Арваад хоногийн өмнө Дорноговь аймгийн Хатанбулаг суманд нутгийн иргэд зам хааж зогсож байгаад хужаа нартай цалингийн гэрээ байгуулжээ.Юу болоод өнгөрөө вэ гэвэл Хатанбулаг сумыг ухаж төнхөж там болгоод байгаа Монлаа компанийн Хятад улстай хамтарсан Элстэйн төмрийн хүдрийн уурхайгаас хил руу явдаг замыг хэсэг малчид машин мотоциклтойгоо хааж хэд хоносон байна.Хүдэр ачсан том шалаанзуудыг нь саатуулж зогсоосонд сандарсан Хятадууд тэдгээр иргэдийг хүлээн авч санал хүсэлтийг нь сонсжээ.Манай тэмцэгчид:
"Өдөр шөнөгүй зөөж байгаа энэ их баялагаас нутгийн ард иргэдэд яахлаараа юу ч оногддоггүй юм,арван шалаанз тутмаас ядаж нэгийх нь ашиг бидэнд хүртэх ёстой биз дээ,одооноос өгөх юмаа өгөөд зөөх юмаа зөө" гэжээ.
Хужаа нар дор нь сэтгэж тэгвэл та нар одоо яваад энэ зам дагуу нутагладаг нь үнэн гэсэн засаг захиргааны тодорхойлолтоо хийлгээд авчир,маргааш өглөө асуудлыг бүрэн шийднэ гэснээр "хэлэлцээ" дуусаж.
Сумын тамгын газар тэр дороо тодорхойлолт авах гэсэн ард иргэдийн хөлд дарагдаж,хэзээ ч цуглаж үзээгүйгээрээ сумаараа цуглаж зарим нь бүр золгож,амар мэндээ мэдэцгээсэн гэнэ.Тэр зам дагуу айл нутагладаггүй байтал цагийн дотор зуугаад айл бүртгэлд орохоор "чичирчээ".За энэ ч яахав олон айл байх тусмаа сайн л биз,тэр их баялаг нь хотын бидэнд олддоггүй юмаа гэхэд ядаж нутгийн хэдэн ард иргэдэд хүрч хүртэж байвал аштай юу гэж бодлоо.Гэвч урмыг нь хугалахаар ууцыг нь хугал гэж хөгийн юм сонсогдов.Хятадууд иргэдийн тодорхойлолтыг "шалгаж" үзээд 64 айлд сар тутамд 240 мянган төгрөгийн тэтгэвэр өгч байхаар 20 жилийн хугацаатай гэрээ байгуулж гарын үсгийг нь зуруулж авчээ.Энэ жагсаалтад багтагсдын ихэнхи нь зам дагуу огт нутагладаггүй боломжийн амьдралтай айлууд байсан гэнэ.Гэрээгээ байгуулсан хүмүүс их л додигор байсан бол гэрээнд орж чадаагүй хэсэг нь шаралхсандаа өөр уурхайнуудыг шантаажлахаар болжээ.Монголчуудыг мөнгөөр урхидаж хооронд нь алалцуулдаг Хятадын арга 21-р зуунд ч амь бөхтэй байх юм даа.Мөнгө чихрийн цаас шиг болсон одоо цагт хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний 240 мянган төгрөгийн тэтгэмжээр малчдыг боов үмхүүлжээ.Болоогүйээ гэрээн дээр тэтгэмж,цалин авч байгаа малчид уурхайн тээвэрлэлтийн замыг чөлөөтэй байхад туслалцана гэжээ.Удахгүй хоорондоо үзэлцэж ч магадгүй бололтой дог. Ингээд газар шорооны төлөө тэмцэгчид маань гэр бүлээрээ Хятадын уурхайн хямд манаач,секьюрити болцгоожээ.Бурхан тэднийг өршөөх болтугай!

Х.Батжаргал