сая тн-д хүргэхээр төлөвлөж байсан гэдэг. Ухаахудаг-Гашуунсухайтын чиглэлийн 267 км төмөр замыг "Энержи ресурс” компани хувийн хөрөнгөөр барихаар төлөвлөж байсан боловч эрхийг нь Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайд Х.Баттулга "Монголын төмөр зам” ТӨХК-д авч өгсөн юм. Ингээд тус компани ерөнхий гүйцэтгэгчээр Өмнөд Солонгосын "Samsung C &T”, "SCTEM” компаниудыг сонгон гурвалсан гэрээ хийж, 267 км төмөр замыг бариулах болжээ. Одоо энэ замын газар шорооны ажил л 80 хувьтай байгаа гэлцдэг. Үүнд "Чингис” бондоос гаргасан 200 сая ам.долларын зарцуулалтыг хууль хяналтын байгууллагууд шалгах ёстой ч гэж бичигддэг юм.

Шинэчлэлийн Засгийн газрын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг Зам, тээврийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Б.Батзаяаг "Ажлаа хийж чадахгүй бол чаддагт нь өг” хэмээн зэмлэж, сануулж, цалинг нь тодорхой хувиар хасаж шийтгэж байсан ба 2014 оны наймдугаар сарын 08-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанаас Б.Батзаяаг ажлын хариуцлага алдсан гэх үндэслэлээр үүрэгт ажлаас нь чөлөөлжээ. Харин Б.Батзаяа энэ шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй, өөрийг нь хууль бусаар чөлөөлсөн, улс төрийн золиос болголоо гэж үзэж байгаагаа илэрхийлсэн байдаг.

Шинэ төмөр замын трассыг баталлаа. "Монголын төмөр зам" ТӨХК -иас хийсэн урьдчилсан ТЭЗҮ, Газрын харилцаа, барилга, геодези зураг зүйн газраас судалгаа хийж боловсруулсны үндсэн дээр трасс тогтоох зургуудыг нэгтгэжээ. Энэ трасс батлагдсантай холбогдуулан ЗТБХБ-ын сайд Х.Баттулга, тус яамны Зам тээврийн бодлогын газрын дарга Б.Махбал, сайдын зөвлөх Ч.Ганбат, Төмөр замын газрын дэд дарга Л.Пүрэвбаатар, "Монголын төмөр зам" ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал А.Батболд, трассын зургийг гүйцэтгэсэн "Гео мастер", "Эко гедрогео" компанийнхан шинэ төмөр замын трассыг танилцуулсан юм. Танилцуулгаас үзвэл, Таван толгойгоос Сайншанд-Чойбалсан хүрэх төмөр замын трасс бэлэн болжээ. Трасс гэдэг нь төмөр зам барихаар батлагдсан чиглэлийн дагуу уул толгод, ус горхи, хөрс зэргийг харгалзан хаагуур зам тавихыг тодорхой судалсны дараагаар баталж буй нарийвчилсан чиглэл юм. Трасс тогтоох судалгааны бэлтгэл ажилд Орос, Солонгосын мэргэжилтнүүд оролцсон аж. Төмөр замын эхний шатанд барих суурь бүтцийн трассын төлөвлөлтийн зургийг 1:100000 масштаб бүхий зураг дээр батлуулах ажлыг "МТЗ" ТӨХК гүйцэтгэхээр болжээ.

Засгийн газрын тогтоолоор "МТЗ" ТӨХК-д төмөр замын эхний шатны суурь бүтэц барих тусгай зөвшөөрлийг олгосон байна. Тиймээс төмөр замын суурь бүтэц барих геологи, геодезийн судалгааны ажил болон байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээний ажлыг ийнхүү эхлүүлж байжээ. Ингээд явчих л юм бодсон тэгсэнгүй төмөр замын ажил зогсоод удлаа. Зөрүүлээд төмөр замын ажилд идэвхтэй оролцсон баахан хүн л шоронд явж дуусах нь дээ. Тиймээс л өнгөрсөн оны дөрөвдvгээр сараас эхэлж нэр бүхий хэд, хэдэн эрхэм Б.Батзаяаг зөвхөн дээрх шийдвэртэй нь холбоотойгоор шалгах хангалттай vндэслэл бий хэмээн хэлж байсан удаатай. Юутай ч Зам тээврийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга асан Б.Батзаяаг "Шинэ төмөр зам” төсөлтэй холбоотойгоор хэрэг vvсгэн шалгаж нэлээд олон албан тушаалтан уг хэрэгт татагдан шалгуулах нөхцөл байдал бий боллоо.

Б.НЯМАА

Эх сурвалж: