Scandal.mn

Финтек зах зээлийг хөгжүүлбэл иргэд хувьцаатай, хөрөнгөтэй болно

2019/01/21

Финтек зах зээлийг хөгжүүлбэл иргэд хувьцаатай, хөрөнгөтэй болно

Author: saikhnaa on 21-01-2019, 10:47

Монголын уламжлалт cap шинийн баяр ойртсон энэ өдрүүдэд их хотын түгжрэл, утаа, цагаан сарын бэлтгэлтэй давхцан улам нэмэгдэж иргэдийн бухимдлыг бардаг. Жилийн жилд баяр наадмын үеэр энэ байдал давтагддаг. Харин эдгээр асуудлаас хагацах арга хэмжээг төр, засгаас хэрэгжүүлдэг ч үр дүн бага, үргүй зардал болж өнгөрдөг. Харин дижитал технологи дээр суурилсан цахим худалдааг хүн бүр өөрийн амьдралдаа хэрэгжүүлбэл дээрх асуудлууд арилж санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрч аз жаргалтай амьдрах эхлэл болно хэмээн Хөрөнгийн зах зээлийн энэ оны төлөвийг тодорхойлох “Хөрөнгө оруулагч үндэстэн” чуулга уулзалтад тавьсан илтгэл бүрээс сонсогдож байв.

Гурав дахь жилдээ зохион байгуулж буй “Хөрөнгө оруулагч үндэстэн” чуулга уулзалт өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд боллоо. Амралтын өдрөө үл харгалзан чуулганыг зорьж ирсэн залуучууд, оролцогчдын ирцээс харахад санхүүгийн чөлөөт зах зээл, финтек салбарт хүч үзэж хөрөнгө босгох, бизнесээ тэлэх, старт апп санаагаа зах зээлд таниулах хувьцаа худалдан авах сонирхол илүү байгаа нь олзуурхууштай байлаа.

Тус чуулганд 10 орчим цахим дэлгүүр танилцуулга сурталчилгаагаа хийхийн зэрэгцээ чуулга уулзалтын ивээн тэтгэгч байгууллагууд болох “Мост финтек”, “Андууд лаб”,‘‘Монос хүнс”, “Монгол шуудан” зэрэг компаниуд бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний танилцуулга хийж, “Ард санхүүгийн нэгдэл” шинэ бүтээгдэхүүн болох “Ард ап”-аа танилцуулав.

ТҮГЖРЭЛ, СТРЕСС,УТААГ ЦАХИМ ХУДАЛДАА АРИЛГАНА

Утаснаасаа цагаан сарын бэлэг, хувьцаа, зээл, оюундаа хөрөнгө оруулалт хийх, өөрт болон бусдад хэрэгтэй зүйлээ захиалаад хүргүүлээд авах нь цаг зав хэмнэхийн зэрэгцээ түгжрэлийг бууруулахад нөлөөлнө гэдгийг тус салбарын хөгжлийг тодорхойлогч, зохицуулагчдын зүгээс хэлж байсан юм. Нөгөөтэйгүүр манай залуучууд байртай, машинтай болчихвол амьдрал болчих юм шигээр санаж банкнаас зээлд авч барьцаанд ордог. Түүнийгээ өөртөө хөрөнгө оруулалт хийлээ хэмээн боддог. Харин ирээдүйгээ ингэж барьцаалахын оронд ашигтай ажиллаж байгаа компанийн хувьцааг авч өөртөө хөрөнгө оруулах боломж зах зээл байгааг чуулга уулзалтад илтгэл тавьсан олон хүн хөндөж байв.

Цахим худалдаа бол хөрөнгийн зах зээлийн нэг л хэлбэр. Манайд шинээр бий болж буй компаниуд бүтээгдэхүүнээ цахим дэлгүүрээр борлуулж эхэлсэн нь хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэхэд дэд бүтэц нь сайн хөгжсөнийг илтгэнэ. Нөгөөтэйгүүр өнгөрсөн хугацаанд манай зах зээлийн тавхан хувийг эзэлж буй ч ирээдүйд өсөлт авчрах нь тодорхой энэ салбарт анхаарал тавиагүйн гайгаар өнөөдөр үнэт цаасны компаниуд нь программ хангамжгүй, үнэт цаасаа худалдаж аваад төлбөр тооцоогоо хийх байдал нь гар ажиллагаанаас салаагүй зэрэг нь энэ салбарын хөгжлийг доош татаж байна.

Тиймээс 2019 онд үнэт цаасны компани, касдадион банк, төвлөрсөн хадгаламж, хөрөнгийн биржийг хооронд нь программаар холбох ажлыг хийхээр төлөвлөж байна. Ингэснээр хэрэглэгч гар утаснаасаа хувьцаагаа худалдан авч арилжаанд оролцох данс болон хуулгаа шалгахын зэрэгцээ ханшаа үзэх зэргээр гэрээсээ бүх зүйлээ хийх боломж нээгдэнэ хэмээн “Мост финтек” компанийн захирал А.Сүхдорж онцолж байв.

Банк хэдийгээр дээрх үйлчилгээний заримыг тус тусдаа үзүүлж буй ч хэрэглэгчдэд дээрх бүх үйлчилгээг нэг дор үзүүлэх технологийн шийдлийн хэрэгцээ хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэхэд зайлшгүй шаардлагатайг хэлж байлаа. Түүнчлэн хөрөнгийн зах зээлд өрнөж буй хамгийн сүүлийн үеийн шинэ мэдээ, мэдээлэл, бүтээгдэхүүн үйлчилгээг танилцуулж, хүлээгдэж буй IPO, компанийн засаглалд гарч байгаа өөрчлөлт шинэчлэл, эрх зүйн орчны хувьслыг олон нийтэд мэдээлсэн.

САНХҮҮГИЙН ҮНЭЛГЭЭГ НЬ ХАРЖ ХУВЬЦАА АВАХ ЭСЭХЭЭ ШИЙД

“Хөрөнгө оруулагч үндэстэн” чуулга уулзалтаар 2018 оны хөрөнгийн зах зээлийн онцлог үйл явдлыг эргэн сануулж, 2019 оны үнэт цаасны зах зээлийн хөгжлийг хэлэлцлээ. Мөн “Тэтгэврийн тогтолцоо, “Баялгийн сан”, “Финтекийн дайралт” гэсэн сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүлэв. IPO хийх гэж буй компаниудад хандан Үнэт цаасны арилжаа эрхлэгчдийн холбооны Удирдах зөвлөлийн дарга С.Өлзийбаяр “Компанийн ихэнх нь банкнаас зээл авдаг. Үүнийхээ оронд компанийн хувьцааг олон нийтэд санал болгоод IPO хийж, санхүүжилт эсвэл бонд босгох хэрэгтэй.

IPO хийх гэж байгаа компанийн удирдлагууд “Яагаад” гэдгийг бодолцож, зорилгоо тодорхойлох ёстой. IPO-г зөвхөн мөнгө гэж харах юм бол алсын хараа дутуу байна. IPO хийнэ гэдэг хуваалцах гэсэн үг. Өөрийн бизнесээ олон нийттэй хуваалц. Үүний тулд хувийн компани ажиллуулж буй захирал шиг байж болохгүй. Хариуцлагатай, нээлттэй байх, мэдээллийг хувьцаа эзэмшигчдэдээ ил тод, нээлттэй өгч байх ёстой.

Өөрөөр хэлбэл, өөрийн бүх юмаа ил тод болго. Нэгэнт олон нийтээс мөнгө босгож байгаа учраас амархан бүтдэг ажил биш. Банкнаас зээл авч байгаа хэрэг биш учраас IPO хийхэд хамгийн багадаа зургаан cap зарцуулна” гэж зөвлөлөө.Дөнгөж хувьцаа гаргаж эхэлсэн даруйдаа мэдээллээр “бөмбөгдөөд” л байдаг. Гэтэл удалгүй хөрөнгөө босгочихоод “амандаа ус балгасан мэт” алга болчихдог хэмээн эгдүүцэх иргэн бий. Тэгвэл хувьцаа эзэмшигчдийг тогтмол мэдээллээр хангах системд хэрхэн шилжих вэ гэдэг асуултыг “Хөрөнгийн зах зээлийн энэ жилийн төлөв” эхний хэлэлцүүлгийн үеэр олон нийтээс ирсэн байв.

“Говь”, “АПУ” гэсэн хувьцаат компани хуулийн дагуу тайлангаа тавьж, засаглалын үнэлгээгээ хийж байгаа. Тэд хувьцааны давуу талыг ойлгосон “сайн” компаниуд гэсэн үг. Гэвч зарим том компанийн хувьцааг зөвхөн гэр бүлийн хүмүүс нь 100 хувь эзэмших сонирхолтой байдаг. Хувьцаагаа худалдчих юм бол худалдан авсан этгээд компанийн үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцож, ажил хийлгэхгүй гэх ойлголттой яваа нэгэн ч бий.

Хүссэн ч, хүсээгүй ч хөрөнгийн зах зээлд 20 жил явж ирсэн компани хөгжлийнхөө дараагийн үе шат руу шилжих зайлшгүй шаардлага тулгардаг. Хувьцаагаа олон нийтэд худалдаж сайн засаглалтай хувьцаат компани болж байж хувьцаа нь нэмэгдэж, түүнийгээ үр хүүхдэдээ өвлүүлэх нь үр дүнтэй. Монголд мөнгөө босгоод гадаадад хөрөнгө оруулах ч үр өгөөжтэй.

“Нийт хувьцаа эзэмшигч нь тухайн компанийн нэг хувиас дээш хувьцаа эзэмших юм бол компанийг алдагдалд оруулсан эрх бүхий албан тушаалтнаас хохирлыг шаардах, нөхөн төлүүлэх эрхтэй. Мөн 10-аас дээш хувьцаа эзэмшвэл хувьцаа эзэмшигчдийн хурлыг зарлан хуралдуулах эрхтэй. Энэ бүхэн хуульд байгаа боловч компаниуд ойлголт багатай учраас хувьцаа эзэмшигчдийн эрхийг хангаж чадахгүй байна.

Хувьцаат компаниуд өөрсдийн дураар үйл ажиллагаа явуулж хувьцаа эзэмшигчдийн итгэлийг алдаад байна” гэдгийг Компанийн засаглалын үндэсний зөвлөлийн дарга Д.Ганбаяр нээлттэй хэлэлцүүлгийн үеэр хэлсэн юм. Нэг өдрийн турш үргэлжилсэн энэ удаагийн чуулган дөрвөн танхимд зэрэг явагдаж 10 гаруй сэдвээр 30 орчим хүн илтгэл тавьж хөрөнгийн зах зээлийн өнөөгийн хөгжлийн мэдлэг, мэдээллээр хур буулгаж амжилттай болж өндөрлөсөн юм.

Ц.МЯГМАРБАЯР, ЗУУНЫ МЭДЭЭ

More 156 0

Category: Онцлох / Эдийн засаг

Баруун аймгуудад шатахууны үнэ хамгийн өндөр байна

2019/01/18

Баруун аймгуудад шатахууны үнэ хамгийн өндөр байна

Author: saikhnaa on 18-01-2019, 12:25

Уул уурхай яамнаас шатахууны үнийн цаг үеийн ханшийн талаар мэдээлэл өглөө. Өнөөдрийн байдлаар улсын хэмжээнд харин Аи 80 1855, Аи 92 1916, Аи 95 2305, ДТ 2442 төгрөг байгаа юм.

Тэгвэл баруун бүсэд Аи 92 шатахуун 2049, Аи 80 1978, ДТ 2462 төгрөг байна. Энэ нь өнгөрсөн долоо хоногоос буусан үзүүлэлт юм. Зүүн болон төвийн, хангайн бүсэд Аи 80 1825-1883, Аи 92 1889-1940, ДТ 2432-2500 төгрөгийн үнэтэй байна. Засгийн газраас шатахуун импортлогчидтой уулзаж иргэдийн өргөн хэрэглээний шатахууны үнийг үе шаттайгаар 200 төгрөгөөр бууруулах чиглэл өгсөн байдаг.

ORD.MN

More 142 0

Category: Мэдээ мэдээлэл / Эдийн засаг

МИАТ, “Кореан эйр”-ийн монпольчлол дуусч, Монгол-БНСУ-ын чиглэлийн нислэг хямдрах боломж бүрдлээ

2019/01/18

МИАТ, “Кореан эйр”-ийн монпольчлол дуусч, Монгол-БНСУ-ын чиглэлийн нислэг хямдрах боломж бүрдлээ

Author: saikhnaa on 18-01-2019, 10:55

БНСУ, Монгол Улсын хооронд агаарын тээврийн үйлчилгээг 28 жилийн турш Монголын талаас МИАТ, БНСУ-ын талаас “Кореан эйр” гэсэн хоёрхон компани үзүүлж ирсэн билээ. Тэгвэл 1991 оноос хойш үргэлжилсэн хоёр компанийн монопольчлол дуусч, Улаанбаатар-Сөүлийн чиглэлд иргэний агаарын тээврийн үйлчилгээ үзүүлдэг өөр компаниудыг оруулахаар болжээ. БНСУ-ын Газрын баялаг, дэд бүтэц, тээврийн яам, Монгол Улсын Агаарын тээвэр, бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын төлөөлөгчид энэ сарын 16, 17-нд Сөүл хотноо уулзалт хэлэлцээ хийсэн бөгөөд Сөүл-Улаанбаатар, Улаанбаатар-Сөүлийн чиглэлд нислэгийн тоог нэмэгдүүлэхийг БНСУ-ын тал зөвшөөрсөн байна. Ингэснээр нислэгийн тоо 50 хувиар нэмэгдэж, өмнө нь долоо хоногт зургаан удаа нисдэг байсан бол есөн удаа нисдэг болох боломж бүрджээ. Ингэснээр хоёр улсын хооронд зорчих зорчигчийн суудлын тоо 1448-аар нэмэгдэх аж. Хэлэлцээрийн хамгийн гол үр дүн нь хоёр талаас МИАТ, “Кореан эйр” гэсэн хоёрхон компани нислэг үйлддэг байсныг болиулж, өөр хоёр авиа компанийг оруулж ирэхээр тохиролцсон явдал байв.

БНСУ-ын тал нэмэлт нислэг үйлдэх бэлтгэлийг ирэх сараас хангаж, зуны нислэгийн хуваарьт шилжих гуравдугаар сарын 31-ний өдрөөс хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгаа гэж “Ёнхап” агентлаг мэдээлжээ.

УБ-Сөүл, Сөүл-УБ чиглэлийн нислэгийн тийзийн үнэ ижил хугацаанд /3 цаг 30 минут/ бусад нислэгээс хоёр дахин үнэтэй ч эрэлт нь жил бүр дунджаар 11 хувиар нэмэгдэж ирсэн юм. Өнгөрсөн жил л гэхэд 330 мянган хүн энэ чиглэлд зорчсон гэсэн статистик байдаг юм байна. Энэ чиглэлд өөр компаниуд орж ирснээр нислэгийн тоо нэмэгдэж, үйлчилгээ үзүүлэх өөр компаниуд нэмэгдсэнээр тийзний үнэ буурах нөхцөл бүрдэж байна.

ЭХ СУРВАЛЖ: EAGLE.MN

Х.БАТСАЙХАН

МИАТ, “Кореан эйр”-ийн монпольчлол дуусч, Монгол-БНСУ-ын чиглэлийн нислэг хямдрах боломж бүрдлээ

More 355 0

Category: Эдийн засаг

Холбооны нөөцийн сан бодлогын хүүгээ өсгөхөд дэлхийн 170 орчим валютын ханш сулардаг

2019/01/18

Холбооны нөөцийн сан бодлогын хүүгээ өсгөхөд дэлхийн 170 орчим валютын ханш сулардаг

Author: saikhnaa on 18-01-2019, 10:36

Холбооны нөөцийн сан буюу АНУ-ын Төв банк өнгөрсөн сард бодлогын хүүгээ өсгөж, зээлийн хүү 2.25-2.5 хувьд хүргээд байгаа билээ. Тус байгууллага өнгөрсөн 2017 оноос хойш дөрөв дэх удаагаа хүүгээ нэмж буй. Бодлогын хүү өссөнөөр АНУ-ын зах зээлд багагүй хөдөлгөөн орохоор байна. Эдийн засагчид ч АНУ-ын эдийн засаг энэ онд удааширна гэж харж байгаа.

Бодлогын хүү өсөх нь ам.долларын нийлүүлэлтийг бууруулах бөгөөд ам.долларыг бусад валютын эсрэг чангарах нөхцөлийг бүрдүүлдэг. АНУ-ын бодлогын хүү 1971-2015 онд дунджаар 5.6 хувь байсан бөгөөд 1980 онд хамгийн өндөр түвшинд буюу 20 хувьд хүрч байжээ. Харин 2008 онд түүхэн дэх хамгийн доод түвшин болох 0.25 хувь болсноос хойш одоог хүртэл бага багаар нэмэгдсээр байгаа юм. 2008 оны санхүүгийн хямралын дараа бодлогын хүүг доод түвшинд бууруулж, зээлийн хүүг тэг рүү ойртуулж шат дараатай QE бодлого буюу уламжлалт бус мөнгөний бодлогоор АНУ-ын Засгийн газар бонд худалдан авч эдийн засгаа тэлж, хувийн хэвшлийг дэмжих арга хэмжээ авсан юм.

БОДЛОГЫН ХҮҮ ӨССӨНӨӨР ДОТООДДОО ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨ

АНУ-ын арилжааны банкуудын хэрэглээний зээлийн хүү өсөж, зээлийн карт, моргейж, автомашины зээлийн хүү нэмэгдсэнээр ард иргэдийн зээлийн хэрэглээ буурна. Ерөнхийдөө доорх өөрчлөлтүүд гарна гэж хэлж болохоор.

1.Өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний үнэд шууд бусаар нөлөөлнө.

2.Ажлын байр, цалин хөлсөнд нөлөөлнө.

Холбооны нөөцийн сан бодлогын хүүгээ өсгөхөд АНУ-ын эдийн засгийн өсөлт удааширч эхэлдэг. Эдийн засаг удааширснаар ажлын байр санал болгогчид цөөн тооны ажилчин авахаас гадна бага цалин санал болгодог.

З.Зээлийн картны хүү өөрчлөгдөнө

Ихэнх зээлийн картны хүү Төв банкны зээлийн хүүтэй адил байдаг. Тиймээс Төв банк зээлийн хүүгээ нэмбэл зээлийн картны хүү ч нэмэгдэнэ гэсэн үг юм.

4.Хэрэглээний зээлийн хүү өснө

Моргейж, автомашины зээл тэргүүтэй бусад бүх төрлийн урт хугацааны хэрэглээний зээлийн хүү өсдөг.

Түүнчлэн бодлогын хүү өсөж, ам.доллар хүчирхэгжсэнээр Америкийн томоохон компаниудын бизнест сөргөөр нөлөөлдөг байна. “S&P 500” индексийн сагсанд багтах “Microsoft”-ooc эхлээд “Procter&Gamble” зэрэг компани ам.долларын өсөлт ашиг, орлогоос нь “хумсалж” байгааг мэдээлжээ. “MacDonald's” хүртэл өнгөрсөн онд бага ашигтай ажилласныхаа буруутнаар бодлогын хүүний өсөлтийг нэрлэв. Энэ мэт олон улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулдаг аварга компаниуд тодорхой хэмжээний алдагдал хүлээдэг байна.

БОДЛОГЫН ХҮҮ ӨССӨНӨӨР ДЭЛХИЙ УЛС ОРНУУДАД ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨ

Бодлогын хүү өсөж, ам.долларын ханш чангарснаар хөгжиж буй орны өрийн түвшин нэмэгдэж эдийн засагт нь сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Одоогийн байдлаар хөгжиж буй орнуудын Засгийн газрын өр нь дунджаар ДНБ-ийхээ 280 орчим хувьтай тэнцэж байна. Түүнчлэн эдийн засагчдын үзэж буйгаар, АНУ-н бодлогын хүү нэг нэгжээр өсөхөд хөгжиж буй орнуудын хөрөнгийн гадагшлах урсгал 45 хувиар нэмэгдэж, бондын өгөөж 1.06-1.44 нэгжээр өсөх хандлагатай болдог аж.

Үүнээс гадна түүхий эдийн үнэ, ялангуяа алтны үнэ буурахад хамгийн их нөлөөлдөг байна. Холбооны нөөцийн сангийн бодлогын хүүний өөрчлөлтийг хамгийн соргогоор хүлээж авдаг нь Аргентин, Турк, Бразил зэрэг орон. Учир нь бодлогын хүү нэмэгдсэнээр эдгээр улс валютын хямралд ордог. Индонез, Малайз, Хонконг бодлогын хүүгээ нэмэх шаардлагатай болдог аж.

Тухайлбал, Холбооны нөөцийн сангийн шийдвэрийг дагаад Хонконгийн санхүүгийн зохицуулах хороо бодлогын хүүгээ 0.25 хувиар өсгөж, жилийн нэг хувь болгожээ. Хонконг нь хэдий БНХАУ-ын харьяалалд багтдаг ч өөрийн гэсэн мөнгөний бодлого хэрэгжүүлдэг. Америкийн зах зээлийн мэдээллийг соргог хүлээн авдаг. Учир нь хонг конг долларын ханш америк долларын ханшаас шууд хамааралтай байдаг юм.

Өнгөрсөн сард Холбооны нөөцийн сан бодлогын хүүгээ нэмэхэд Хонконгийн хөрөнгийн бирж дээр ч уналт ажиглагджээ. “Hang Seng” индекс 404 нэгжээр буурч 22.052 нэгж болсон. Үл хөдлөх хөрөнгийн салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг компаниуд хамгийн ихээр алдагдал хүлээсэн байна. Хонконгийн Төв банкны гүйцэтгэх захирал Энрю Фун “Холбооны нөөцийн сангийн шийдвэр ам.долларыг дэмжиж, юань, иен, еврогийн ханш сулрах болно” гэдгийг мөн онцолсон байна.

Түүнчлэн Холбооны нөөцийн сангийн хэрэгжүүлж буй бодлогын арга хэмжээ нь дэлхийн санхүүгийн зах зээлд ялангуяа хөгжиж буй эдийн засагтай орнуудад нөлөөлж, өнгөрсөн аравдугаар сарын байдлаар дэлхийн улс орнуудын 170 орчим валютын 52.4 хувь нь өнгөрсөн 2018 оны эхнээс ам.долларын эсрэг дөрвөн хувь хүртэл суларсан, 31.2 хувь нь дөрвөөс илүү хувиар сулраад байгаа аж.

Өнгөрсөн оны аравдугаар сарын 3-ны байдлаар Аргентины песо 52 хувь, Туркийн лира 38 хувиар суларсан бөгөөд манай улсын хөрш хоёр орны хувьд ОХУ-ын рубль 15, БНХАУ-ын юань зургаа орчим хувиар сулраад байна. Ам.долларын үнэ цэнийг илэрхийлдэг DXY индексийг евро, иен, фунт стерлинг, канад доллар, швед крон, швейцарь франк зэрэг голлох зургаан валютын ам.долларын эсрэг хослолоор тооцдог. Энэхүү индекс өнгөрсөн аравдугаар cap 1-ний өдрийн байдлаар оны эхнээс дөрвөн хувь, холбооны нөөцийн сан бодлогын хүүгээ өсгөж эхэлсэн гуравдугаар сараас хойш 7.3 хувиар өсжээ.

“Fitch” агентлагийн мэдээлснээр Холбооны нөөцийн сан 2019 оны эцэс гэхэд бодлогын хүүгээ 3.25 хувь болгож өсгөх төлөвтэй байгаа юм. 2004-2006 онд АНУ-ын Төв банк бодлогын хүүгээ нэг хувиас 5.25 хувь болгон өсгөхөд Ази, Номхон далайн бүсийн орнуудын банкны салбарт тодорхой сөрөг нөлөө мэдрэгдэж байжээ. Үүнээс хойш бүсийн банкны салбар “Basel 3” зэрэг олон улсын стандартыг нэвтрүүлснээр тогтвортой өсөлтөө хадгалах боломж бүрдээд байгааг “Fitch’’-ийн шинжээчид онцолж байна.

ХОЛБООНЫ НӨӨЦИЙН САН БУЮУ АНУ-ЫН ТӨВ БАНК

Олон улсын өдөр тутмын амьдралд шууд нөлөөлдөг ам.долларын цаана ажилладаг систем бол АНУ-ын Холбооны нөөцийн сан. Төртэй ямар ч холбоогүй, өөрөө өөрийгөө зохицуулагч энэ систем эдүгээ дэлхийд хамгийн нөлөөтэй санхүүгийн байгууллага болж хувирчээ. Холбооны нөөцийн сангийн Ерөнхийлөгчийн хэлсэн ганцхан мэдэгдэл дэлхийн санхүүгийн зах зээлийг хөдөлгөөнд оруулдаг гэдэг.

Холбооны нөөцийн сан үндэсний мөнгөн тэмдэгт гаргах эрх бүхий 12 банкаас бүрддэг. Арилжааны бүх банкууд хөрөнгийнхөө зарим хэсгийг Холбооны нөөцийн санд хадгалах ёстой. Хэдийг хадгалуулахыг Нөөцийн сангийн зөвлөл батална. Харин зөвлөлийг Ерөнхийлөгч томилдог. Зөвлөлөөс тогтоосон хувь нь АНУ дахь мөнгөний нийлүүлэлтийг тодорхойлдог бодлогын хүү болдог.

Бодлогын хүү өсвөл ам.долларын ханш өсөж, банкууд зээл олгох нь багасна. Бодлогын хүү буурвал мөнгөний нийлүүлэлт ихэснэ. Холбооны нөөцийн сан нь ийм байдлаар нэг бол инфляцыг барьж, нэг бол эдийн засгийн өсөлтийг дэмждэг.

Ц.ДАВААСАМБУУ, ҮНДЭСНИЙ ШУУДАН

More 217 0

Category: Гол мэдээ / Эдийн засаг

Гараагаа муу эхлүүлсэн зэсийн ханшийн бариа нь сайн байх төлөвтэй

2019/01/17

Гараагаа муу эхлүүлсэн зэсийн ханшийн бариа нь сайн байх төлөвтэй

Author: batdorj on 17-01-2019, 09:50

Дэлхийн зэсийн хэрэглээний 70 орчим хувь нь Ази тивд ногдож буй. Тэгвэл үүний 50 хувийг дангаар “залгидаг” өмнөд хөршийн экспорт, импорт өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард багассантай холбоотойгоор Лондон, Шанхайн биржид уг металлын үнэ хямдраад байна. Цэнхэр гаргийн хоёр дахь том эдийн засагтай БНХАУ-ын экспорт дээрх хугацаанд сүүлийн хоёр жилд байгаагүйгээр буурсан нь тавааруудын үнэд нөлөөлж буй хэрэг. Тэгвэл боловсруулаагүй, хагас боловсруулсан зэсийн импорт нь 431 мянган тонн болсон нь өмнөх сарынхаасаа 6.3 хувиар багассан үзүүлэлт гэдгийг “Shanghai metals market” тодотгожээ. Урд хөршийн зэсийн импорт хоёр сар дараалан буурсан нь ханшид яах аргагүй нөлөөлөх үзүүлэлт. Хэдий өнгөрсөн жилийн байдлаарх гадаад худалдааны хэмжээ нь нэмэгдсэн ч оны эцэст багассан нь зэс, хөнгөн цагаан зэрэг таваарын ханш уруудахад голлон нөлөөллөө.

“Хятад улсын худалдааны үзүүлэлт таамагласнаас доогуур байлаа. Иймээс АНУ-тай худалдааны маргаантай асуудлаараа хийж буй хэлэлцээндээ илүү анхаарах болов уу” хэмээн “Argonaut securities” компанийн шинжээч Хелэн Лау ярьжээ. Өчигдрийн байдлаар тонн зэс 5861 ам.доллартой тэнцэж байсан нь өмнөх долоо хоногийн эцсээс гэхэд 65.5 “ногоон”- оор хямдарсан гэсэн үг. Тэгвэл 2018 оны энэ үед тонн нь 7180 ам.доллар байсантай харьцуулахад 23 хувиар хямдарчээ. Суурь металлын фьючерс ханш ч өдгөө Лондоны металлын биржид доошлоод байна. Тус биржид гурван сарын дараа нийлүүлэх зэсийн үнэ 0.6 хувиар буурч тонн нь 5889 ам.доллар, бас Шанхайд дээрхтэй адил хувиар багасаж 46 890 юань (6923.29 ам.доллар)-тай дүйлээ.

Зэсийн томоохон худалдан авагч нь БНХАУ, АНУ, Энэтхэг, Испани, Өмнөд Солонгос юм. Тэгвэл топ таван экспортлогч нь Перу, Чили, Австрали, Индонез, Монгол Улс. Манай улсын төсвийн орлого 2018 онд хоёр их наяд төгрөгөөр давж биелсний 670 тэрбумыг уул уурхайн салбар бүрдүүлсэн. Үүнд зэсийн баяжмал, нүүрсний экспорт голлон нөлөөлсөн нь тодорхой. Төсвийн орлогод ихээхэн нөлөөтэй, өнгөрсөн зургадугаар сард сүүлийн дөрвөн жилийнхээ дээд түвшинд хүрсэн ч түүнээс хойш даруй 20 орчим хувиар хямдраад буй зэсийн ханш цаашид хэрхэх бол?

Лондоны металлын биржид энэ сарын эхээр гурван сарын дараа нийлүүлэх зэсийн ханш 5855-5860 ам.доллар байсан. Энэ нь өнгөрсөн жил фьючерс ханш хамгийн багадаа 5862 “ногоон” байснаас ч доогуур үзүүлэлт болсон билээ. Хэдий энэ оныг ийнхүү тааруу эхлүүлж байгаа ч зэсийн ханш цаашид өснө гэж “Goldman sachs” банк тооцжээ. Тодруулбал, ирэх гурван сард суурь металлын ханш 6100-6500 ам.долларт хэлбэлзэх магадлалтай гэнэ. Тэгвэл оны эцэст дээрх дүн 7000 “ногоон”-д хүрэх боломжтой гэж таамагласан аж. Дээрх банкны мэдээлэлд “БНХАУ-ын эдийн засгийн өсөлт 3-4 дүгээр сард удаашрах төлөвтэй гэж бид тооцож байна.

Иймээс аж үйлдвэрийн металлуудын ханш 2019 оны нэгдүгээр улиралд “даруухан” байх болов уу” хэмээн дурджээ. Энэ онд тонн зэсийн ханш дунджаар 6450 ам.доллар байна хэмээн таамаглаж буй юм байна, тус банкныхан. Японы нэгэн үйлдвэрлэгч энэхүү төлөвтэй санал нэг байгаагаа дурдаад, “Зах зээл дэх зэсийн эрэлт, нийлүүлэлт тэнцвэртэй байгаа. Энэ жилийн дундаж үнэ нь 6450 ам.доллар орчим байна” гэж ярьжээ. Түүнчлэн Торонто дахь “Cormark securities” компанийн шинжээч Стефан Иоанноу “Энэ онд тонн зэсийн дундаж ханш 6613 ам.доллар байх болов уу. Уг металлын ханш 2021, 2022 онд өсөхөд гайхах зүйлгүй” хэмээн тэмдэглэжээ. Лондоны металлын биржийн тооцоолсноор 2019 оны эцэст тонн зэсийн үнэ 7000 ам.долларт хүрэх (“Goldman sachs”- ын таамаглалтай адил) магадлалтай гэнэ.

“Barclays” банкныхны үзэж буйгаар энэ онд тонн зэсийн ханш 6263 ам.доллар байх гэнэ. Үүнээс гадна “Commerzbank” 2019 оны хоёрдугаар улиралд дээрх дүн 6800 “ногоон” байх бол жилийн эцэст 6500 болж буурна хэмээн тооцсон байна. Дэлхийн банкны мэргэжилтнүүдийн таамагласнаар энэ онд тонн зэсийн дундаж ханш 6540, ирэх жил 6581 ам.доллар байх нь. Тус банкныхан 2021 онд дээрх тоо 6622, дараа жил нь 6663, 2023 онд 6704 “ногоон” байна гэж үзжээ. Тэгвэл 2024 онд тонн зэс 6745, 2025 онд 6787, 2030 онд 7000 ам.долларын ханштай байна гэж төсөөлсөн аж. Уг таамгийг өнгөрсөн аравдугаар сарын эцсээр гаргасан бөгөөд энэ сард шинэчлэх хүлээлттэй байгаа юм. Ер нь Дэлхийн банк, ОУВС, Зэсийн олон улсын судалгааны групп, “Bloomberg”-ийн таамаглаж буйгаар 2021 он гэхэд суурь металлын үнэ өсөх төлөвтэй гэцгээж буйг шинжээчид тэмдэглэжээ. Энэ онд зэсийн нөөц багасахыг эдийн засагчид үгүйсгэхгүй байгаагаас гадна Энэтхэг, Хятадын дэд бүтцийн бүтээн байгуулалт үргэлжлэх, цахилгаан хөдөлгүүртэй автомашины үйлдвэрлэл нэмэгдэх зэрэг нь зэсийн ханшид эергээр нөлөөлөхөөр буй. Дээрх хоёр улс нь 2030 он гэхэд АНУ-аас дэлхийн хамгийн том эдийн засагтай улс гэх “гуншин”-г нь булааж, өмнө нь гишгэх таамгийг ч олон улсын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд уламжилж байгаа билээ. Нөгөөтээгүүр, сүүлийн жилүүдэд томоохон уурхай ашиглалтад оруулсан нь цөөн юм. Хэдийгээр дээр дурдсанчлан зэсийн ханш энэ оны эхэнд хямдарч гараагаа муу эхлүүлсэн ч бариа нь сайн байх төлөвтэй.

Ц.Болормаа

More 267 0

Category: Эдийн засаг

ИНФОГРАФИК: 2018 ОНЫ НИЙГЭМ, ЭДИЙН ЗАСГИЙН БАЙДАЛ

2019/01/16

ИНФОГРАФИК: 2018 ОНЫ НИЙГЭМ, ЭДИЙН ЗАСГИЙН БАЙДАЛ

Author: munkhbat on 16-01-2019, 10:16

Үндэсний статистикийн хорооноос Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн 2018 оны нөхцөл байдлыг өчигдөр/01.15/ танилцууллаа. Уг мэдээллийг инфографикаар хүргэж байна.

Эх сурвалж: ҮСХ

More 89 0

Category: Эдийн засаг

Үйлдвэр барихгүй бол хараат чигээрээ үлдэнэ

2019/01/15

Үйлдвэр барихгүй бол хараат чигээрээ үлдэнэ

Author: saikhnaa on 15-01-2019, 10:26

Барилгын материал үйлдвэрлэгчид импортын цементийн аюул холдсон гэж итгэж байлаа. Хэдхэн жилийн зайтай жилдээ сая тонн цемент үйлдвэрлэх хүчин чадал бүхий гурван ч том үйлдвэр нээлтээ хийж, тууз хайчилсан шүү дээ. Тодруулбал, Дорноговьд хоёр, Төв аймгийн Сэргэлэн суманд цементийн үйлдвэр шинээр ашиглалтад ороод багагүй хугацаа өнгөрлөө. Төр, засгийн зүгээс хуулийн орчныг сайжруулж, хөнгөлөлттэй зээл олгох зэргээр үйлдвэрлэгчдийг боломжийн хэрээр дэмжсэн гэдгийг тодотгох ёстой.

Энэ хооронд хилээр чанаргүй цемент зөөдөг замбараагүй урсгал татарч, монголчууд ч үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих зөв хандлагатай болсон, цементийн хэрэгцээгээ дотооддоо бүрэн дүүрэн хангах чадалтай болсон гээд эерэг үр дүнгүүдийг тоочвол чамлахааргүй олон. Улаанбаатар болон говийн бүсийн зах зээл дэх цементийн хэрэгцээ эрэлтээсээ давсан нийлүүлэлттэй болжээ. Гэсэн хэдий ч нэн яаралтай засаж залруулах алхмууд байна.

Монгол өргөн уудам газар нутагтай улс. Тиймдээ ч УИХ-аас бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал болон Төрөөс үйлдвэржилтийн талаар баримтлах бодлого зэргийг батлан гаргасан байдаг. Хууль эрх зүйн орчин талаас нь харвал үндэсний үйлдвэрлэл, дотоодын зах зээл хангалттай хамгаалалттай мэт.

Харамсалтай нь тэрхүү хууль дүрмийг амьдралын хөрсөнд буулгах тал дээр илүү хүч хаях цаг болсон мэт. Үйлдвэр шинээр барьж байгуулахдаа ганц Улаанбаатарыг шүтсэн, говийн бүсэд уул уурхайн олборлолтыг дагасан зах зээлийг дулдуйдсан байдлаар өнгөц бодож, нүүдэл хийсээр байгаа нь хөгжлийн тэгш бус байдлыг улам дэвэргэж, үйлдвэрлэгчид зах зээлээ булаацалдахад хамаг хүч тамираа барах, монголчуудын амьдрал хаана, аль бүс нутагт амьдарч байгаагаас шалтгаалан тэнгэр газар шиг зөрүүтэй байх байдал руу түлхэх боллоо. Энэ бүхэнд төрийн бодлогын зохицуулалт зайлшгүй хэрэгтэй болжээ.

Улсын нийслэл Улаанбаатараас 1,000-аас дээш км-ээр алслагдсан аймгуудад хүн амьдрахад үнэндээ л хүнд болсон. Худалдан авч буй бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ бүрд “тээврийн зардал” гэх татвар байнга суутгагдаж, байр орон сууц, өргөн хэрэглээний бараа гэх мэтэд төвийн бүсэд амьдарч байгаа хүмүүсээс даруй хоёр дахин өндөр үнэ төлж байна. Ялангуяа барилгын хамгийн чухал бүтээгдэхүүн болох цементийн нэг ч үйлдвэр 1,000-аас дээш км-ээр алслагдсан баруун таван аймагт байдаггүй учраас бүгдийг хүрээнээс зөөнө, нэмэлт өртөг шингэнэ. Учир шалтгаан нь тун энгийн.

Хүний хэрэгцээг хангах үйлдвэрүүдийг өнөөх л Улаанбаатарыг тойруулан барьдгаас алслагдсан бүс нутагт амьдарч буй хүмүүс ихэнх хэрэглээгээ нийслэлээс татах, тээвэрлэх шаардлага гардаг. Төр, засгаас үйлдвэржилтийн бодлогын хүрээнд тодорхой шийдвэрүүд гаргаж, бодит алхмуудыг хийсээр ирсэн. Харин одоо бүсчилсэн хөгжлийн бодлоготойгоо уялдуулахыг амьдрал шаардах боллоо.

Барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжсэн Засгийн газрын 2012 оны 171 дүгээр тогтоолд цементийн үйлдвэрийг хүн амын суурьшил, барилгажилтын хэтийн төлөв, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээ, тээвэрлэлтийн нөхцөлтэй уялдуулж төв, баруун, говийн, зүүн хэсэгт бүсчлэн байгуулахаар заажээ. Засгийн газрын 2015 оны 335 дугаар тогтоолоор баруун бүсэд барилгын материалын үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх зорилгоор Ховд аймгийн Буянт сумын нутагт баруун таван аймгийн хэрэгцээг 100 хувь хангах цементийн үйлдвэрийн төслийг дэмжсэн байдаг.

УИХ-аас баталсан “Эдийн засгийг сэргээх хөтөлбөр”-т импортыг орлох барилгын материалын дотоодын үйлдвэрлэлийг дэмжиж баруун бүс нутагт цементийн үйлдвэр барьж ашиглалтад оруулахаар тов тодорхой тусгасан байх ажээ. Одоо энэ цаасан дээрх бодлогын үйлдвэрлэлийг газар дээр бодит бүтээн байгуулалт болгохгүй бол хүмүүсийн амьдрал, худалдан авах чадвар эрс муудаж, цаашлаад баруун бүс нутаг эзгүйрэх сөрөг үр дагавар ч гарах эрсдэлтэй.

Ойрын жилүүдэд баруун бүс нутагт олон бүтээн байгуулалт хийхээр төлөвлөсөн. Ганц жишээ дурдахад, энэ бүс нутгийг эрчим хүчний хараат байдлаас бүрэн ангижруулаад зогсохгүй нийслэл Улаанбаатарт эрчим хүч нийлүүлэх Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станцын төслийг нэрлэж болно. Баруун таван аймгийг эрчим хүчээр хангах, импортын эрчим хүчийг орлох Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станцын төслийн бүтээн байгуулалтад барилгын хамгийн чухал бүтээгдэхүүн болох цемент онцгой үүрэгтэй. Учир нь Ховд гол дээр барьж байгуулах усан сан, далангийн ажилд цемент асар их орно.

Усны далан барина гэдэг бол товчхондоо бетон зуурмаг хэрэглэнэ гэсэн үг. Засгийн газраас шийдвэрлэсний дагуу баруун таван аймгийн цементийн хэрэгцээг хангах үйлдвэрээ нэн яаралтай барьж ашиглалтад оруулахгүй бол Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станцын бүтээн байгуулалтыг олон бэрхшээл отох болно.

2020 онд Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станцын төслийг хэрэгжүүлж эхлэхэд Ховдод барихаар төлөвлөсөн цементийн үйлдвэрийг ашиглалтад оруулсан байхгүй бол шаардлагатай цементийг хилийн цаанаас зөөх болно. Улаанбаатараас татъя гэхээр үнэ нь зах зээлийнхээс хоёр дахин өндөр, 1,500 км-ийн цаанаас тээвэр хийхэд асар их цаг хугацаа, хөрөнгө шаардагдана.

Бага зардал гаргая гэвэл хилийн цаанаас материалаа татаж, үндэсний үйлдвэрлэлийг мөхөөх аюултай импортын цементийн их урсгал дахин сэргэнэ. Харин нэгэн хүчээр зүтгэж, нийтээрээ дэмжиж байгаад Ховдод барих 300 мянган тоннын хүчин чадалтай үйлдвэрээ бариад өрхийг нь татчихвал бүтээн байгуулалт саадгүй өрнөж, үндэсний үйлдвэрлэл сэргэж, ажлын байр зуу зуугаараа нэмэгдэж, улс, орон нутагт төлөх татварын хэмжээ өсөж, яваандаа орон сууцны үнэ буурах зэрэг эерэг үр дүнгүүд гарна.

Саалиа бэлдэхээр саваа бэлд гэдэг дээ, үйлдвэрээ бариад авбал үр ашгийг нь олуулаа хүртэнэ, үгүй бол импортын цементийн түрэмгийллийн өмнө дахиад л толгой гудайн өвдөг сөгдөнө.

М.МӨНХТУНГАЛАГ, ҮНДЭСНИЙ ШУУДАН

More 105 0

Category: Гол мэдээ / Эдийн засаг

ТӨСВИЙН ОРЛОГО ХОЁР ИХ НАЯД ТӨГРӨГӨӨР ДАВЖ БИЕЛЖЭЭ

2019/01/14

ТӨСВИЙН ОРЛОГО ХОЁР ИХ НАЯД ТӨГРӨГӨӨР ДАВЖ БИЕЛЖЭЭ

Author: munkhbat on 14-01-2019, 17:21

Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар 2018 оны төсвийн гүйцэтгэлийн талаар өнөөдөр мэдээлэл хийлээ. Мэдээллээс үзвэл нэгдсэн төсвийн орлого анх удаа 10 их наяд төгрөг давсан байна. Батлагдсан төсөвтэй харьцуулахад нэгдсэн төсвийн орлого 25 хувиар нэмэгджээ. Тэнцвэржүүлсэн орлого 9.2 их наяд төгрөг бөгөөд үүнд Тогтворжуулалтын сангийн 207 тэрбум, Ирээдүйн өв сангийн 620 тэрбум төгрөгийг оруулаагүй байна. Тэнцвэржүүлсэн тэнцэл 2010 оноос хойш анх удаа 12 тэрбум төгрөгийн ашигтай гарчээ.

Төсвийн орлого хоёр их наяд төгрөгөөр давж биелсэн бөгөөд 670 тэрбум нь уул уурхайн салбараас, 1.3 их наяд нь бусад салбараас орсон байна. Энэ нь Засгийн газраас явуулж байгаа бодлого, эдийн засаг, хөрөнгө оруулалт өссөн, аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагаа идэвхижсэн, төсвийн сахилга батыг чанд баримталж тодотгол хийгээгүй, Зээлжих зэрэглэл нэмэгдсэн зэрэгтэй холбоотой гэж Сангийн яам үзжээ.

Батлагдсан төсвийн санхүүжилт 92 хувьтай байна. 400 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгээгүй нь сонгон шалгаруулалт оройтсон, маргаан гарсан, газрын асуудалтай холбоотой байжээ.

Засгийн газрын өр 21 их наяд төгрөг бөгөөд 2019, 2020 онд төлөх их хэмжээний өр байхгүй. 2017 оны төгсгөлд Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх өрийн хэмжээ 74,4 хувь байсан бол 2018 оны эцсээр 60,9 хувь болж буурчээ. Цашид энэ тоог 40 хувьд хүргэвэл төсөвт дарамт учрахгүй гэж тооцоолж байна.

Цаашид төсвийн сахилга батаа улам сайжруулж, татвар төлөгчдийн мөнгийг оновчтой, үр ашигтай хэлбэрээр зарцуулбал төсөв эрүүлжиж, өр багатай, эдийн засгийн өсөлт өндөр байх боломжтой юм гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

More 328 0

Category: Эдийн засаг

ХҮҮХДЭД МӨНГӨНИЙ ТАЛААР СУРГАХДАА АНХААРАХ ЗҮЙЛС

2019/01/14

ХҮҮХДЭД МӨНГӨНИЙ ТАЛААР СУРГАХДАА АНХААРАХ ЗҮЙЛС

Author: munkhbat on 14-01-2019, 13:45

Хүүхдэдээ юу заах вэ?

Насны онцлогоос нь шалтгаалан дараах зүйлсийг хүүхдэдээ зааж болох юм. Үүнд:

Сургуулийн өмнөх насны хүүхдэд:

Аливаа зүйлийг худалдан авахын тулд мөнгө хэрэгтэй.
Мөнгө нь үнэ цэнийн хувьд ялгаатай зоосон ба цаасан дэвсгэрт юм.
Ажил хийж мөнгө олдог
Хэрэгтэй зүйл, хүсч буй зүйл хоёрын хооронд ялгаа байдаг.

Бага ангийн хүүхдэд:

Мөнгөө юунд зарцуулахаа хүн өөрөө сонгодог.
Аливаа зүйлийг худалдан авахаас өмнө үнийг харьцуулж судлах нь зөв дадал хэвшил мөн.
Мөнгө хэмнэвэл цаашид хэрэгтэй зүйлээ авах боломжтой болно.

Ахлах сургуулийн хүүхдэд:

Зээл авснаас байгаа мөнгөөрөө аливаа зүйлийг худалдан авах нь дээр.
Зээлсэн мөнгөө хүүний хамт эргүүлэн төлөх ёстой.
одорхой зүйл худалдан авах болон мөнгөний гэнэтийн хэрэгцээ шаардлагын үед ашиглахаар мөнгө хадгалж хуримтлуулах нь зүйтэй.
Ашиглалтын зардлыг өндөр гаргахгүйн тулд гар утасны хэрэглээгээ хянах хэрэгтэй.
Төсөв зохиож, хэрэгжүүлэх нь мөнгөө зөв захиран зарцуулахад тусалдаг.
Мөнгөө юунд зарцуулснаа хянах нь чухал.
Онлайн худалдаа хийхдээ болгоомжтой байх, хувийн мэдээллээ онлайнаар өгч хэрхэвч болохгүй.

Хүүхэдтэйгээ хамт хийж болох зүйл:

Мөнгөний талаар ойлгож, илүү мэдлэгтэй болоход нь туслахын тулд та хүүхэдтэйгээ хамт хийж болох олон үйл ажиллагаа бий. Тухайлбал:

Зоос, мөнгөн дэвсгэртийг таньж тоолох: Хүүхдэдээ бүх мөнгөн дэвсгэрт, зоосны үнэ цэнийг ойлгуулахын тулд төрөл бүрийн мөнгөн дэвсгэрт, зоос ашиглан мөнгө тоолох;

Хэрэгцээ ба хүсэл: Төлөвлөөгүй худалдан авалт хийхээс зайлсхийх хэрэгтэйг хүүхдэдээ ойлгуулах, мөнгөөрөө аливаа зүйлийг худалдан авахаасаа өмнө тухайн зүйл үнэхээр хэрэгтэй юу? гэж асуух. Хэрэгцээ ба хүсэл гэсэн ухагдахууны ялгааг ярилцаж, мөнгөө аливаа зүйлд зарцуулахаасаа өмнө энэ талаар бодож байхыг хүүхэддээ зөвлөх;

Дэлгүүрээс авах зүйлийн жагсаалт гаргах: Дэлгүүрээс худалдан авах хэрэгтэй зүйлсийн жагсаалт гаргахдаа хүүхдээрээ туслуулах;

Үнэ харьцуулж судлах: Гэрт хэрэгтэй зүйл хаана ямар үнэтэй байгааг судалж үнийг харьцуулахад хүүхдээрээ туслуулах;

Хадгаламж, хуримтлалын зорилго: Халаасны мөнгөөрөө авч хүрэхгүй боловч хүүхэд чинь авахыг хүсч буй зүйлийн талаар ярилцаарай. Бүх мөнгөө, эсвэл халаасны мөнгөний талыг, эсвэл дөрөвний нэгийг хэмнэвэл ямар хугацаанд тухайн зүйлийг худалдан авах мөнгөтэй болох тооцоо гаргахад нь хүүхдэдээ туслаарай. Хадгаламж, хуримтлалын зорилго дэвшүүлж түүндээ хүрэхийн тулд мөнгөө хуримтлуулж сургахад хүүхдэдээ туслах хэрэгтэй. (жишээ нь, том цаасан дээр хуримтлалынхаа явцыг зургаар харуулан өнгөөр будаж болно);

Арга хэмжээг төлөвлөх: Гадуур арга хэмжээ зохион байгуулах, төрсөн өдрийн үзэшлэг зохион байгуулах төлөвлөгөө гаргах, төсөв зохиоход хүүхдээ оролцуулах;

Онлайнаар аюулгүй худалдаа хийх: Онлайнаар аюулгүй худалдаа хийх, онлайн луйвар, цахим халдлагыг хэрхэн таних талаар хүүхэддээ ойлгуулах;

Гар утас ашиглах: Хэрэв таны хүүхэд гар утас ашигладаг бол гар утасныхаа зардлыг хэрхэн хэмнэж, үргүй зардал гарахаас сэргийлэх тухай зааж зөвлөөрэй. Түүнчлэн гар утас ашиглалтын гэрээний нөхцөлийг сонгохдоо хүүхдээ татан оролцуулах нь зүйтэй.

Эх сурвалж: Санхүүгийн боловсрол

More 340 0

Category: Эдийн засаг / Зөвлөгөө

Үнийн хөөрөгдөл үгээ идэхэд хүрч байна

2019/01/11

Үнийн хөөрөгдөл үгээ идэхэд хүрч байна

Author: batdorj on 11-01-2019, 16:14

Саяхан шинэ жилийн баяр болж айл өрх албан байгууллагууд тодорхой хэмжээний зардал өртгөөр хуучин оноо үдэж, шинэ оноо угтсан билээ. Үүнээс залгуулан Сар шинийн баяр хаяанд ирээд байгаа нь айл өрхийн эдийн засагт хүнд цохилт болоод байгаа юм. Монголчуудын баяр ихдээд байна гэсэн яриа байдаг ч үндэсний уламжлал болсон Сар шинийн баяраа айл өрх бүр элбэг дэлбэг тэмдэглэхийг хичээдэг ч өдөр өдрөөр нэмэгдэх барааны үнэ иргэдийг эдийн засгийн дарамтанд оруулж байгаа. Хүмүүсийн түгээмэл хэрэглэдэг талхны үнэ ч тодорхой хэмжээний төгрөгөөр нэмэгдсэн нь иргэдийн амьдралд эрс өөрчлөлт оруулж байна. Гэхдээ манай улс Энэтхэг улстай адил баян нь хэт баян, ядуу нь хэт ядуу. Баян болон нэн ядуу иргэдэд үнийн өсөлт амьдралд нь нөлөөлөхгүй харин дундаж давхарга буюу цалингаас цалингийн хооронд амьдардаг манай монголын иргэдийн олонхид үнийн өсөлт том цохилт өгч байгаа юм. Ийм хэцүү үед ядаж идэж, уух өдөр тутмын хэрэглээ болсон дотоодын бүтээгдэхүүний үнэ хямдхан байх ёстой.

Гэтэл манай дотоодын бүтээгдэхүүнүүд экспортоор оруулж ирж байгаа гадны бараа бүтээгдэхүүнээс хэд дахин илүү үнэтэй байдаг. Ийм байхад үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжихгүй байх нь бага орлоготой иргэдийн буруу биш юм. Цагаан хурганы арьс барьж золгодог байсан эртний уламжлал нь өдгөө хадагнаасаа хальж, архи, дарс, мөнгө төгрөг үнэт зүйлс болж хувирсан нь эдийн засагт нөлөөлөх гол хүчин зүйл болоод байгаа юм. Цалингаас цалингийн хооронд амьдардаг иргэд өр зээл тавин байж энэ баярыг тэмдэглэхийн учир юу сан билээ. Эрээнээс бөөндөж авчирсан ирсэн оймс, триконоос их зүйлгүй болоод л хоцордог нь гашуун үнэн.

Монголчууд Цагаан сарын бэлэгнийхээ 80 гаруй хувийг импортын бараа бүтээгдэхүүнээс сонгодог гэсэн судалгаа байна. Үнэтэй бэлэг сэлт бэлтгэж өгч байхаар атгахан чихрээр гарыг нь цайлгаад явуулдаг ёс тогтоочихвол эдийн засагт ч тэр айл өрхөд ч тэр амар баймаар санагдах юм. Цагаан сарын идээ будаа болон гарын бэлгийн нийт үнийг Монголын Үндэсний статистикийн хорооноос гаргаж улсын хэмжээнд 766 тэрбум, нэг өрх айл дунджаар 1’300’000 гаруй төгрөгийг цагаан сарын баярт зориулан зарцуулдаг гэсэн судалгаа гаргасан ч яаж ийгээд л баяраа нижгэр тэмдэглэдэг ард түмэн. Ямартай ч туурга тусгаар байгаагийн зол жаргал, хайртай эх орныхоо цагаан сарыг нуруу тэнэгэр, толгой гудайлгалгүй, харц дээгүүр сайхан тэмдэглэх болтугай.

Д.Оюунболд

More 216 0

Category: Эдийн засаг