Scandal.mn

Сайдаа үл тоож, “Хонхны баяр”-ыг нууц хэлбэрт шилжүүлжээ

2017/05/03

Сайдаа үл тоож, “Хонхны баяр”-ыг нууц хэлбэрт шилжүүлжээ

Author: saikhnaa on 3-05-2017, 12:27

Хаврын сүүл сар гарч, сүүлчийн хонхны жингэнэх чимээн дуу өдөр өдрөөр ойртсоор л... Дөнгөж арван жилийн сургуулийн ахлах ан¬гиа төгсөж, амьдрал гэх их да¬лайд хөл тавихаар яарах хүүхдүүд "сүүлчийн хичээлийн өдөр”-ийг инээд хөөр, баяр баяслаар дүүрэн сэтгэл догдлон хүлээж буй.

Арга ч үгүй биз. Үргэлж хүүхэд насандаа байх мэт төсөөлөн 10 жил сурагчийн ширээнд тохой нийлүүлэн суусан үе тэнгийн найз нөхөд, өөрсдийнх нь төлөө эцэг, эхээс нь өөрцгүй сэтгэл гаргах ангийн багшаасаа салж байгаа учраас сүүлчийн хичээлийн өдрийг дурсамж дүүрэн өнгөрүүлэхийг хүсэх нь аргагүй. Тиймээс ч тэд улсын шалгалтаас гадна монтажны зураг авалт, хонхны баяраа хэрхэн тэмдэглэх тухай сэтгэл догдлон ярилцаж суугаа.

Харин сүүлчийн хонхны жингэнэх чимээ эцэг, эхчүүдийн сэтгэлийг түгшээж, тэдэнд дарамт авчирсаар хэдэн жилийг ардаа үдлээ. Учир нь ерөнхий боловсролын сургуулийн тав, ес, 12 дугаар ангийн сурагчдын хонхны баярын тэмдэглэлт үйл ажиллагаа хэрээс хэтэрч, эцэг, эхчүүд болон амьдралын боломж тааруухан хүүхдүүдэд ихээхэн дарамт учруулах болсон.

Хонхны баяраас хойш насан туршдаа нандигнан хайрлаж, хадгалж явдаг анги нийтийн гэрэл зурагны үнэ 60 мянга хол давж, "Төгсөх сурагчийн уянга” дуугаар өндөрлөдөг хонхны баярын нээлтийн үйл ажиллагаа архи дарс, баар, ресторан, аялал зугаалгаар өндөрлөх болсон нь нууц биш. Харин энэ бүх үйл ажиллагааг зохион байгуулахад шаардлагатай хөрөнгө санхүүгийн асуудлыг шийдэх том ажил эцэг, эхчүүдийн толгой дээр бууж байна. Уг нь эцэг, эхчүүд хүүхдийнхээ юу сурч мэдсэнийг харж, тэднээрээ бахархан суух ёстой атал хонхны баярынх нь мөнгийг хэрхэн олж өгөх вэ хэмээн шаналж суух болжээ.

Сүүлчийн хонхны жингэнэх чимээ ойртож байгааг илтгэх мэт ойр орчим болон цахим хуудаст энэ талаарх яриа өрнөх болов. Хэд хоногийн өмнө гэхэд фэйсбүүкийн нэгэн найз маань өөрийн цахим хуудастаа ийнхүү сэтгэгдэл үлдээсэн байлаа.

Тэрбээр, "Нэг найз минь над руу залгаад хүүгийн хонхны баярт нэг хүүхдээс 270 мянган төгрөг хураахаар боллоо. Мөнгөө яаралтай хураалга гэсэн гэнэ. Цалин буутал мөнгө зээлээч” хэмээн ярив. Найзаасаа юунд зарцуулах тухай лавлан асуутал сургуульдаа бэлэг авч өгөхөд 40 мянга, багш нарын бэлгэнд 45 мянга, бага ангийн багшдаа 10 мянга, ахлах ангийн багшдаа 40 мянга, сургуулийн засварт 20 мянга, хонхны баярын чимэглэлд 5,000 төгрөг хураана гэж хариулав” хэмээн бухимдан бичжээ.

Энэ бол ганцхан жишээ. Үүнээс гадна мянга мянган эцэг, эхчүүд хонхны баярын мөнгө гэх томоохон давааг давах даалгавартай болжээ. Тиймээс "Монголын мэдээ” сонин энэ удаагийн "Дугаарын сурвалжилга” буландаа ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид хонхны баяртаа хэдэн төгрөг зарцуулж буйг сурвалжиллаа.

САЙДЫН ТУШААЛ ХЭРЭГЖИХ ҮҮ

БСШУСЯ-аас авсан мэдээллээр Улаанбаатар хотод 2016-2017 оны хичээлийн жилд төрийн болон төрийн бус өмчийн 225 сургуульд 233,545 сурагч суралцаж байгаа аж. Энэ хичээлийн жилд нийслэлийн хэмжээнд XII ангийг 15 мянга, IX ангийг 14,200 хүүхэд төгсөх гэнэ. Харин хөдөө, орон нутгийн хэмжээнд XII ангийг 22,501, IX ангийг 21 мянган хүүхэд төгсөх юм байна.

Монгол Улсын хэмжээнд ерөнхий боловсролын сургуулийн XII ангийг 37,501, IX ангийг 35,200 сурагч төгсөнө. Үүнээс харахад 70 гаруй мянган хүүхэд хонхны баяр тэмдэглэх нь. Уг нь салбарын сайд Ж.Батсуурь өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 21-нд "Эрдмийн баяр тэмдэглэх тухай” А/147 тоот тушаал гаргасан.

Тус тушаалыг Боловсролын тухай хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.1.1, 28.1.15 дугаар заалт, 40 дүгээр зүйлийн 40.7 дахь хэсэг, 44 дүгээр зүйлийн 44.2.7 дугаар заалтыг тус тус үндэслэн бүх шатны боловсролын байгууллагыг төгсөгчдийн төгсөлтийн баярыг урлаг, спорт, багш шавийн "Эрдмийн баяр” болгон зохион байгуулж байх зорилгоор гаргажээ.

Энэхүү тушаалд "Эрдмийн баяр”-ыг тэмдэглэх нэрээр төгсөгчдөөс хуульд заагаагүй төлбөр, хураамж авах, төгсөгчид, эцэг, эх, асран хамгаалагчдад нь дарамт, хүндрэл учруулах, хөдөө хээр, амралт зуслан, голын сав, жуулчны бааз, зочид буудал, цэнгээний газруудад зохион байгуулах, архи, согтууруулах ундаа хэрэглүүлэхийг хориглосон байна. Энэхүү тушаал, шийдвэрийг бүх шатны сургалтын боловсролын байгууллагын захирал, эрхлэгч нарт хүргүүлсэн. Гэвч салбарын сайдын гаргасан тушаал амьдрал дээр хэрэгжиж буй нь эргэлзээтэй байгаа юм.

В.ХОРОЛГАРАВ: XII АНГИЙН ЭЦЭГ, ЭХИЙН ЗӨВЛӨЛ ХОНХНЫ БАЯРААР ЗУГААЛАХ ХҮСЭЛТ ГАРГАСАН Ч БИ ЗӨВШӨӨРӨӨГҮЙ

Дээр дурдсанчлан салбарын сайдын гаргасан тушаал бодит байдал дээр хэрхэн биеллээ олж байгаа нь тодорхой бус байгаа юм. Тиймээс манай сурвалжлах хэсэг юун түрүүнд Ерөнхий боловсролын сургуулиудын захирал болон нийгмийн ажилтантай уулзаж, салбарын сайдынхаа гаргасан тушаалын биелэлтийг хэр гүйцэтгэж буй тухай ярилцахаар шийдлээ. Ингээд бид Орос, Монголын хамтарсан III сургуулийг зорилоо. Биднийг очих үед бага ангийн сурагчдын хичээлийн цаг эхлэх дөхсөн тул эцэг, эхчүүд хүүхдээ дагуулан ганц нэгээр цувран сургуулийн зүг алхаж байгаа харагдав.

Бид эхлээд тус сургуулийн захирал В.Хоролгаравтай уулзаж, хонхны баярыг хэрхэн тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар ямар арга хэмжээ авч буйг тодруулав. Тэрбээр "Шат шатны сайд, дарга нарын захирамж, тушаалын дагуу сургуулийн захирлын тушаалыг гаргасан. Сургуулийн захиргаанаас багш нарын хурал хийж, "Эрдмийн баяр” тэмдэглэх тухай тушаалыг танилцуулсан. Өнгөрсөн жил ч энэ зарчмаар ажилласан.

Гэтэл эцэг, эхчүүд хүүхдүүдээ гадаа зогсоож хиймээр байна гээд хуучин сэтгэлгээгээрээ хандаад байдаг юм. Уг нь "Эрдмийн баяр”-аар сурагчид багш, эцэг, эхдээ юу сурч мэдсэнээ тайлагнахад мөнгө, төгрөг орох шаардлага байхгүй. Хөдөө, орон нутагт аялал зугаалгаар явах, ресторанд орохыг ихэвчлэн эцэг, эхчүүд өөрсдөө санаачилдаг. Яах вэ, энэ асуудалтай зарим сургуулийн багш нарын нэр холбогддог.

Гэхдээ сургууль болгон адилхан биш. Сургууль болгоны багш, эцэг, эх өөр шүү дээ. Юм бүхний бурууг сургууль, багш нарт тохож болохгүй. Эцэг, эхчүүд өөрсдөө санаачилга гаргаж, өргөдөл бичээд ирцгээдэг. Манай сургуулийн XII ангийн эцэг, эхийн зөвлөл над дээр орж ирсэн. Би зугаалах тухай асуудал байж болохгүй гэдгийг хэлсэн” гэв.

Тус сургуулийг энэ жил 147 сурагч төгсөж байгаа бөгөөд тэд "Эрдмийн баяр”-аараа сургуулийнхаа ойр орчмыг цэцэгжүүлэх үүднээс хүүхэд бүр нэг хайлаас тарих юм байна. Мөн нээлтийн ажиллагааны үеэр гэрчилгээгээ гардаж авахын зэрэгцээ бага ангийн багшаараа дурсамж хичээл заалгаснаар "Эрдмийн баяр” өндөрлөх гэнэ.

Харин аялал зугаалгад явах, мөнгө төгрөг хураах асуудал байхгүй гэдгийг тус сургуулийн захирал онцолж байлаа. Тиймээс бид III сургуулийн төгсөх ангийн сурагчидтай уулзаж, "Эрдмийн баяр”-аа хэрхэн тэмдэглэх тухай асуув. Бидний эхний уулзсан сурагч бол XII ангийн сурагч бөгөөд тэрбээр нэрээ нууцлахыг хүсэв. Тэрбээр "Одоогийн байдлаар шалгалтдаа бэлдээд тун завгүй байгаа.

Хонхны баярын тухайд гэвэл нийт төгсөх ангийн сурагчид сургуульдаа өдөрлөг маягаар тэмдэглэнэ гэсэн. Түүнээс аялал зугаалгад явахгүй. Манай ангийнхан дунд аялал зугаалгаар явах санал гарсан. Гэхдээ би явахгүй гэж бодож байгаа. Бусад хүүхдүүд явж магадгүй. Би хувьдаа хонхны баяраар мөнгө хурааж, аялал зугаалгад явж сүржин тэмдэглэх шаардлагагүй гэж боддог” хэмээн ярьсан юм.

ЗАРИМ АНГИУД ЗӨВХӨН УУЖ, ИДЭХИЙН ТӨЛӨӨ ЗУГААЛГАД ЯВДАГ ГЭВ

Манай сурвалжлах хэсэгтэй таарсан дараагийн эх сурвалжийг Б гэдэг бөгөөд III сургуулийн XII ангийн сурагч. Харин тэрбээр бидэнд "Өнгөрсөн жилийн XII анги төгсөгчдийг зугаалгад явахыг хориглож байсан. Тиймээс манай ангийнхан өнгөрсөн есдүгээр сард намрын зугаалга хийчихсэн.

Нэг үгээр хэлбэл, хонхны баярын зугаалгыг хавар хориглох учраас намар зугаалчихсан гэсэн үг. Манай ангийнхан өнгөрсөн есдүгээр сард ойрхон амралтын газар руу өдрийн цагаар явж сагсан бөмбөг болон гар бөмбөг тоглож байгаад л ирсэн. Уг нь хүүхдүүд зугаалгадаа элдэв асуудал гаргахгүй явбал зугаалга хийх нь сайхан. Гэхдээ зарим ангиуд зөвхөн ууж, идэхийн төлөө л зугаалгад явдаг. Харин манай ангийн хувьд тийм асуудал байхгүй. Энэ жил сургуулийнхаа XII ангийн сурагчидтай багш нарын зөвлөгөөний хурал хийсэн.

Хурлын үеэр хонхны баяраар ямар нэгэн аялал зугаалгад явж, ресторанд орохгүй байх тухай сурагчдын гарын үсгийг зуруулж, баталгаажуулсан” гэв. Ямартай ч, тус сургуулийн хувьд хонхны баяраа ийнхүү тэмдэглэхээр болжээ. Ингээд бид III сургуулийн ойролцоо байрлах Сүхбаатар дүүргийн XVI сургуулийг зорив.

ЭРДМИЙН БАЯР ТЭМДЭГЛЭХ ТУХАЙ ТУШААЛЫГ ЗӨРЧИХГҮЙ

Тус сургууль автомашины замтай ойр байрладаг учир эцэг, эхийн төлөөлөл эргүүлд гарсан байлаа. Тэд бага ангийн сурагчдыг зам хөндлөн гарахад нь тусалж байсан юм. Манай сурвалжлах хэсгийг XVI сургуульд очиход аль хэдийнээ бага ангийн сурагчид хичээлдээ суухаар цугласан байв.

Ингээд бид тус сургуулийн захирал О.Пүрэвжаргалтай уулзсан юм. Тэрбээр "Энэ жил манай сургуулийн IX, XII ангийг нийт 192 хүүхэд төгсөнө. Сүхбаатар дүүргийн хэмжээнд нэгдсэн байдлаар ирэх зургадугаар сарын 09-нд "Эрдмийн баяр”-аа тэмдэглэнэ. БСШУС-ын сайдын тушаал болон нийслэлийн Боловсролын газрын даргын тушаал гарсантай холбогдуулан манай сургууль дотооддоо захирлын тушаал гаргасан.

Энэ дагуу "Эрдмийн баяр”-ыг зургаадугаар сарын 09-нд эцэг, эхчүүддээ юу сурсан, мэдсэнээ тайлагнах зорилгоор тэмдэглэхээр болсон. Мөн гэрчилгээ гардуулах ёслол болно. Ямар нэгэн байдлаар аялал зугаалга, баар, ресторанд орохыг сургуулийн хэмжээнд хориглосон. Энэ тухай хориглосон заалт гаргаад багш нарын зөвлөгөөний хурал хийсэн. Уг хуралдаа төгсөгчдөө оруулсан” гэсэн юм. Мөн түүнээс БСШУС-ын сайдын тушаал болон сургуулийн захирлын тушаал гарчихсан байхад аялал, зугаалгад явбал ямар арга хэмжээ авах талаар тодруулахад тэрбээр "Хийхгүй. Хориглосон тушаал гарчихсан байхад зөрчихгүй. Сурсан мэдсэнээ эцэг, эхчүүддээ тайлагнана” гэх хариултыг өгөв.

Түүнчлэн тус сургууль мөн л XII ангийн төгсөгчдийн нэрэмжит "Боловсрол төгөл”-д мод тарих ажлыг зохион байгуулах гэнэ. Бид ийнхүү ярилцсаны дараа төгсөх ангийн сурагчидтай уулзлаа. Тэд мөн л хонхны баяр биш "Эрдмийн баяр” буюу тайлан өдөрлөгийг сургуулийн хэмжээнд зохион байгуулахаар болсон хэмээн ярьцгаав.

ХЭДЭН ТӨГРӨГ ХУРААХ ЭСЭХИЙГ АНГИЙН ХУРЛААР ШИЙДНЭ

Манай сурвалжлах хэсгийн очсон дараагийн сургууль бол Ататуркийн нэрэмжит V сургууль. Бид тус сургуулийн ахлах ангийн сурагчдын хичээл тарсны дараа очиж таарав. Харин сургуулийн захирал, нийгмийн ажилтан нь семинарт суухаар явсан тул эзгүй байсан. Тиймээс манай сурвалжлах хэсэг олны хэлж заншсанаар Дарь-Эхэд байрлах 102 дугаар сургуулийг зорив. Бид тус сургуулийн захирал болон нийгмийн ажилтантай уулзах гэсэн ч эзгүй байсан юм. Ингээд бид ахлах ангийн сурагчидтай уулзаж ярилцсан. Манай сурвалжлах хэсэгтэй таарсан есдүгээр ангийн хоёр сурагч бидэнд ийн ярив.

Тэд "Ирэх пүрэв гарагт эцэг, эхийн хурал хийнэ. Эцэг, эхийн хурлаар хонхны баяраа хэрхэн тэмдэглэх, хэдэн төгрөг хураах эсэхээ ярина. Сургуулийн хэмжээнд хонхны баяраар аялал зугаалгад явахгүй байх тухай мэдэгдсэн. Манай анги бараг зугаалгад явахгүй байх. Учир нь манай багш тиймэрхүү зүйлд дургүй. Ямартай ч эцэг, эхийн хурлын дараа бүх зүйл тодорхой болох байх” гэв.

Өөр нэг сурагчтай таарсан ч бидэнд "Хонхны баяр зохион байгуулах талаар тодорхой мэдсэн зүйл байхгүй. Одоогийн байдлаар манай ангийнхан улсын шалгалтдаа бэлдэж байна” гэх хариултыг өгсөн. Мөн манай сурвалжлах хэсэгт нэрээ нууцалсан нэгэн эх сурвалж хандсан юм. Нэрээ нууцалсан эх сурвалжийн хэлснээр түүний хүүхэд есдүгээр ангид сурдаг гэнэ. Хонхны баярыг тохиолдуулан нэг хүүхдээс 100 мянган төгрөг хурааж байгаа аж. Дээрх мөнгийг аялал зугаалга, монтаж болон ангийн багшдаа бэлэг авахад зарцуулна гэсэн юм.

ЕБС-ИЙН СУРАГЧДЫН ХОНХНЫ БАЯРЫН ХАНШ 65-270 МЯНГАД ХҮРЧЭЭ

Сургуулийн захиралуудтай уулзахад тэд салбарын сайдын тушаалын дагуу хонхны баяр биш "Эрдмийн баяр” буюу тайлан өдөрлөг хийнэ гэдгийг онцолж байлаа. Харин төгсөх ангийн сурагчид хонхны баяраа хэрхэн тэмдэглэх тухай тоймтой хариуг бидэнд хэлээгүй юм. Гэсэн ч ЕБС-ийн сурагчид хэт өндөр үнээр хонхны баяраа тэмдэглэж буй мэдээлэл цахим ертөнцөд тасрахгүй үргэлжилсээр л байна.

Бидэнд ирсэн мэдээллээр нэгэн дүүрэгт нэгдүгээр ангийн үсэглэлийн баяр 60 мянгад хүрсэн гэнэ. Зарим сургууль төгсөлтийн баяртаа 100 мянга хол давсан мөнгө зарцуулж байгаа аж. Энд нэгэн тооцоо хийж үзье. 35 сурагчтай анги хонхны баяртаа зориулж нэг хүүхдээс дор хаяж 65 мянган төгрөг цуглууллаа гэж бодоход хоёр сая 275 мянган төгрөг болж байна.

Харин 270 мянган төгрөгөөр бодоход есөн сая 450 мянган төгрөг цугларч байгаа юм. Энэ их мөнгөөр дөнгөж арван жилийн сургуулиа төгсөж буй хүүхдүүд юу хийх вэ. Дээрээс нь хонхны баяртаа зориулж шинэ костьюм, даашинз авахаас гадна үсчин, гоо сайханд хэчнээн төгрөг зарцуулах вэ. Ингээд бодохоор ЕБС төгсөж буй 18 настай хүүхдийн "Эрдмийн баяр”-ын тайлан өдөрлөг гэхэд хэцүүхэн.

Олны үг ортой гэдэг дээ. Сайдын тушаал гарсан ч жил бүр ЕБС-ийн сурагчид хонхны баяраараа аялал зугаалгад явцгаадаг. Тэгвэл энэхүү тушаалын хэрэгжилтэд хэн хяналт тавих ёстой гэдэг асуудал урган гарна. Ямартай ч, ЕБС-ийн сурагчдын хонхны баяр сайдын тушаалыг зөрчиж нууцаар үргэлжлэх нь бололтой.

Н.БАТЗАЯА, МОНГОЛЫН МЭДЭЭ

More 324 0

Category: Гол мэдээ / Нийтлэл

“Алт-2” Заамарыг дахин самарна

2017/05/02

“Алт-2” Заамарыг дахин самарна

Author: munkhbat on 2-05-2017, 14:22

Уул уурхай уг нь өгөөжтэй салбар. Төр засаг хуулиа сахиулж, уул уурхайн компаниуд үүргээ хэрэгжүүлдэг бол Монгол Улсад төвлөрч байгаа хөрөнгө оруулалт одоогоос хэд дахин илүү, ард түмэн уухайлан дэмжих байлаа. Харин уул уурхай хөгжсөн өнгөрсөн он жилүүдэд энэ байдал эсрэгээрээ хэрэгжсээр, ард түмэн байнгын бухимдал, эсэргүүцэлтэй байх боллоо.

Төв аймгийн Заамар сум. "Алт-1” хөтөлбөр анхлан хэрэгжиж, улсдаа 120 тонн алт тушаасан алдар гавьяатай тухай улиг болтлоо сонслоо доо. Гэвч энэхүү өчүүхэн алдар гавьяаны цаана хэзээ ч нөхөгдөшгүй хор хохирол газрын хэвлийд, ард түмнийх нь сэтгэлд үлджээ. Заамарынхныг анх тэнгэрт гартал хөгжүүлнэ, газрынх нь баялгаас хүртээнэ, ажлын байраар хангана, амьдралыг нь сайжруулна гэсэн амлалт аль тэртээ 20 жилийн өмнө үлдэж, одоо энэ тухай бурхан хэлсэн ч тэд үнэмшихээргүй болж. Захын жишээ гэвэл, өнгөрсөн 20 жилийн хугацаанд нэг ч томоохон бүтээн байгуулалт хийгдээгүй, аль тэртээх 1968 оны ЗХУ-ын хөрөнгөөр барьсан хуучны барилгууд сүүмийж байна. Заамарын газар нутаг дээр 121 лицензийг 50 гаруй компани эзэмшин үйл ажиллагаа явуулж байгаа ч уул уурхайн компаниудад ажиллаж буй ажилчдын 10 хүрэхгүй хувь нь л нутгийн иргэд байх жишээтэй. Байгаль орчны доройтлын хувьд яриад ч хэрэггүй. Алт олборлохоор хөндөгдсөн талбайгаас өнөөдөр нэг ч га талбайд нөхөн сэргээлт хийж, бэлчээрийн хэлбэрт шилжүүлээгүй. Монголын хүн амын тал хувийг ундны усаар хангадаг Туул голын Заамар дахь хэсэг бүрэн сүйдсэн гэж байгаа.

Ийм байтал дараагийн "Алт-2” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр болсон шийдвэр Засгийн газраас гарч, Заамар суманд 21000 га газрыг олгохоор болсон асуудал эдүгээ үргэлжилж байна.

Ашигт малтмал, газрын тосны газраас Заамар сумын захиргаанд ирүүлсэн хүсэлтээр бол сумын Төмстий багийн нутагт орших Түмэнгийн дөрөлж нэртэй 5628 га, Өвөр наймганы 15541 га талбайг олгохыг хүсчээ. Гэтэл уг талбай нь сумын мал аж ахуй, бэлчээрийн гол бүс нутаг бөгөөд малчдын бэлчээр ашиглалтын гэрээ байгуулан гэрчилгээ авсан 48 өвөлжөө, хаваржаа багтаж байна. Түүхийн дурсгалт газрууд, эрт үеэс уламжилж ирсэн тахилга шүтлэгтэй уул ус гээд дархлагдсан газруудыг хөндөхөөр болсон нь нутгийнхны эсэргүүцэлтэй тулгараад байна. Түүгээр зогсохгүй Заамар сум, тэр дундаа Төмстий багийнхан мал аж ахуй, газар тариалан дээр суурилж амьдарч ирсэн ард түмэн. Гэвч сүүлийн жилүүдэд эмх замбараагүй олгогдсон уул уурхайн лицензийн үр дүнд нутгийн иргэд малаа бэлчээрлэх газаргүй болж нутаг заагдахад хүрээд байна. Эдүгээ Заамар сумын бэлчээрийн даац дөрөв дахин хэтэрсэн. Уул уурхайн нөхөн сэргээлт хийгдээгүйгээс цөлжилт маш хурдтай явагдаж байгааг нутгийнхан онцолж байна.

Мөн нутгийнхан "Заамар сумын малчдын баян булаг болсон, байгаль цаг уурын хүнд хэцүү нөхцөлд малаа оторлуулж хүнд үеийг даван туулж ирсэн Төмстэй багийн нутаг дэвсгэр дээрээс 21000 га газрыг уул уурхайд олгохоор болсныг маш ихээр эсэргүүцэж байна. Бид бүхэн өмнөх "Алт-1” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд төрийн шийдвэрийг хүндэтгэн хүлээцтэй хандаж ирсэн. Гэвч нутаг орон, баялгийн эзэд болсон нутгийн уугуул иргэдэд амьдралд сөрөг үр дагавар бий болгож, байгаль орчныг улам доройтуулсан бодит жишээг бид нүдээрээ харж ирлээ. Тиймээс Засгийн газар, Ашигт малтмал, газрын тосны газар, Төв аймгийн ИТХ-ын шийдвэрийг эсэргүүцэн, газар нутгаа хамгаалахын төлөө бүх чадлаараа тэмцэх болно” гэцгээж байна.

Хэрэв уг хөтөлбөр хэрэгжвэл Заамар өнөө байгаагаас илүү сүйтгэгдэх нь гарцаагүй болжээ. Одоогоор энэ талаар холбогдох албаныхан ямар нэгэн тайлбар өгөөгүй байна. Тиймээс баг, сумын ИТХ-аас эсэргүүцлийн тогтоол баталж холбогдох албаныханд хүргүүлж. Бүр 1000 орчим хүний гарын үсэгтэй эсэргүүцлийн өргөдлийг Өргөдлийн байнгын хороонд хүргүүлжээ.

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин

More 358 0

Category: Нийтлэл / Мэдээ мэдээлэл

БАЛАГ ДАГУУЛСАН БАРИЛГЫН ТҮҮХ...

2017/04/28

БАЛАГ ДАГУУЛСАН БАРИЛГЫН ТҮҮХ...

Author: saikhnaa on 28-04-2017, 12:49

Нэг хэсэг шуугиад мартдаг массын ой санамж "хөөрхөн"...
Хувийн ТВ, хувийн сэтгүүлч, судлаачтай байх юм бол түүгээрээ нэг бужигнуулаад "дайсан тэр байна" гээд зааж орхивол манай нийгэм зуудаг нохой шиг ухасхийхэд бэлэн...
- - - -
2016-3-31-ний өдөр ийм утгатай нийтлэлийг Ньюс.мн "Хямрал дуусвал барилгаа барина” нэртэй нийтэлж.
Барилгаа барьдаггүй, ухсан нүхний тоог нэмсэн компани бол алдарт 16 дугаар байрны дэргэдэх "БиЖиБиЖи” билээ. Энэ компанийн хувьд санхүүгийн асуудал бус, шүүхийн шийдвэрийг хүлээж байгаа. Зөвшөөрлөө хэтрүүлэн газар ухаж, 16 дугаар байрны оршин суугчдын аюулгүй байдалд харшилж байшинг нь хазайлгасан гэх "БиЖиБиЖи” компанийн газар эзэмших эрхийг цуцалснаар барилгын ажил зогсжээ.
Ингээд нүх ухсан "БиЖиБиЖи” компани шүүхэд ханджээ. Хэрвээ шүүхийн шийдвэр компанийн талд гарвал барилгын ажлаа үргэлжлүүлнэ.
--
Гэтэл яг энэ үйл явдлаас нь болж хазайсан байж магадгүй гэж үзсэн 16-р байрны суугчдыг нүүлгэж зочид буудлуудаар байрлуулах, хооллох, ундлах зардал нь 1 тэрбум төгрөг давсан гэж бас сайтууд бичсэн.
Барилга хоорондын зай 40 метр байх ёстой гэж заасан журмыг үл тоож байшинд нь тулгаж нүх ухсан буруутай компани тэр үед сохор улаан зоос төлөөгүй.
Бид мөнгөгүй гээд байсан.
Мөнгөтэйгээрээ төр 1 тэрбум төгрөгөө цацсан. БГД-ийн засаг дарга Оросоо тэр мөнгийг буруутай этгээдүүдээс гаргуулна гэж бүлтэрсэн. Тэр юу л бол.
Улс ард түмний гэгдэх эзэнгүй 1 тэрбум төгрөгийг төсөвт эргүүлж төл гээд хувийн компаниас нэхээд явж байх сэтгэлтэй төрийн албан хаагч монголд яг байж харагдахаар санагддаг. Тэгээд тэр мөнгө зардал болж хаягдах нь бараг үнэн болж таарна.
Ард түмнээ албадаж айлгаж татвар хураахдаа сайн манай төр энэ маягаар ард түмний мөнгийг дураараа салхинд хийсгэж үрдэг. Нийтийн саванд нь буцааж хийдэггүй.
- - - -
Хүний гэр орныг хазайж нуртал тулгаж том нүх ухахдаа мөнгөтэй байгаад байдаг, бүр 16 давхар орон сууцтай их дэлгүүрийн барилга барина гэж төлөвлөж чадсан байдаг, ухсан нүхнээс нь болж хажуугийн байр нь нурж магадгүй болж хүмүүсийг нь нүүлгэж шилжүүлж хооллож ундлах зардал үүсэхээр мөнгөгүй болчихдог "ЁС СУРТАХУУН”-ыг л би гайхаад байгаа юм.
- - - -
Төрд очиж, та нарын төлөө зүтгэнэ гэгчид л их болж. Сонгууль дөхөхөөр бүр нэмэгдэх юм. Жижигхэн баасан дээр битүүртэл шавсан бүдүүн бүдүүн батгана шиг.
Тэгээд тэд мөрөөрөө наймаа хийгээд, үйлдвэр байгуулаад амьдрах гэсэн жирийн хүмүүст хүнд суртлын хориг тавьж ганц гарын үсэгний төлөө төрийн байгууллагууд хоорондоо иргэнийг гүйлгэж саад гай болж сайхан амьдарна.
Төрийн мөнгийг дураараа цацаж үрнэ.
Улс төрчид бол бусдын мөнгөөр сайхан амьдрахаар уралдагчид гэж 150 жилийн өмнө ухаантнууд олж хараад хэлчихсэн байна. Үүнийг манайхан ухаартал өдий байна.
- - - -
Тиймээс манай улсын хувьд жирийн иргэнд хориг саад тавьж, авилга өгвөл саадаа чөлөөлж амьдрах гэж хорхойссон төрийн албан хаагчдыг цөөлж иргэдэд эрх чөлөөг нь олгомоор юм.
2016-04-26

Badam Purev

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1124979844219976&set=a.562355700482396.1073741828.100001239146172&type=3&theater

More 321 0

Category: Гол мэдээ / Нийтлэл

Д.Авирмэд гэгчийн тарих аюулыг зогсоох хүн байна уу

2017/04/28

Д.Авирмэд гэгчийн тарих аюулыг зогсоох хүн байна уу

Author: munkhbat on 28-04-2017, 10:19

Монгол Улсын Засгийн газар, Азийн хөгжлийн банкны хооронд байгуулсан зээлийн хүрээнд гурван үе шаттай хэрэгжих "Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг хөгжүүлэх хөрөнгө оруулалтыг дэмжих хөтөлбөр” нэртэй 300 гаруй сая ам.долларын төсөл 2014 оноос хэрэгжиж эхэлсэн билээ. Гэтэл 2018 оны зургадугаар сар хүртэл хэрэгжих учиртай уг төслийг нэгэн хүн "самарч” эхэлсэн нь Д.Авирмэд гэнэ.

Түүнийг энэхүү төсөл хэрэгжиж эхлэхтэй зэрэгцээд л Сангийн сайдын 2014 оны 160 дугаар тушаалаар батлагдсан журмын дагуу төсөл хэрэгжүүлэгч байгууллагын төсвийн шууд захирагчийн Б/128 дугаар бүхий тушаалаар төслийн нэгжийн санхүүгийн ажилтнаар томилсон байдаг. Гэвч энэ нөхөр гэрээ байгуулан ажил үүргээ гүйцэтгэж байх явцдаа гэрээний үүргээ хангалтгүй биелүүлж, цаашлаад төслийн санхүүгийн мэдээллийг гадагш гаргаж, төсөлтэй огт хамаагүй хүнээр улирлын тайланг хоёр удаа гаруулсан гэх мэт ноцтой зөрчил гаргасан аж. Тиймээс түүнийг 2015 оны аравдугаар сард ажлаас нь чөлөөлж байжээ.

Гэтэл 2016 оны сонгуулийн дүнгээр МАН илт давуу ялалт байгуулсны дараа тэр бүр томорч, жил гаруйхны дараа төслийн зохицуулагчаар эргэн ирсэн аж. Ийнхүү эргэж ирэхдээ тэр зүгээр байхыг хүсээгүй бололтой. Бүр тодруулбал, өөрийнхөө алдаа дутагдлыг засахын оронд төслийн ажилтнуудыг ямар ч сонгон шалгаруулалтгүйгээр, намын нэр барин, улс төрийн шалтгаанаар халж, солих нь ихэсчээ. Үнэндээ энэ хүн бол НИТХ-ын төлөөлөгч байсан төдийгүй эдүгээ ч Сонгинохайрхан дүүргийн ИТХ-д ард түмний төлөөлөл болж яваа юм билээ. Тэр нэгэн цагт НИТХ-ын хэсэг төлөөлөгч Бразил явж хөлбөмбөг үзсэн хэрэгт холбогдож байхад түүний нэр тэр дотор цохиж явсан юм билээ. Угаасаа улс төртэй салшгүй холбогдсон энэ хүн томоохон төслийг хээвнэг "самарчих” чадалтай гэдэг нь илт байгаа биз дээ.

Ер нь бол төслийн нэгжийн ажилтнуудыг хэн дуртай нь сольж, халаад байх ёс ч байхгүй. Учир нь төсөл хэрэгжүүлэх нэгжийн ажилтнуудыг сонгон шалгаруулалтаар тодруулдаг бөгөөд энэхүү сонгон шалгаруулалтыг НЗДТГ зохион байгуулах ёстой аж. Журамдаа ч үүнийг тодорхой зааж өгсөн атал Д.Авирмэд гэгч нь дураараа аашилж, өөрт нь таалагдахгүй байгаа хүмүүсийг дур мэдэн халж, солих тушаал гаргаж, түүнийгээ НЗДТГ-аар батлуулах болсон гэнэ шүү. Үүнээс харахад тэрбээр тунчиг "том” нэгэн бололтой.

...Ажил авч, гүйцэтгэх ёстой компаниас хугацааны алдангийг тооцохгүй байх нь улсад ч хохиролтой. Нэгэнт л сонгон шалгаруулалтад орж, олон компанийг хоосон үлдээгээд ялсан санаатай юм бол ажлаа цаг хугацаанд нь гүйцэтгэх л учиртай. Гэтэл хэн нэгний ивээлд багтаж, толгойгоо илүүлээд өнгөрнө гэдэг утгагүй. Тэгээд ч "Эх тэргүүн” гэгч компани нийслэлийн төсөвт төлөх ёстой байсан олон зуун сая төгрөгийг "өршөөсөн” нь дээрх мөнгийг зүгээр л "салхинд хийсгэчихлээ” гэсэн үг...

Түүнээс гадна тэрбээр ашиг сонирхлын зөрчилтэй байж мэдэх үйлдэл гаргасныг ч учир мэдэх хүмүүс хэлж байгаа юм. Тодруулбал, Баянхошуу дэд төв дэх барилгын ажлын гүйцэтгэгч "Эх тэргүүн” хэмээх компани барилгын ажил гүйцэтгэгчээр сонгогдсон хэдий ч тус компани гэрээт хугацаандаа буюу 2016 оны хоёрдугаар сарын 01-нд хийх ёстой ажлаа дуусгаагүй байжээ. Ер нь бол ажил гүйцэтгэх үүрэг хүлээсэн компани ажлаа эхлэхээсээ өмнө банкинд тодорхой хэмжээний мөнгө байршуулж, хэрвээ үүргээ биелүүлээгүй бол түүнийг нь улсын төсөвт оруулахыг зөвшөөрдөг. Ингэж л ажил эхлэх учиртай.

Гэтэл "Эх тэргүүн” гэгч компани хуурамч бичиг баримт ашиглан, барилгын ажлаа дуусгаагүй мөртлөө дээрх мөнгийг банкнаас чөлөөлж, өөрсдөө авсан нь банкны баримтаар нотлогдсон байх юм. Үүнийг нь төслийн зохицуулагч Д.Авирмэд мэдсээр байсан хэрнээ нуун дарагдуулж, дээрх компанитай гэрээг сунгасан нь түүнийг ашиг сонирхлын зөрчилтэй юм биш байгаа гэсэн хардлагыг төрүүлэх болж.

Үнэндээ энэ асуудал зөвхөн Д.Авирмэдийнх ч биш.

Ажил авч, гүйцэтгэх ёстой компаниас хугацааны алдангийг тооцохгүй байх нь улсад ч хохиролтой. Нэгэнт л сонгон шалгаруулалтад орж, олон компанийг хоосон үлдээгээд ялсан санаатай юм бол ажлаа цаг хугацаанд нь гүйцэтгэх л учиртай. Гэтэл хэн нэгний ивээлд багтаж, толгойгоо илүүлээд өнгөрнө гэдэг утгагүй. Тэгээд ч "Эх тэргүүн” гэгч компани нийслэлийн төсөвт төлөх ёстой байсан олон зуун сая төгрөгийг "өршөөсөн” нь дээрх мөнгийг зүгээр л "салхинд хийсгэчихлээ” гэсэн үг. Ер нь ч тэгээд Д.Авирмэд гэгч энэ хүнтэй холбоотой хэрэг нэгээр ч тогтохгүй юм билээ.

Угтаа бол улс орны эдийн засаг хямарчихсан, элгээрээ хэвтчихээд байгаа энэ цаг үед ийм хэмжээний мөнгийг ч тавьж туугаад баймааргүй санагдах юм. "Барын зулзагыг бага дээр нь” гэдэг шиг Д.Авирмэд гэгч нөхрийн энэ мэт увайгүй үйлдлийг таслан зогсоохгүй бол "өвсөнд тавьсан түймэр” шиг өрвөлзөх вий дээ, та минь.

Эх сурвалж: http://mminfo.mn

More 231 0

Category: Гол мэдээ / Нийтлэл

Улаанбаатар усгүй болохын цагт

2017/04/27

Улаанбаатар усгүй болохын цагт

Author: saikhnaa on 27-04-2017, 13:07

Ус хүний биед ямар нөлөө үзүүлдгийг та мэдэх үү. Хэрэв усгүй бол хүний биед ямар өөрчлөлт орох бол. Хүн шингэнээ нэг хувь алдахад л цангана. Хоёр хувь алдвал бие тавгүйрхэж хоолны дуршил буурна, ажлын чадвараа 20 хувиар алдана. Шингэн алдалт нэмэгдэж зургаан хувьд хүрвэл нүүрний арьс эрс хувирч, хөдөлгөөнөө удирдах чадвараа алдаж эхэлдэг. Хэл яриа ойлгомжгүй болно. Хэрэв 10 хувь хүрвэл биеийн дулааны тэнцвэр алдагдаж, эсүүд үхэж эхэлдэг. Харин та амьдралдаа хараахан ийм зүйлтэй тулгараагүй байна уу. Ирээдүйд ч нүүр тулахгүй гэдэгт эргэлздэггүй биз. Тийм ээ, бүхий л Монголчууд энэ тухай санадаг ч үгүй.

АНУ-ын нэгэн хот өдөрт зөвхөн гурван цаг устай амьдарч сурч байна. Зүүн өмнөд мужуудад тохиолдсон ган Алтанта, Чатанүүга гэх мэт томоохон хотуудыг айлгаад байгаа бөгөөд Орме хот аль хэдийнээ дусал ч усгүй болжээ. Усыг одоо машинаар л зөөж түгээж байна.

Ус 09:00-13:00 цагийн хооронд ирж энэ үед амьдрал ид цэцэглэж, хүмүүс усанд орохоор дугаарладаг. Угаалгын машинууд хүнгэнэж, гэрийн эзэгтэй нар аяга тавгаа угаана. 13:00 цагаас хойш ус тасалдаж энд тэнд цуглуулсан усаа дусал дуслаар гамнан хэрэглэнэ. Хотын захирагчийн хэлснээр хотынхон одоо зөвхөн усандаа хотын төсвийнхөө 75 хувийг зардаг болжээ.

Тэгвэл Улаанбаатарчуудыг ч ийм ирээдүй хүлээж байна. Саяхны хэд хоногт нийслэлийн хөрсний бохирдлыг хот даяараа ярилцлаа. Зөвхөн энэ удаад ч биш, сүүлийн хэдэн жил лавтайяа хөрсний бохирдол гэж хэвлэлийнхэн хашхирч ирсэн. Гэвч өнөөдөр бахь байдгаараа, дээрдсэн зүйл, шийдсэн асуудал байхгүй байгаа нь харагдлаа.

Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн ахлах багш, доктор профессор А.Энхтөр "Улаанбаатар хотын хөрс органик бодисын бохирдол хамгийн дээд тал нь 30 дахин нэмэгдсэн. Эрдэс бодисынх нь 70 дахин нэмэгдсэн. Техникийн захууд, авто засвар, 100 айл орчмын хөрсөнд хүнд металлын бохирдол маш их байна. 2010 онд эдгээр газрын хөрсөнд агуулагдах хүнд металл 120 дахин их байсан бол 2014 оны судалгаагаар бохирдсон хөрс нийт авсан дээжүүдтэй харьцуулахад 66-80 хувь нь бохирдсон гэсэн судалгаа байна. Түүнээс гадна хромын хэмжээ нэмэгдэж байгаа хандлага ажиглагдаж байгаа. 2010 онд хромын бохирдлын хэмжээ 0.3-аас нэг дахин нэмэгдэж байсан бол дөрвөн жилийн дараа 1.4-өөс ес дахин нэмэгдсэн” хэмээн ярьж байна.

Хөрсөн дэх нянгийн бохирдол дээд цэгтээ хүрснийг эрдэмтэн судлаачдаар тогтохгүй төрийн байгууллагынхан ч тэмдэглэж байна. "Улаанбаатар хотын хэмжээнд авсан нийт дээжийн 88 хувьд нь нянгийн болон хөгц мөөгөнцөр илэрсэн. Хөрс нянгаар маш их бохирдсон нь судлаачдын нэгдсэн дүгнэлтээс харагдаж байгаа. Ялангуяа гэр хороолол томоохон зах орчим хур хогон цэгэнд нянгийн бохирдол хамгийн их. Органик бохирдол авто засварын газруудын орчимд нефть шатах тослох материал орчимд маш их байгаа. Гэр хорооллын хогийн цэгүүд дунд ахуйн гаралтай хоол хүнс, нүүрсний хог, үхсэн мал амьтны сэг зэмээс органик бохирдлын дийлэнх нь бүрдэж байгаа. Нийт авсан дээжийн 52.6 хувьд нь дэвсгэр агууламжтай харьцуулахад органик бохирдолтой байна” гэж Нийслэлийн байгаль орчны газрын дарга Э.Баттулга ярилаа.

Нян, мөөгөнцөр, эрдэс, органик бодист он удаан жил идэгдсэн хөрсний бохирдол газрын гүн рүү нэвчсээр газрын доорх усанд хүрэх эрсдэлтэй байгааг судлаачид анхааруулах боллоо. Хэдий ундны усыг олон метрийн гүнээс авч байгаа ч олон арван жил шийдэлгүй явж ирсэн хөрсний бохирдлын аюул Улаанбаатарчуудын ундны усанд нөлөөлөх эрсдэл бий болсон гэж доктор, профессор А.Энхтөр хэлсэн.

Ерөөс нийслэлчүүдийн ундны ус, Монгол орны усны нөөц, түүний ашиглалтын тухай сүүлийн жилүүдэд таагүй мэдээ дуулдсаар байгаа юм. Монгол Улс усны засаглалыг зөв хэрэгжүүлж чадахгүй байгаагаас усны нөөц маш ихээр хорогдож байгааг салбарын мэргэжилтнүүд дуу нэгтэйгээр хэлж байна. Наад зах нь устай холбоотой нэгдсэн удирдлагатай, тогтвортой, дорвитой судалгаа манай улсад хийгддэггүй.

Энд тэнд алаг цоог хийсэн судалгаа нь хэн нэгэн эрх мэдэлтэн, компанийн захиалгаар хийгддэг. Хатуухан хэлэхэд энэ салбарын зүг чиг заагч алтан гадас од болсон эрдэмтэн, судлаачдын олонх нь худалдагдсан. Тиймээс энэ салбарын бодлого, чиг баримжаа зүгээ алдаж төөрөлдөж гүйцээд байгааг олон эх сурвалж хэлдэг.

Хамгийн сүүлд 2014 онд олон улсын төслийн тусламжтайгаар томоохон тооцогдох усны судалгааг Усны ассоциациас хийсэн байдаг. Тус судалгаанаас эшлэхэд Монгол орны байгалийн усны нөөц гол мөрөн, нуур, газрын доорх устайгаа нийлээд 609.5 шоо метр. Хувьлаад үзвэл, нийт нөөцийн 82 хувь нь нуурын ус, 10.4 хувь нь мөстөл, мөсөн гол, 5.6 хувь нь гол мөрөнд байдаг. Хамгийн бага буюу хоёрхон хувь нь газрын доорх ус юм. Гэтэл Монгол Улсын хүн амын тал хувь нь аж төрж буй Улаанбаатар хотын ундны усны нийт хэрэглээний 90 хувь нь газрын гүний ус байна.

Улаанбаатар хотын унд ахуйн хэрэгцээний усыг төв болон дээд эх үүсвэрээс хангадаг. Төв эх үүсвэрт нийт 92 ш ашиглалтын худаг байдгаас одоо ажиллаж байгаа нь 87 ш байдаг бөгөөд ашиглалтын нөөц баялаг нь 90.4 мян м3/хоног, дээд эх үүсвэрт 37 ш ашиглалтын худаг ажиллаж байдаг бөгөөд ашиглалтын нөөц баялаг нь 59.7 мян мЗ/хоног байдаг. Нийслэлийн хүн амын төвлөрсөн усан хангамжийн Дээд ба Төв эх үүсвэрийн нийт хүчин чадал 15,100 м3/ хоног нөөцтэй байна гэж Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яамны цахим хуудаст тэмдэглэжээ.

Түүнээс гадны газрын доорх усны талаар "Монгол орон газрын доорх усны нөөц баялаг асар их хэмжээтэй боловч удаан хугацаанд нөхөн сэлбэгддэг учраас ашиглаж болох нөөцийн хэмжээ тун бага. Гадаргын ус буюу голын ус богино хугацаанд /20 хоногт/ буюу жилдээ 18 удаа солигддог. Манай улс ус хэрэглээнийхээ 90 орчим хувийг газрын доорх усаар хангадаг.

Газрын доорх ус нь экологийн нэн эмзэг тогтоцтой, усны горим тэжээлийн систем нь өвөрмөц, нөхөн сэргэх хугацаа нь хэдэн арав, хэдэн зуун жилээр тооцогддог учраас газрын доорх усыг онцгой хамгаалалтад авч нөхөн сэлбэгдэх хэмжээнээс үл хэтрүүлэн ашиглах шаардлагатай байдаг” гэсэн нь анхаарал татаж байна.

Хөрснийх нь бохирдол хэдэн арван жилээр хөрсөндөө нэвчсэн, ундны усны зохисгүй хэрэглээтэй, Туул голоо турааж эцээгээд үл тоохоо байсан Улаанбаатарчуудын хувьд гүний ус гэдэг маш эмзэг болохыг сануулж байгаа хэрэг.

Үргэлжлэл бий.

Б.ЭНХЗАЯА

Эх сурвалж:

More 399 0

Category: Онцлох / Нийтлэл

“Мэдлэгийн эрэлд-2017” номын үзэсгэлэн боллоо

2017/04/26

“Мэдлэгийн эрэлд-2017” номын үзэсгэлэн боллоо

Author: tonshuul on 26-04-2017, 11:58

МЗХ 4-р сарыг "Сэтгэл Нэмье” аяныг өрнүүлж, олон сонирхолтой үйл ажиллагаа зохион байгуулсаар байгаа билээ. Аяны хүрээнд ЮНЕСКО-гоос 4-р сарын 23-ны өдрийг "Дэлхийн номын өдөр”-ыг тохиолдуулан "Мэдлэгийн Эрэлд-2017” номын үзэсгэлэнг зохион байгууллаа. Номын үзэсгэлэнг нээж МЗХ-ны Ерөнхий Нарийн Бичгийн Дарга П.Анхжаргал хэлэхдээ "Сэтгэл Нэмье аяны хүрээнд энэхүү үйл ажиллагааг зохион байгуулж байгаа юм. Тус үйл ажиллагааг дэмжин хамтран ажиллаж байгаа байгууллагууддаа залуусынхаа өмнөөс баярласнаа илэрхийлье” хэмээн хэлсэн. Мөн МЗЭ-ийн гишүүн, Г.Сэр-Одын шагналт, яруу найрагч Я.Отгонбаяр ном сонирхогч залуусдаа хандан үг хэлсэн юм. Тэрээр "Ном гэдэг бол миний амьдрал. Ном тогтмол уншсанаар олон сайн зан чанаруудтай болдог. Тиймээс залуус номыг шимтэн тогтмол уншаарай” гэдгийг онцоллоо.

Номын үзэсгэлэнд "Интерном”, "Аз хур”, "Соёмбо принтинг”ХХК , "Битпресс”ХХК, "Батхийморь”ХХК, Гэгээ паплишин ХХК болон хувиараа номын худалдаа эрхэлдэг хүмүүс хүрэлцэн ирж, номын танилцуулга хүргэсэн юм.

Залуус бусадтай номоо солилцон, дэмжин ажилласан байгууллагуудын номыг 10-50 хувийн хямдралтай худалдан авсан. Мөн оролцогч залуусын дунд "Ном” сэдвийн хүрээнд шүлэг зохиох, унших дуртай номоо бусаддаа сурталчилах зэрэг сонирхолтой тэмцээн уралдааныг явууллаа. Өдөрлөгт оролцогчид 1924 оны хамгийн анхны"Цагаан толгой”, Монголын шилдэг уран зохиолын номуудын анхны хэвлэлтүүд, олон улсын бестселлер номууд зэрэг олон сонирхолтой номуудыг танилцуулсан.

Энэ үеэр МЗХ-ны дэргэдэх "Хөдөлмөрч залуус”, "Тэлмэн түүчээ”, "C.I.M”, "Залуу менежер”, "Нийгмийн хөтөч” клубүүд үйл ажиллагааныхаа талаар залууст мэдээлэл өгсөн юм. Үйл ажиллагаанд оролцсон залуус ийм төрлийн үйл ажиллагаа зохион байгуулагдаж байгаад баяртай байлаа. Цаашид тогтмол жил бүр зохион байгуулагддаг байгаасай гэдгийг хэлж байсан юм.

More 474 0

Category: Нийтлэл

БОДЛОГОО БАЛЛУУРДСАН ОЮУНЫ ӨМЧИЙНХӨН

2017/04/26

БОДЛОГОО БАЛЛУУРДСАН ОЮУНЫ ӨМЧИЙНХӨН

Author: munkhbat on 26-04-2017, 11:17

Оюуны өмч гэдэг хүн төрөлхтний үнэт капитал. Мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг бий болгож, оюуны бүтээлийг зах зээлийн эргэлтэд оруулж, нөгөө талаас бүтээлийг, эзнийг нь ч хамгаалж чаддаг хана хэрмийг бүтээх нь өнөөгийн дэлхийн чиг хандлага. Дэлхийн хүн амын алс ирээдүйн хөгжлийн гүүр байгалийн баялаг бус тархин дахь баялаг учраас оюуны өмчийг хамгаалах өдрийг жил бүр тэмдэглэн, хэтийн зорилго, тэмүүллээ олон улс тодорхойлдог. Өнөөдөр тэр өдөр нь.

Монгол Улс дэлхийн 120 гаруй улсын эгнээнд зүй ёсоор багтсан, дэлхийн хөгжлийн шинэ бүтээгдэхүүний хэрэглэгчийн хувьд оюуны өмчийг хамгаалах, хөгжлөө тодорхойлох асуудал зүй ёсоор тавигдах ёстой. Хэн бүхэнд өдөр бүр шинэ тутам санаа төрж, магадгүй тэр нь ирээдүйн томоохон бүтээл болох ч үндэслэл бий.

Харамсалтай нь манай улсад оюуны өмчийн тухай ойлголт хангалтгүй, түүнийг хамгаалах, хөгжүүлэх бодлого ч саяхныг хүртэл асуудал үүсгэж байв. Уран бүтээлч нэгний бүтээсэн дуу, кино, ном, зохиолоос эхлээд хувцас, хэрэглэл хүртэл өөр, өөрийн патенттай байх ёстой. Түүнийхээ хүчээр ашгаа хүртэнэ. Гэвч оюуны өмчийн бүтээлийг хамгаалах орчин хангалтгүй байгаагаас эдгээр бүтээлийн эзэд байнга "халдлагад” өртөж бусдад бүтээлээ алддаг. Өөрөөр хэлбэл, өнөөдөр нэг ном худалдаанд гарлаа гэхэд маргааш нь түүнийг хууль бусаар хувилж олшруулаад борлуулж байх жишээтэй. Үүгээр зогсохгүй хэн нэгэн шинэ бүтээлийн санаа гаргаад түүнийгээ патентжуулж авахаар холбогдох газартаа өгчихөөд хариу хүлээх зуураа л бусдад алдагддаг тохиолдол байдгийг эх сурвалжууд хэлдэг. Гэхдээ энэ бол дөнгөж анхан шатны асуудал.

Цаашлаад бидэнд бүтээлээ эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, дэлхийн зах зээл дээр гаргах хэтийн зорилго байх учиртай. Гэвч дотооддоо оюуны бүтээгчээ хамгаалж чадахгүй байгаагаас энэ зорилгоо хэрэгжүүлж чадахгүй шилний цаанаас долоохтой адил л сууцгааж байгаа. Энэ тухай өнгөрсөн жилүүдэд улиг болтлоо яригдсан. Бүтээл үйлдвэрлэгчид ч хэдэнтээ тэмцэл өрнүүлж байлаа.

"ЧАНАРТАЙ ПАТЕНТ, ХҮЧТЭЙ БРЭНДТЭЙ БОЛОХ ШААРДЛАГАТАЙ”

Үүний хүчинд оюуны өмчийг хэн нэгэн хүн ганцаараа хамгаалах бус бодлогоор хөгжүүлэх ёстойг төр засаг анхааралдаа авч, одоогоос хоёр жилийн өмнө Оюуны өмчийн тогтолцоог хөгжүүлэх үндэсний стратегийг Засгийн газрын тогтоолоор баталсан. Стратегийг батлахдаа "...Дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнууд оюуны өмчийг үндэсний өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх хэрэгсэл, мэдлэгт суурилсан эдийн засгийн тулгын чулуу болгон ашигласан байдаг бөгөөд манай улс өрсөлдөх чадвараа нэмэгдүүлэхийн тулд чанартай патент, хүчтэй брэнд, соёл, урлагийн хосгүй бүтээл бүхий оюуны өмчийн тогтолцоог хөгжүүлэх нь зүйтэй байна. Мөн түүнчлэн оюуны өмчийн тогтолцоог хөгжүүлэх нь зөвхөн төрийн байгууллага, эсхүл оюуны өмчийн эрх эзэмшигчдэд хамааралтай бус, харин нийгэм, эдийн засгийн бүх салбарт хамаарах асуудал гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх нийгмийн сэтгэл зүйг бүрдүүлэх шаардлагатай байна. Иймд бүтээл туурвих, шинийг санаачлах үйл ажиллагааг дэмжих, оюуны өмчийг хамгаалах эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгож, оюуны өмчийн ашиглалтыг нэмэгдүүлэх замаар оюуны өмчийн тогтолцоог Монгол Улсын хөгжлийн бодлого, шаардлагад нийцүүлэн цогцоор нь шинэчлэх зорилгоор Оюуны өмчийн тогтолцоог хөгжүүлэх үндэсний стратеги (цаашид "стратеги” гэх)-ийг боловсруулав....” хэмээн тунхаглаж байлаа.

ШИНИЙГ САНААЧЛАГЧ, ЗОХИОН БҮТЭЭГЧ, УРАН БҮТЭЭЛЧИЙГ УРАМШУУЛНА

Хэрэв энэ стратеги хэрэгжвэл Монгол Улс дэлхийд гарах сайхан боломж болохоор үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг тусгасан байв. Оюуны өмчтэй холбоотой хэд хэдэн салбарт хууль эрх зүйн орчныг өөрчилж, боловсронгуй болгохыг тодорхойлсон байна. Тухайлбал, уламжлалт мэдлэг, ардын урлагийн бүтээлийг бүртгэх, хамгаалах эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох, генетик нөөц болон түүнтэй холбоотой уламжлалт мэдлэгийг хадгалж хамгаалах, тэдгээрийг ашигласнаар бий болох үр ашгийг шударга хуваарилах эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох, соёл, урлагийн салбарт оюуны өмчийн талаар баримтлах бодлогыг боловсруулж хэрэгжүүлэх гэх зэргээр үйл ажиллагааны дараалал уртаар хөвөрч байна.

Хамгийн гол нь хэн бүхний хүсээд шаардаад байдаг өнөөх бүтээл туурвих, шинийг санаачлах үйл ажиллагааг дэмжих тогтолцоог ингэж тодорхойлжээ. Үүнд, оюуны өмч бий болгоход чиглэсэн их, дээд сургууль, коллеж, эрдэм шинжилгээний байгууллагын эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг дэмжих тогтолцоог бүрдүүлэх, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажилд патентийн мэдээллийг ашиглах нийтлэг журмыг тогтоож нэвтрүүлэх, ногоон оюуны өмч бий болгоход чиглэсэн санаачилга, үйл ажиллагааг дэмжих арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх, жижиг, дунд болон хөнгөн, хүнд үйлдвэр, үйлчилгээний салбарт оюуны өмч бий болгох үйл ажиллагааг дэмжих тогтолцоог бүрдүүлэх гэж байна. Мөн соёл, урлагийн салбарт бүтээл туурвих үйл ажиллагааг дэмжих арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх, шинийг санаачлагч, зохион бүтээгч, уран бүтээлчийг хөхиүлэн дэмжих, урамшуулах арга замыг боловсронгуй болгох, оюуны өмчийн ашиглалтыг нэмэгдүүлэн үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах нөхцлийг бүрдүүлэх чиглэлээр, эдийн засгийн хувьд үр ашигтай оюуны өмчийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, хамгаалах ажлыг дэмжих арга хэмжээ авах, үндэсний болон орон нутгийн брэнд бий болгохоор хүртэл заасан байна. Зөвхөн эдгээрээр зогсохгүй оюуны өмчийн мэдлэгийг нийтэд түгээн дэлгэрүүлэх, оюуны өмчийн салбарын хүний нөөцийг хөгжүүлж, оюуны өмчийн эрхийг хамгаалах үйл ажиллагааны хүрээг өргөжүүлж, үр ашгийг нэмэгдүүлэх тухай ч тусгай бүлэг болгон боловсруулжээ.

БҮТЭЦ ӨӨРЧЛӨГДӨЖ, СТРАТЕГИЙН ХЭРЭГЖИЛТ ЭЗЭНГҮЙДЖЭЭ

Энэхүү стратеги зүгээр ч хэсэг нөхдийн хийсэн ажил биш. Дэлхийн оюуны өмчийн газрын мэргэжилтнүүдийн зөвлөхөөр оюуны өмчтэй холбоотой хууль эрх зүйн орчныг сайжруулах, хамгаалах тал дээр маш сайн боловсруулагдсан стратеги болохыг тухайн үед мэргэжилтнүүд онцолж байв. Санхүүжилт нь тодорхой. Улсын төсөв, хандивлагч орон, олон улсын байгууллагын тусламж хандив, гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалт гээд.

Стратегийн хэрэгжих хугацаа 2015-2018 он. Нэг ёсондоо монголчууд бид хамгаалалт сайтай оюуны өмчөөрөө дотоодоо хангаад зогсохгүй дэлхийд гаргахаар өрсөлдөж байх боломж, хугацаа хэдийнэ бий болоод өнгөрчээ. Ажлаа дүгнээд хэлэх хугацаа хэдийнэ эхэлчихэж. Тэгвэл өнөөдөр энэ байдал ямар байна вэ. Таг чиг. Оюуны өмчийн стратегийг хэрэгжүүлэх хүрээнд... гэж ирээд л хийж явуулсан үйл ажиллагаа хэвлэлийн хуудаснаа ч харагдсангүй. Стратеги хэрэгжүүлэх үүрэг хүлээсэн Засгийн газрын гишүүн, асуудал эрхэлсэн байгууллага, мэргэжлийн хүмүүс ч дорвитой дуугарсангүй. Өнөө л урлаг соёлынхон өөр өөрсдийн хөлөөр гүйж хөөцөлдөж энд тэнд тоглохоор болсон, ганц нэг монгол залуус гадаадад томоохон компанид өөрсдийн ур чадвараараа шалгараад ажиллаж байгаа мэдээлэл л олонд түгсэн.

Тиймээс үндэсний стратегийн хэрэгжилт ямар шатандаа яваа, өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд ямар ажлууд хийснийг тодруулахаар Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн ерөнхий газрыг зорив. Мэдээлэл технологийн үндэсний паркад байрлалтай хэвээр. Харин нэгдсэн удирдлага нь Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт харьяалагдаж, оюуны өмчийн хэлтсүүд л байрандаа хоцорсныг ажилтнууд нь ярив. Үндэсний стратегийг мэдэж, дуулсан хүн байгаа эсэхийг лавлаж хэд, хэдэн хаалга татсаны эцэст гайхмаар мэдээ сонслоо. Өнгөрсөн оны долдугаар сард агентлагуудыг нэгтгэх үеэр тус газрын бүтэц өөрчлөгдөж Улсын бүртгэлийн ерөнхий газартай нэгдсэн. Энэ үеэс стратегийн хэрэгжилтийг хангах асуудал эзэнгүйдэж орхигдсоныг ажилтнууд хэлэв. Хариуцсан мэргэжилтнүүд нь ажлаасаа гарч, хийсэн ажил гэж үзүүлэх юм битгий хэл үндэсний стратеги хэн нэгний ширээнээс ч олдохгүй нь ойлгомжтой болов. Бараг энэ талаар дуугарвал сандал ширээтэйгээ үлдэхтэй, үгүйтэй болох тухай яриа ч чих дэлслээ. "Оюуны өмчийн салбарын хүний нөөцийг хөгжүүлнэ” гэсэн стратегийн заалт эсрэгээрээ хэрэгжиж юун инноваци, оюуны өмчийн хөгжил манатай болжээ.

Үндэсний стратеги гэдэг зүгээр нэг захирамж, шийдвэр биш. Үндэсний хэмжээнд боловсруулж хэрэгжүүлэх шаардлагатай болсон асуудал. Гэтэл бүтэц өөрчлөгдөх нэрийдлээр замхарч дундаа орхигдуулж болох асуудал мөн үү, Р.Содхүү дарга аа.

Зууны мэдээ
Б.Энхзаяа

More 393 0

Category: Онцлох / Нийтлэл

Галшар адуу

2017/04/21

Галшар адуу

Author: tonshuul on 21-04-2017, 19:22

Энэ адууг Сэцэн хан аймгийн Хардал жанжин бэйсийн хошуунд одоогоос 100 гаруй жилийн өмнө ардын сонгон үржүүлгийн аргаар бий болгожээ. Галшарын адууг одоо Хэнтий аймгийн Галшар суманд цэврээр үржүүлж байгаагаас гадна мөн аймгийн Дархан, Баянхутаг, Төв аймгийн Баянцагаан, Баянжаргалан, Баян сумдад тархжээ.
Энэ омгийн адуу тал хээрийн бүс нутагт гойд зохицсон бөгөөд хурдан удам, угшлын адууны бие бялдар, галбир хийцтэй, тухайлбал бие жижгэвтэр, нарийхан, толгой хөнгөн, хараа хурц, чих том биш босоо, хөлийн шөрмөс тод бүдүүн, туурай нь бат бэх зэрэг галбирын онцгой шинжүүдтэй.
Сүүлийн жилүүдэд галшарын хурдан удмыг шилдэг азарга, гүүгээр тал хээр нутгийн адуун сүргийг сайжруулах үржлийн ажлын чиглэл баримталж байна.
Галшарын адууг одоо Хэнтий аймгийн Галшар суманд цэврээр үржүүлж байгаагаас гадна мөн аймгийн Дархан, Баянхутаг, Төв аймгийн Баянцагаан, Баянжаргалан, Баян сумдад тархжээ. Энэ омгийн адуу тал хээрийн бүс нутагт гойд зохицсон бөгөөд хурдан удам, угшлын адууны бие бялдар, галбир хийцтэй, тухайлбал бие жижгэвтэр, нарийхан, толгой хөнгөн, хараа хурц, чих том биш босоо, хөлийн шөрмөс тод бүдүүн, туурай нь бат бэх зэрэг галбирын онцгой шинжүүдтэй.
Сүүлийн жилүүдэд галшарын хурдан удмыг шилдэг азарга, гүүгээр тал хээр нутгийн адуун сүргийг сайжруулах үржлийн ажлын чиглэл баримталж байна. Улс, аймгийн чанартай баяр наадамд Галшарын угшлын азарга, морь олонтаа айраг, үзүүр түрүүнд орж байгаа нь энэ адуунд хурдны чиглэлээр шилэн сонголт хийх нь үр ашигтай болохын гэрчилж байна.

	Амьдын жин(кг)	Єндєр(см)	Урт(см)	Цээжний бvслэх(см)	Шилбэний бvслэх(см)
Азарга	370.0	131	136	164	18.0
Гvv	335.0	128	135	158	17.0

More 495 0

Category: Нийтлэл

Тэс адуу

2017/04/21

Тэс адуу

Author: tonshuul on 21-04-2017, 19:18

Энэ адууг Тэсийн голын сав нутагт үржүүлдэг. Тэс адуу нь бие томтой, мах ихтэй, уналгын чадвар сайн, хурдан зэрэг сайн чанаруудаар монгол адуунаас ялгаатай. Уг адуу нь Тэсийн голын сав газрын байгаль, орчны нөхцөлд тухайлбал өвөл цас их унадаг, -50 хэм хүртэл хүйтэрдэг, зун нь их халуун, элсэрхэг зөөлөн хөрстэй нутагт сайн зохицсон бөгөөд бие том, чацархаг, урт өтгөн дэл сүүлтэй, сахлаг хөөвөртэй, том далбагар туурай, цээжин бие, хөл мөч сайн хөгжсөн, хурдны шинж илүү тод илэрсэн байдаг.

Хөвсгөлийн Цэцэрлэг, Цагаан-уул, Завханы Баянтэс, Баян-уул, Увсын Зүүнговь, Тэс суманд энэ адууг цэврээр үржүүлж байна. Тэс адууны үндсэн зүс нь улаан хээр, хээр, бор, хул, зээрд байна. Тэс адууны удмууд нь уналга-мах, мах-уналганы хэвшлээр ялгаатай. Тэс адуу нутгийн монгол адуунаас сэрвээ хондлой 1-8 см-ээр өндөр, бие урт, ясархаг бөгөөд цээжний өргөн, гүний хэмжээ ялимгүй дутуу байдаг.

Бэлчээрээр маллагдаж байгаа Тэс гүүний сүүний гарц хоногт 3.3 л, бэлчээрийн даац, усан хангамжаас хамаарч хоногийн саам 2.2-3.9 л-т хэлбэлздэг. Саалийн 90 хоногт нэг гүүнээс дунджаар 222-224 л сүү саадаг. Хавар унага эхээс төрснөөс хойших 10 хоногт дунджаар 33.4 л сүүг эхээс хөхөж 1.2 кг жин нэмдэг. 1 кг жин нэмэхэд 15.1 кг сүү зарцуулдаг.

Тэс адуу нь хурд, уналгын чадвараар баруун аймагт төдийгүй улс даяар алдартай. Нэгж хугацаанд Тэс омгийн их насны морь 10.04, азарга 10.2 м/сек хурдалдаг. Алтай, Хангай, Говийн янз бүрийн бүс нутагт хоногт дунджаар 9-10 цаг идээшлүүлэн, 3 цаг уяж сойж дунджаар 8 цаг уналга эдэлгээнд ашиглах замаар 1082 км зам туулахад анхны жингээ дунджаар 14 кг буюу 4.2 хувиар алдаж байжээ. Энэ нь цаашдаа уналга эдэлгээнд ашиглах чадвар хэвийн гэсэн үг.

Тэс адуу алхаагаар 5-6 км, хатираагаар 10-14 км, морины сүүл хөдөлгөж шогшиход 8-9 км замыг нэг цагт туулдаг. Тэс адууны өндөр 134-138, биеийн ташуу урт 135-140, цээжний тойрог 163-173, амьдын жин 340-380 кг, гүүний мундааны өндөр 128-135, биеийн ташуу урт 130-138, цээжний бүслүүр 160-168, амьдын жин 310-360 кг байна. Тэс адуу бие томтой байдаг нь гүүний сүүг ашигладаггүй, унагыг нь эхлээр бойжуулдагтай хлоолбоотой. Мөн зуны халуунд ялаархан голын усанд орж зогсдог ба ингэхдээ өдөрт 10-20 км-т холоос усанд ирдэг, унага нь нялхаасаа эхийгээ даган байнга давхих дасгал хийдэг зэргээс шалтгаалан нь бие нь чийрэгжих, өсөлт хөгжилт түргэсэх гол нөхцөл болдог байна.

More 436 0

Category: Нийтлэл

ХАРЬД ДУРЛАГЧИД “ХАВХ”-НД ОРСООР

2017/04/21

ХАРЬД ДУРЛАГЧИД “ХАВХ”-НД ОРСООР

Author: zulaa on 21-04-2017, 18:38

Гадаадын 75 улсад 144.500 монгол хүн ажиллаж, амьдардаг гэсэн статистик бий. Тэдний 30 орчим хувь нь БНСУ-д аж төрж байгаа юм.

More 493 0

Category: Гол мэдээ / Нийтлэл