Scandal.mn

Эвдэрсэн баримал 20 саяын өртгөөр боссон гэв үү?

2018/05/07

Эвдэрсэн баримал 20 саяын өртгөөр боссон гэв үү?

Author: zulaa on 7-05-2018, 21:20

Нийслэл хотын нэгээхэн өнгө төрх болсон Сөүлийн гудамж өнгөрсөн жил багагүй өөрчлөлт, шинэчлэлт хийн иргэдэд цагаа ая тухтай өнгөрүүлэх орчин бүрдүүлж өгсөн. "Гэрэлт гудамж" хэмээн нэрлэгдэх болсон тус гудамжинд байрлах баримлуудын нэгийг гэмтээн сүйтгэсэн хэрэг энэ сарын 3-ны өдөр гарсан.

More 279 0

Category: Мэдээ мэдээлэл

Нүүрсний хулгайн талаарх мэдээлэл нь "ПОПОРЧ", "КОК" авах гэсэн УЛС ТӨРИЙН тоглолт

2018/05/07

Нүүрсний хулгайн талаарх мэдээлэл нь "ПОПОРЧ", "КОК" авах гэсэн УЛС ТӨРИЙН тоглолт

Author: zulaa on 7-05-2018, 19:52

More 423 0

Category: Мэдээ мэдээлэл / Видео / Уул уурхай

Ч.Сайханбилэг: Хэрвээ авлига авсан бол ял шийтгэл хүлээхэд бэлэн

2018/05/07

Ч.Сайханбилэг: Хэрвээ авлига авсан бол ял шийтгэл хүлээхэд бэлэн

Author: saikhnaa on 7-05-2018, 16:42

Хорих 461-р ангид хоригдож буй Ерөнхий сайд асан Ч.Сайханбилэг ил захидал илгээжээ. Ил захидлыг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.

ИЛ ЗАХИДАЛ

Ч.Сайханбилэг миний бие Та бүхэнд 461-р хаалттай хорих ангиас хандан энэхүү Ил захидлыг бичиж байна.

Хорих ангийн алхах гишгэх зайгүй жижиг умгар өрөөнд өргөст торны цаана өдөр хоногийг өнгөрөөн бие, сэтгэлийн там эдлэн суухын зовлон хэцүүг хичнээн дүрслэн тайлбарлаад ч энд орж үзээгүй хүмүүс ойлгохгүй буй за.

Үнэхээр идсэн уусан, эрүүгийн хэрэг хийсэн бол төрийн цээрлэлийг эдлээд л гарна. Харин Үндсэн хуулиар олгогдсон эрх, үүргээ хэрэгжүүлж, эх орондоо хэрэгтэй том төсөл хөдөлгөсөнийхөө төлөө ингэж суух нь үнэхээр эгдүүцмээр.

Оюутолгойн гүний уурхайн төслийг хөдөлгөснөөр юуны өмнө 2016 оны сүүлээр учрах байсан, одоо ч ярихгүй байгаа төсөв, санхүүгийн default-аас Монгол улс зайлж чадсан юм. Өнөөдрийн 5 хувийн эдийн засгийн өсөлтийн талаас илүүг буюу 3 орчим хувийг Оюутолгой бүтээн байгуулалт хангаж байна. 3000 хүртэл буурсан Монгол ажилчид өнөөдөр 14000-д хүрч, мянга илүү аж ахуйн нэгж, 41000 хүн бизнесээ тэлэх боломж оллоо. Жилдээ хасах 200 сая доллар хүрч буурч байсан гадаадын хөрөнгө оруулалт 1,5 тэрбум доллар болж өсөн, үүний 3 доллар тутмын хоёрыг нь Оюутолгой гүний уурхайн хөрөнгө оруулалт хангаж байна.

Хэрэв 2015 онд энэ төслийг хөдөлгөөгүй бол жил бүр 400 орчим сая долларын хэмнэлт орлогоо бид алдах байлаа. Хамгийн гол нь 2015 онд хөдөлгөөгүй бол 2020 онд гүний уурхайн олборлолт эхлэхгүй байх байлаа. Тэр үед эхлүүлээгүй бол өнөөдрийн улс төрийн нөхцөл байдлыг харсан ч хамгийн өөдрөг, хурднаар төсөөлөхөд 2025 он, түүнээс цааш л гүний уурхайн олборлолт эхлэхээр байсан нь улам тодорхой болж байна. Хамгийн багаар бодоход 5-10 жил түүнээс ч их хугацаа алдахаар байжээ. Үүнийгээ жилийн 400 сая доллараар үржүүлээд үз дээ. Бидний шийдвэр гараагүй байсан бол алдах орлогын зөвхөн нэг хэсэг. Үүнийг манайд хэн ч нэхдэггүй, хэн ч хариуцлага тооцохыг шаарддаггүй.

Оюутолгой гүний уурхайн төслийг хөдөлгө гэдэг даалгаврыг Ерөнхий сайдын хувьд би Ард түмнээсээ авсан юм. 450,0 мянга орчим иргэн мессэжээр анх удаа саналаа өгч энэ төслийг түргэн эхлүүлэхийг 60 гаруй хувь нь даалгасан билээ. Тухайн үеийн УИХ хоёр ч удаа тогтоол гарган Оюутолгойн гүний уурхайн төслийг эхлүүлэх даалгаварыг Засгийн газарт өгсөн. Урт удаан хугацаанд үргэлжилсэн хэлэлцээрийн явцад Засгийн газар уг асуудлыг хэд хэдэн удаа хэлэлцэж, эцэст нь Санхүүжилтийн төлөвлөгөөнд гарын үсэг зурах эрхийг холбогдох албан тушаалтнуудад олгосон юм.

Энэхүү төслийг хөдөлгөх шийдвэрийг тухайн үед Парламентад суудалтай улс төрийн бүх нам хүчин оролцсон Хамтарсан Засгийн газрын үед гаргаснаараа онцлог билээ. Дараа нь УИХ-д албан ёсоор танилцуулж, сонирхсон бүх гишүүдийн асуултанд хариулсан болно. Мөн хамтарсан Засгийн газар буусны дараа 2015 оны Намрын чуулганд нэр бүхий гишүүдээс уг асуудлаар тавьсан Асуулгын хариуг Чуулганы нэгдсэн хуралдаан дээр өгч, мөн сонирхсон бүх гишүүдийн асуултад хариулсан.

Үүнээс гадна уг асуудлаар УИХ дахь цөөнхөөс Засгийн газрыг огцруулах саналыг 2016 оны 1 сард өргөн барьж, Оюутолгой гүний уурхайн төслийг хөдөлгөсөн асуудлаар Засгийн газарт хариуцлага тооцох шаардлагагүй гэж УИХ-ын гишүүдийн олонхоор шийдвэрлэсэн юм. Өөрөөр хэлбэл уг асуудалд УИХ ач холбогдол өгч хангалттай цаг хугацаа зарцуулж байр сууриа тодорхой илэрхийлсэн.

Энд нэг зүйлийг онцлон дурдах ёстой. Оюутолгойн гүний уурхайн төслийг хөдөлгөх эсэх, яаж хөдөлгөх зэрэг асуудлууд нь цэвэр бодлогын бөгөөд УЛС ТӨРИЙН шийдвэр юм. Уг төслийн төлбөр тооцоог хэрхэн шийдэх, зардалаа хэрхэн тооцох, санхүүгийн тайлан хүлээж авах эсэх нь гүйцэтгэх засаглалын хүрээнд шийдэх улс төрийн шийдвэрийн асуудлууд байсан. Хэрэв Засгийн газрын тогтоол захирамж нь хууль тогтоомжинд нийцээгүй бол Засгийн газар өөрөө буюу УИХ хүчингүй болгоно гэж Үндсэн хуулийн 45.2-т мөн холбогдох хуулиудад тодорхой заасан байдаг. /Тухайн үед УИХ дээр ийм асуудал үүсч байгаагүй болно/ Өөрөөр хэлбэл бодлогын буюу улс төрийн шийдвэрийн зөв бурууг Үндсэн хуулиар өөр хэн ч биш зөвхөн хууль тогтоох, гүйцэтгэх засаглалын байгууллагууд өөрсдөө тогтооно. Энэ үндсэн эрх мэдлээ шүүх засаглал руу шилжүүлбэл засаглал хуваах зарчим алдагдаж жинхэнээсээ Үндсэн хуулийн хямрал руу шилжинэ гэсэн үг. Америк, Англи зэрэг өндөр хөгжилтэй орнуудад улс төрийн шинжтэй асуудлыг шүүх хянаж үздэггүй зарчим тогтсон байдаг юм.

Жишээ дуръдая. 2017 онд Монгол улс ОУВС-ийн хөтөлбөрт хамрагдаж шинээр 2,7 тэр бум долларын өр зээл авах уу, эсхүл алт, нүүрс, зэсийн үнэ нэмэгдэж төсвийн орлого сайжирч байгаа учраас хөтөлбөрт хамрагдалгүй явах уу гэдэг УЛС ТӨРИЙН шийдвэрийн буруу зөвийг 2017 оны нөхцөл байдлыг ойлгохгүй дараагийн УИХ ажлын хэсэг гаргаж шалгана гэвэл яах вэ? Буруу зөвийг нь хууль шүүхийн байгууллага тогтоох уу? Хэнийгээ бас барьж хорино гэх вэ?

Саяхан Монгол Улсын Ерөнхий сайд Таван толгойнтөслийг хөдөлгөх улс төрийн шийдвэрээ удахгүй танилцуулна гэсэн. УИХ нэг дуугаар, санал нэгтэй дэмжиж чадах уу? Санал зөрөлдсөнөө бас хууль шүүхээр шийдүүлнэ гэхүү? Хорьж шалгах ажил дараа нь бас үргэлжлэх үү? Оюутолгой гүний уурхайн асуудал яг дээрх хоёр жишээтэй адилхан юм. Гурван парламент дамжсан асуудлын дэнсийг гурван шүүгчид даатгаад орхиж болохгүй ээ. УЛС ТӨРИЙН шийдвэрийн зөв бурууг шүүх тогтоож эхлэх л юм бол Монгол улсад улс төрийн хоригдолууд л шинээр төрж эхэлнэ. Өнөөдөр Монгол улсын хоёр ч Ерөнхий сайд, Сангийн сайдаар ажиллаж байсан хүмүүс холбогдох албан тушаалтнууд улс төрийн шийдвэр гаргасныхаа төлөө эрх чөлөөгөө хасуулан цагдан хоригдож байна.

Ийм учраас энэхүү ил захидлаараа миний бие та бүхэнд хандан дараахь хүсэлт, санал бодлоо хүргэж байна.

Нэг. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, УИХ-ын дарга М.Энхболд, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх нар болон УИХ, Засгийн газрын нийт гишүүдэд:

Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан хоёр ч хүн үүрэгт ажлаа гүйцэтгэж, Үндсэн хуулиар олгосон бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж, УЛС ТӨРИЙН ШИЙДВЭР гаргасныхаа төлөө урт хугацаанд хоригдох залхаан цээрлүүлэлт -"Вышинский”-н аргын амьд хохирогч болж байгаад ҮАБЗ-ийн гишүүдийн хувьд анхаарлаа хандуулахыг хүсье.

УИХ-ын танхимд нам, бүлгээрээ улс төржиж, маргаж мэтгэлцэн олонхи, цөөнхөөрөө аливаа бодлого улс төрийн асуудлаар шийдвэрээ гаргадаг нь Үндсэн хуулиар олгосон үндсэн бүрэн эрхийн нэг билээ. Харин хууль тогтоох, гүйцэтгэх засаглалаас бүрэн эрхээ гуравдагч засаглалд санаатай санаандгүй шилжүүлэх үү гэсэн асуудал өнөөдөр үүслээ. Цаашид УИХ, Засгийн газар улс төр, эдийн засгийн том асуудлуудаа бие даан аливаа гадны нөлөөгүй шийдвэрлэж чадах уу гэдэг асуудал боллоо. Асуудлын зөв бурууг Шүүх бус УИХ шийдэх учиртай. УИХ-ын нийт гишүүдийг нам эвсэл үл харгалзан энэ асуудлаар нэгдмэл нэг хатуу байр суурьтай байхыг хүсч байна.

Оюутолгойн асуудлаар байгуулсан УИХ-ын Ажлын хэсэг нэг талыг барьж ажиллахгүй гэдэгт найдаж байна. Дүгнэлтээ гаргахаасаа өмнө хэлэлцээрт оролцсон ажлын хэсгийн гишүүдтэй уулзаж тэдний байр суурийг шорон оронд бус албан өрөөнд сонсож, тодруулахыг хүсэж байна.

Хоёр. Монгол Улсын Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч Ц.Зориг, Улсын Ерөнхий Прокурор М.Энх-Амгалан, Авлигатай тэмцэх газрын дарга Х.Энхжаргал нар Танаа:

УИХ-ын танхимд өрнөдөг улс төрийн зовлонтой олон асуудлуудыг дүүргийн шүүхийн танхимд шилжүүлэн улс төртэй хутгалдах хүсэл сонирхол мэдээж та бүхэнд байхгүй гэдэгт итгэж байна. Иймд энэ асуудлыг дахин гаргуулахгүйн үүднээс эхнээс нь тодорхой байр суурь баримтлахыг Та бүхнээс хүсье.

Тухайн асуудлаар хоригдож буй хүмүүс оргон зайлаагүй, зайлахгүй албан тушаал одоогоор хашаагүй байгаа учраас дахин хэрэг үйлдэх боломжгүй, хуулийн байгууллагуудыг хүндэтгэн бүх талаар хамтран ажиллана гэдгээ удаа дараа илэрхийлсэн билээ. Гэвч зарим хүмүүсийг дахин үргэлжлүүлэн хорих шийдвэрээ ахин гаргалаа. Иймд нийгэмд ч ойлгомжгүй байгаа, бидэнд ч ойлгомгүй байгаа, ямар ч үр дүн авчрахгүй залхаан цээрлүүлэлт болсон цагдан хорих шийдвэрээ эргэн харж, холбогдох шийдвэр гаргахыг Та бүхнээс хичээнгүйлэн хүсье.

Оюутолгойн төслийг анх эхлүүлэхэд, мөн үргэлжлүүлэхэд гадны нээлттэй хяналттай том компаниас Монгол төрийн ямар ч албан тушаалтан авлига аваагүй гэдэгт миний бие 100 хувь итгэлтэй байна. Хэрвээ ингэсэн бол ямар ч ял шийтгэл хүлээхэд бэлэн гэдгээ хариуцлагатайгаар мэдэгдье.

Гурав. Хэвлэл мэдээллийн бүх байгууллагууд, нийт сэтгүүлчид, сонин сэтгүүл, ТВ радио болон цахим хуудас, сошиал ертөнцйн мянга мянган идэвхитэй хэрэглэгч Танаа:

Миний бие Монгол төрөө хүндэтгэн дуудсан цагт нь төрсөн дүүгийнхээ хорт хавдрынх нь эмчилгээг дуусгалгүй эргэн ирж шалгуулсан. Намайг хорьж шалгах ямар ч шаардлага байхгүй байхад 30 хоног хориход ганц үг гадагшаа дуугараагүй. Сар гаран хугацаанд хоригдохдоо уг асуудлаар ганц удаа л байцаалт өглөө. Мэдээж, хүн л юм чинь нэг ч гэсэн өдрийн өмнө настай аавынхаа сэтгэлийг амраахыг, эхнэр хүүхдүүдээ эрхлүүлж нэг үнсэхийг, өнөөдрийг хүртэл аавыгаа эмнэлэгт хэвтсэн гэдэгт итгэж хоног тоолон хүлээж суугаа амьдралыг гүйцэд таниагүй бага охиноо тэврэн авч өвөртөлж нэг унтахыг хүсэлгүй л яахав. Гэхдээ энэ бол энд хоригдож байгаа миний болон 4,5 хувь хүний асуудал биш юм аа. Монгол улсад цаашид улс төрийн хоригдолууд бий болох уу, үгүй юу, Үндсэн хуулийн суурь зарчмууд ганхах уу, үгүй юу, УИХ, Засгийн газар цаашид хэвийн ажиллаж чадах уу, үгүй юу, хөгжлийг авчрах том төсөл хөтөлбөрүүдээ хэрэгжүүлэх шийдвэрүүдээ гаргаж чадах уу, үгүй юу, цаашид Та бидний үр хүүхдүүд ямар нийгэмд амьдрах вэ гэдэг асуудал болон хөндөгдөж байна.

Хүн ёс, шударга ёс, хууль ёсыг эрхэмлэгчид хөлсний бичээчдээс хамаагүй олон гэдэгт гүн гүнзгий итгэж явдгийн хувьд дээр дурдсан асуудлуудыг зөв шийдвэрлэх, мөн улс орон, эдийн засагт эерэг нөлөө үзүүлсэн Оюутолгойн энэ том төслийг саадгүй үргэлжлүүлж, Цаашид Монгол Улсын хүртэх үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр Та бүхнийг мэдээ сурвалжлагаараа, нэвтрүүлэг нийтлэлээрээ, постоороо жиргээгээрээ идэвхтэй дэмжиж өгөхийг чин сэтгэлээсээ хичээнгүйлэн хүсэж байна.

Хүндэтгэсэн,

Монгол Улсын 28 дахь Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг

2018 оны 05 сарын 02-ны өдөр

More 393 0

Category: Мэдээ мэдээлэл / Улс төр

Солонгост модыг ингэж шилжүүлдэг

2018/05/07

Солонгост модыг ингэж шилжүүлдэг

Author: saikhnaa on 7-05-2018, 15:21

Солонгос зэрэг орнууд моднуудаа уулнаас шилжүүлж тариад байхад манайд яагаад болохгүй байгаа юм гээд ганц нэг хүмүүс уурласан коммент бичсэн байна лээ.Үүний дагуу тэнд ажиллаж буй найзуудад хандахад тус улсад модыг уулнаас хэрхэн шилжүүлж буй талаар мэдээлэл ирүүлсэн юм.

Солонгост уулнаас мод шилжүүлж суулгах ажлыг өндөр түвшинд бэлтгэгдсэн ажилчид хийж гүйцэтгэдэг бөгөөд модоо авахаас хэдэн хоногийн өмнө модоо суулгах газрынхаа хөрс зэргийг сийрэгжүүлэн нарийн бэлтгэж тухайн авах гэж байгаа модныхоо хөрснөөс дэвсэж өгдөг.

Ингээд авчирч суулгасаныхаа дараа бүх модыг хаягжуулж, нас хаанаас авчирсан зэргийг нь бичихийн зэрэгцээ модонд маш ашигтай эрдэс шим тэжээл бүхий дуслыг тухайн мод амьдарах чадвар суутал залгаж усалгаа арчилгааг нарийн графикийн хийж гүйцэтгэдэг байна.

Мөн мод авсан газраа маш сайн нөхөн сэргээдэг.

Манайд бол жолооч нь 2 ачигчтай уул руу давхиж очоод суга татаж авчрангуутаа шөнөдөө булаад суулгачих жишээний.

Нийслэлийн Мэдээ

More 254 0

Category: Гол мэдээ / Нийгэм

Хар галуутай холбоотой цуурхалд мэргэжлийн байгууллагууд тайлбар хийжээ

2018/05/07

Хар галуутай холбоотой цуурхалд мэргэжлийн байгууллагууд тайлбар хийжээ

Author: saikhnaa on 7-05-2018, 15:19

Сүүлийн үед хар галуу хятадаас маш ихээр орж ирж, Монголын загас ихт гол, нууруудын загсыг дуусгаж байгаа утга бүхий мэдээлэл нийгмийн сүлжээнд идэвхижлээ. Мөн хятадууд хар галууны хүзүүнд дохиолол суулгаж монгол руу ихээр илгээж байгаа тухай цуурхал ч ихсэв. Үүнтэй холбоотойгоор Шинжлэх ухааны академи болон Монголын шувуу хамгаалах төвийнхөн мэдэгдэл гаргаж, тайлбар хийжээ.

Монголын шувуу хамгаалах төвөөс гаргасан мэдэгдэлд "Тураг гогой (хүмүүсийн нэрлэдэгээр Хар галуу) бол бидний санаа зовох зүйл ерөөсөө биш. Манай орны гол, нууруудын экосистемд бүхэлд нь аюулд оруулж байгаа сөрөг хүчин зүйлсийн ихэнх хувийг хүний зүгээс үзүүлж буй шууд болон шууд бус нөлөөлөл эзэлдэг. Загас битгий хэл гол, нуур нь бүхэлдээ экосистемийн хэмжээнд аюулд орох үзэгдэл ихэссэн. Үүнд голын эхэнд байгаа уурхай, буруу ажиллагаатай усан цахилгаан станц гээд маш олон зүйлсийг дурдаж болно. Загас барьдаг хүмүүс тороо гол, нууранд үлдээнэ, тэр олон торонд нь жил бүр байнга олон мянган загас үхэж байгаа гээд тоочвол дуусахгүй их. Гэтэл Тураг гогой байгаль дээрээ загасны популяцид сөрөг нөлөө байдаггүй талаар бүр докторын ажлууд байдаг. Тураг гогой болон бусад усны шувуудын сангас нь нуурын хурдас, фосфорын эргэлтэнд чухал ач холбогдолтой төдийгүй нуурын ёроолын ургамалын ургалтанд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг ба энэ нь тухайн нуурын загасны түрс аюулгүй, амжилттай үржих нөхцлийг бүрдүүлдэг байна. Манай хуучны шувуу судлаачдын 1960-70 оны бүтээл, тэмдэглэлүүдийг үзэж байхад нуурын мандлыг Тураг гогой (хар галуу) хар хөшиг татсан мэт бүрхжээ гэсэн байдаг. Тэд эртнээс л нуурандаа өөрийнхөө идэш тэжээллийг идсээр ирсэн байгалийн тэнцвэрт байддлыг нөхцөлдүүлэх зохилдлогоотой байдаг. Иймд шувуунаас буруу хайх ямар ч үндэслэл байхгүй. Дэлхий дээр дунджаар 2 сая Тураг гогой байдаг гэсэн үнэлгээ байгаа. Үүнээс гадна загас иддэг өчнөөн зүйлийн хэдэн сая шувуу, махчин амьтад байдаг бөгөөд тэд олон зуун жил загасаа идсээр л ирсэн. Ийм олон дайсантай болохоор загас мэнд үлдэхийн тулд хэдэн сая түрс шахдаг гээд эволюци талаас нь харвал зөндөө тайлбарыг олж болно. Өөрсдийн хоолыг идэж буй Тураг гогойд санаа зовохоос илүүтэй хүний зүгээс үзүүлж буй бусад зүйлтэй тэмцэх шаардлагатай байна. 2011 онд Өгий болонТэрхийн цагаан нуураас загасны зуу гаруй хаягдсан тор цуглуулсан баримт байгаа. Түүнд нь хэдэн зуун загас орооцолдон үхсэн байсныг шувуу судлаач баримтжуулсан. Ийм л байдалтай бид загас агнаж, сөрөг нөлөө үзүүлж тэрийгээ шувуу руу тохсоор иржээ. Мэдэхгүйн гай гэж энэ, хүмүүс бид сайн мэдээлэл, мэдлэггүйгээсээ болж загас, шувуу гэлтгүй олон амьтан, ургамалыг үгүй хийж байгаа Дэлхий дээрх цорын ганц амьтан. Ямар нэг зүйл амьтдын тоо толгойг зохицуулж болдог. Хамгийн гол нь шинжлэх ухааны судалгааг хийлгэж, нөлөө байгаа эсэхийг тогтоон, түүнд үндэслэсэн зөвлөмжийн дагуу арга хэмжээг авах шаардлагатай байдаг юм” хэмээжээ.

Харин Шинжлэх ухааны академийн гаргасан тайлбарт "Тураг гогой буюу нутгийн иргэдийн хэлж заншсанаар хар галуу нь Европ, Ази тивийн харьцангуй дулаан бүсээр, Казахстаны хойт хэсэг, Байгаль нуурын өргөргөөс дээш гаралгүй Австрали, Тасмани, Шинэ Зеландын арал, Африк ба Америк тивд зөвхөн Греландад өндөглөнө. Дулаан бүсээр суурин, сэрүүн бүсээр улирлын чанартай нүүдэл хийж амьдарна. Монгол оронд Алтайн уулархаг бүс, Их нууруудын хотгор, Нууруудын хөндий, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг бүс, Дорнот Монголын Хөх, Буйр зэрэг томоохон нууруудаар болон Ховд, Сэлэнгэ, Орхон, Хэрлэн, Халхын голоор тураг гогой өндөглөн зусна. Тураг гогой манай орны нуур, голуудын мөс хайлах үе, 4 дүгээр сарын дундуур дулаан орноос сүрэг сүргээрээ нүүдэллэн ирдэг” гэсэн байна.

Тэгэхээр нийгмийн сүлжээнд олныг сэнхрүүлээд байгаа шиг хар галуу нь хятадаас ямар нэгэн дохиоллын систем зүүж орж ирэх аюул байхгүйг батална.

Х.Онон

http://www.zuv.mn/page/newsmore/18471

More 304 0

Category: Гол мэдээ / Нийгэм

Д.Сугартай шүүхийн үүдэнд уулзая

2018/05/07

Д.Сугартай шүүхийн үүдэнд уулзая

Author: zulaa on 7-05-2018, 15:03

More 300 0

Category: Онцлох / Улс төр

Уулнаас булгалж хотод авчран үхүүлэх гэж буй 2885 нарсны түрүүч

2018/05/07

Уулнаас булгалж хотод авчран үхүүлэх гэж буй 2885 нарсны түрүүч

Author: saikhnaa on 7-05-2018, 14:07

Уулнаас булгалж хотод авчран үхүүлж оршуулах гэж буй 2885 нарсны түрүүч. Нэг ширхэг нь 380000 төгрөгөөр таригдана. Улаанбаатар хотын эрх баригчид ингэж байгалийг сүйтгэж бас бус ашиг олсоор иржээ. Орос, Хятадаас хямд аваад өндөр үнээр шахдаг сүлжээ бий. 2016, 2017 онд 2 тэрбум, энэ жил тэрбум гаруй төгрөгийг энэ ажилд зарцуулж төсвийн мөнгийг салхинд хийсгэх мөнгө угаалт эхлэв. Мод үржүүлэгийн газраас ширхэг ч мод авдаггүй гэсэн мэдээлэл бий. Том нарсаа 80000- аар зарах гээд хүн амьтан царайчлаад явдагийн үржүүлгийн газрууд. Арваад жилийн өмнө Энхтайваны өргөн чөлөөний дагуу буюу хотын төв гудамжны нийтийн эзэмшлийн зам, талбайд 500 гаруй том нарс уулнаас шилжүүлэн тарьснаас өдгөө Хархорины гүүрний урдхан байгаа ганц шон л гэрч болон үлдсэн.
Түүний нэгэн адил шилмүүсээ гээж, үхсэн 499 нарсыг хотын өнгө үзэмж гутааж байна хэмээн увуулж цувуулан ачсаар дуусгасан гэдэг. Түүнээс хойхно тарьсан, Гандантэгчэнлин хийдийн урд талын цэцэрлэгт хүрээлэн, Сөүлийн гудамж, "Гранд плаза”-гийн өмнөх зам дагуух шилмүүст модод өдгөө ёстой л байгаагаас цаашгүй, өнгө зүсээ алдан хувхайрч, амьдрах чадвар нь 4-5-хан хувьтай болсон гэдгийг мэргэжлийн хүмүүс хэлж буй.
Гэтэл энэ гашуун түүх халуунаараа шахам байхад "Өнөө жил Энхтайваны өргөн чөлөөнд 5-7 метрийн өндөртэй 1735 шилмүүст мод ойгоос шилжүүлэн тарина” гээд Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албанаас хоёрдугаар сарын 6-ны өдөр нээлттэй тендер зарласан. Өдгөө гүйцэтгэгч компани нь тодорч, байгалийн "уушги” болсон ой хөвч рүү маань дайлаар мордож эхэлжээ.Өмнөх бүтэлгүйтсэн жишээнээс харахад л, уулнаас авчирч шилжүүлэн тарьсан том нарсыг нэгийг нь 500-600 мянган төгрөгөөр аж ахуйн нэгжүүдээс авч байж. Тэгвэл энэ удаагийн тендерт ялсан, том оврын шилмүүст мод шилжүүлэн тарих, арчлах ажлыг хариуцах компани уулнаас авчирсан модоо нэгийг нь 400 мянган төгрөгөөр худалдана гэж нэгэн эх сурвалж хэллээ.
Энэ өртгөөр тооцвол тендерт шалгараад буй "Тод газар” компани 1735 мод шилжүүлэн суулгаад 694 сая төгрөг халааслах юм байна. Тэгэхээр их хэмжээний мөнгө "үнэртсэн” ийм ажилд урд хойдох жишээ байтугай уулын модны хувь заяа, их хотод мод ургах эсэх нь огт сонин биш ч байж мэдэх. Уулын амь усандаа, усны амь модондоо. Ус ширгээх улайрсан бизнесийг углуургаар нь бут цохих цаг болсон.
2018-05-05

Өнөөдөр сонин болон Сэтгүүлчдийн бүлгэмээс эх сурвалжийг авав.

More 409 0

Category: Гол мэдээ / Ноцтой мэдээ

ОРХОН ГОЛ "УЙЛЖ", АЛТНЫ КОМПАНИУД ТУЙЛЖ БАЙНА

2018/05/07

ОРХОН ГОЛ "УЙЛЖ", АЛТНЫ КОМПАНИУД ТУЙЛЖ БАЙНА

Author: saikhnaa on 7-05-2018, 13:53

Архангай аймгийн Цэнхэр сум алт олборлох ашиглалтын хамгийн олон буюу 22 тусгай зөвшөөрөлтэй юм байна. 2017 онд гэхэд тус суманд /зөвхөн нэг суманд шүү/ 16 компани алт олборлож байсан ч, тэдний 14 нь ямарч техник эдийн засгийн үндэслэлгүй, мөн уулын ажлын төлөвлөгөө зэрэг холбогдох зөвшөөрөлгүйгээр ажиллаж байгаа.

"Монгол газар” компани зөвшөөрөлтэй гэх өөрийн талбайд эдгээр зөвшөөрөлгүй компаниудыг туслан гүйцэтгэгчээр оруулж, Орхон болон бусад голын эхийг бүрдүүлдэг Шийртийн амнаас алт олборлох нэрээр голын эх, тэр хавийн амыг сүйтгэжээ. Үүний улмаас Шийртийн болон бусад голууд бохирдож, Орхон гол 200 гаруй км газарт улаан, шар шороогоор урсаж эхэлснийг мэргэжлийн хяналтынхан шалгаж нотолсон байна. Одоо ч байдал дээрдсэнгүй. Хуулийн байгууллага хариуцлага тооцож, алт олборлох нэрээр голын эх бохирдуулж байгааг зарим компанийн үйл ажиллагааг зогсоосон ч, Орхон гол "уйлсан” хэвээр байгааг нутгийнхан олон дахин ярьж, зохих байгууллагад нь ханджээ.

Ер нь бол Шийртийн амыг бохирдуулж, Орхон голыг "уйлуулсан”-ы улмаас эндээс эх авдаг, дагаж урсдаг зэрэг нийт найман аймгийн 53 сумын хүн мал хордсон гэж үздэг. Орон нутагт туйлж байгаа алтны компаниудад хариуцлага тооцож лиценцийг нь хураах аавын хүү Монголд байна уу?

Natsag Dulamsuren

More 373 0

Category: Гол мэдээ / Уул уурхай

Коммунизм ба тайрсан бут

2018/05/07

Коммунизм ба тайрсан бут

Author: saikhnaa on 7-05-2018, 13:24

Олон нийтийн сүлжээнд өөр өөрсдийн өнгөөр байр суурь, үзэл бодлоо илэрхийлдэг олон бичигчид байдаг. Infomongol.mn сайт олон нийтийн чөлөөт индрийн хувьд эдгээрээс нийтэлсээр байдаг билээ. Ингээд Uuganbold Tsegmed-ийн бичвэрийг хүргэж байна.

Коммунизм ба тайрсан бут

Миний ойлгосноор Коммунист нийгэм бүх хүний хязгааргүй эдийн засгийн хэрэгцээг хангаад бүгд элбэг дэлбэг сайн сайхан хангалуун амьдрал санал болгосон юм шиг байгаа юм.

Тэгснээ мэдээж "сонгуулийн маргааш" тийм нөхцөлд хүрч чадахгүйгээ ухаарсан юм уу даа. Тэгээд "амлалтаа" биелүүлэхийн тулд хязгааргүй хэрэгцээг хангах биш "хэрэгцээг хязгаарлах" аргаар ажиллаж эхэлжээ.

Бусдаас илүү хөдөлж, хөрөнгөжсөний илүү хөрөнгийг хурааж "хэрэгцээнд хязгаарлалт" тогтоов. Яг гудамжны шар хуайс тэгшилж байгаа юм шиг, дээрээс нь тэгшлээд. Бүгдийг нь ижил сайн ургуулахын тулд багыг нь услаж бордохын оронд томыг нь тасдаж, тайрах аргыг сонгожээ. Байгалийн хууль болох бүх ургамал ижил тэгш ургадаггүй, зарим нь нам, зарим нь өндөр, зарим нь гэрэлд, зарим нь сүүдэрт, зарим нь хаданд, зарим нь талд, зарим нь бие даан, зарим нь нөгөөгийн нөмөрт ургадаг экосистемийг ойлгохгүй шинэс модыг гүзээлзгэний буттай ижил өндөртэй болтол тайрч хаясан. Хэтэрхий урт ургаад байгаа заримыг нь "үндсээр нь таслан" үгүй хийсэн. Энэ устгалд манай 20 хүн тутмын 1 нь өртсөн.

Харин бидний одоо амьдарч байгаа нийгэм бол өөр. Хүн бүрийн эдийн засгийн хязгааргүй хэрэгцээг хүн өөрөө хангах үүргийг авсан. Хүсвэл та "ТЭНГЭР ХҮРТЭЛ УРГАЖ" болно. Байгалийнхаа хуулийн дагуу бие биентэйгээ зохицоод, бие биенийхээ нөмөрт, бие биентэйгээ ус, шим тэжээлээ хуваалцаад амьдрах боломжийг олгож байна.

Харин хүмүүс маань энийг хэр ойлгож байгаа вэ? Өөрийнхөө ургах, амьдрах орон зайг, боломжийг харж өөрөө өндөр ургах биш, хүний ургаж байгааг хараад тасдаж хугалж өөртэйгөө тэгшлэхийг л ихэнх нь хүсээд байх шиг.

Ц.Ууганболд

2015.05.07

More 306 0

Category: Нийгэм

Судлаач Д.Ганхуяг: Бах, мэлхий хоёрын барилдааныг ажихад

2018/05/07

Судлаач Д.Ганхуяг: Бах, мэлхий хоёрын барилдааныг ажихад

Author: saikhnaa on 7-05-2018, 13:01

УИХ-ын болон Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дараа зэрэгцэж, давхардаж, хавсран явагдсан асар олон үйл явдлын учрыг олох, тайлбарлах хүн Монголд бараг байхгүй болов. Үйл явдалд идэвхитэй оролцож, янз бүрийн шийдвэр гаргаж, нөлөөлдөг эрх баригчид хүртэл юу хийж байгаагаа, юу хийх ёстойгоо мэдэхээ болив. Ямар ч гэсэн урд өмнө болж байснаас илүү өргөн, илүү гүн гүнзгий, илүү далайцтай үйл явдал зэрэг зэрэг өрнөж буй нь тодорхой байна. Хамгийн гол нь эдгээр бүх үйл явц эргэлт буцалтгүй болсонд түүний мөн чанар оршино. Энэ талаар өгүүлсү.

Улс төрийн талбайн тухай товчхон

Юуны өмнө францын нэрт эрдэмтэн П.Бурдье-гийн онолоос "улс төрийн талбай” хэмээх ойлголтыг товч яръя. Хямралын онол, сүйрлийн онолыг түшиглэн яриад тайлбарлаад олон жил болоход манайхан "ойлгосон” шинж энэ хир байхгүй учраас эдгээртэй нэг эрэмбийн "улс төрийн талбайн онолд” түшиглэн яривал "ойлгож” магадгүй гэж горьдох юм.

Улс төрийн талбай гэдэг бол улс төрийн тоглогчдын хоорондын өрсөлдөөнт тэмцлийн явцад улс төрийн бүтээгдэхүүн, үзэл баримтлал, хөтөлбөр, анализ, үйл явдал бий болж, түүнээс нь иргэд сонголт хийх ёстой болдог тэр талбарыг хэлдэг.

П.Бурдье улс төрийн талбайг үйлдвэрлэл, эрэлт нийлүүлэлт бүхий өвөрмөц зах зээл мэт авч үзсэн бөгөөд энэ талбайд улс төрийн бүтээгдэхүүн, үзэл баримтлал, хөтөлбөр, улс төрийн байгууллагууд болон лидерүүд зэрэг өвөрмөц төрлийн бүтээгдэхүүн бий болж байдаг гэж үзсэн. Энэхүү улс төрийн талбайд улс төрийн тоглогчид янз бүрийн зай, байрлалд байрлан үйл ажиллагаа явуулдаг.

Мөн улс төрийн талбайд улс төрийн зөрчил үүсч, тэр нь нийгэм болон түүний бусад салбарт нөлөөлөн халдварлах бөгөөд энэ нь улс төрийн талбай эвдрэн устаж, өөр төрлийн тоглогчид бүхий шинэ талбай үүсгэдэг гэж үзсэн. Үүнээс цаашихыг нь сонирхвол П.Бурдье-гийн "Улс төрийн социологи” болон бусад олон суут бүтээлээс нь үзнэ биз. Гэхдээ манайхан бараг уншихгүй атлаа шууд л цээжнийхээ бангаар өрвөлзөөд унана гэдгийг би мэдэж л байна…

Үүнийг манай нөхцөл дүйцүүлэн тайлбарлахыг хичээе. Монголын улс төрийн гол тоглогчид болсон МАН, АН болон улс төрийн систем бүхэлдээ эвдэрч, нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн тоглогч алга болж, улс төрийн тоглогч хэмээгдсэн этгээдүүдийн зан араншин, үйлдэл нийгэмд ч, нам дотроо ч, бусад тоглогчддоо ч үйл ойшоогдох болов. Шинээр улс төрийн бүтээгдэхүүн, үзэл баримтлал, хөтөлбөр гаргах субъект буюу нам, лидер бас л үгүй болов. Улс төрийн анализ хийх нь байтугай явган хэрүүл, маргаанаар асуудлыг шийдэх гэж тэнэглэн зүтгэх болов. Нэг талаас иргэдийн сонголт хийх боломж үлэмж хумигдаж, нөгөө талаас улс төрийн тоглогчдын санал болгосон бүхнийг хараан нулимах болов.

Энэ нь манайд 20 гаруй жил бүрэлдэн тогтсон улс төрийн талбай бүрэн эвдрэлд орж, Монголын нийгэм улс төрийн шинэ талбай, шинэ тоглогчдыг шаардах болсныг харуулж байна.

Нуралт

МАНАН-г Н.Энхбаяр, Р.Гончигдорж хоёр анх 1998 онд "Алтангадас” нэрээр үүсгэн байгуулсан юм. Тухайн үед Н.Энхбаяр нь дарга, Р.Гончигдорж нь орлогч болсон нь мэдээж хэрэг. МАНАН байгуулсан нь нам дамжсан олигархи бүлэглэл өсөн бойжиж Монгол Улсыг хорь шахам жил хуваарьгүй ноёрхохын эхлэл болсны зэрэгцээ урт удаан наслах боломжгүй гэмт хэргийн шинжтэй улс төрийн талбайг үүсгэсэн юм. МАНАН үүссэн цагаасаа л их авилгын эхлэл, төрийн цуврал гэмт хэргийн эхлэл болсон юм. Н.Энхбаяр 2001 онд унаснаар МАНАН-г С.Баяр, Ц.Элбэгдорж хоёр хамтран удирдах болов. Гэхдээ дарга нь МАН, орлогч нь АН байсан нь мэдээж хэрэг. Түүнээс хойш Сү.Батболд, Ө.Энхтүвшин нар МАНАН-г удирдаж байв. Харин Н.Алтанхуяг "Том Алтан гадаст” наалдаж байгаад эрх мэдэлд хүрмэгцээ "жижиг Алтангадас” байгуулж бүх эрх мэдлийг авах гэснээсээ болж өөрөө унасныг эс тооцвол МАНАН-г эсэргүүцэх хүч энэ хэр гараагүй юм. Хамгийн сүүлд Ц.Элбэгдорж МАНАН-г хуваарьгүй ноёрхож байгаад хуулийн эрхээр улс төрийн талбайгаас шахагдан гарав. Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дараагаас буюу саяхнаас МАНАН доторхи дотоод зөрчил хурцдаж, хайр найргүй дажин эхлэв. Үүний улмаас МАНАН-гийн хуучин удирдагчид бүгдээрээ талбайн "цоорхойгоор” савиран гоожиж МАНАН-д үе солигдох, шинэ тоглогч, шинэ лидерээ "тодруулах” тэмцэл эхлэв. Энэ талаар би залхатлаа бичсэн."МАНАН сарнихын даваан дээр” 2017.10.27. "Өнөөгийн хямралын учиг” 2017.09.21. "Хуучин толгойнууд бие хайх үед” 2017.08.23. "Ан цаваас цууралт” 2017.08.04. "Чөтгөрийн тойргийг эвдэхийн учир” 2017.06.02. "Улс төрийн их эвдрэл” 2016.07.02. "Чөтгөрийн тойргийн учир”2016.07.01. Эдгээр өгүүллүүд МАНАН-гийн хямрал, задралыг олон талаас нь дэлгэрэнгүй өгүүлсэн болно.

МАН-ын эвдрэл

МАН-ын эвдрэл маш эртнээс эхэлсэн ба 2012 оны УИХ-ын сонгуульд ялагдсанаас хойш үлэмж хурцдав. УИХ-ын сонгуулийн дараа МАН-д ямар үйл явц болж, ямар их хэрүүл тэмцэл өрнөснийг нурших нь илүүц зүйл болно. Нам юу юугүй задрахын даваан дээр амь аврах цорын ганц нэгэн гарц олсон бөгөөд энэ нь Улаанбаатарын бүлэглэлийн тэргүүн М.Энхболдыг намын даргаар сонгосон явдал болно. МАН-ын олон далд бүлэглэлийн удирдагчид М.Энхболдыг овойж оцойсон амжилт гаргахгүй ч онхолдтол унагахгүй хүн гэж үзжээ. Өөрөөр хэлбэл намын задралыг зогсоохгүй ч гэсэн хойшлуулах чадвартай "түр зуурын” удирдагч гэж үзжээ.

Хамгийн хачирхалтай нь М.Энхболд МАН-ын задралыг Ц.Элбэгдоржтой "хамтран зогсоох” чиг шугам барьсан байна. Учир нь сөрөг хүчний удирдагч болсон М.Энхболд амжилт олохын тулд нэг талаас Ц.Элбэгдоржоос МАНАН-гийн дараагийн удирдагч болох "зөвшөөрөл” олж авах, нөгөө талаас МАН дотроо тэргүүлэх лидер болох "эрх” олж авах хачин зөрчилтэй асуудалтай тулгарчээ.

АН-ыг Ц.Элбэгдорж хангалттай хутган үймүүлж байсан учраас М.Энхболдын хийх ажил харьцангуй хялбар байсан юм. Учир нь АН-ын голлох удирдагчид З.Энхболд, Н.Алтанхуяг, Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт нарын бүх лидерүүд аль хэдийн шороотой хутгалдсан байв. Харин МАН дотроо бол М.Энхболд өөрийн Улаанбаатарын бүлэглэлийг МАН-ын тэргүүлэх бүлэг болгох зорилт тавьсан бөгөөд энэ нь ч гэсэн бас амархаан бүтэх ажил байв. Учир нь С.Баяр, Сү.Батболд, Ө.Энхтүвшин болон бусад удирдагчид бараг бүгдээрээ нэр нүүрээ алдсан байв. Хамгийн гол тоглогч Ц.Элбэгдоржийн улиран сонгогдох боломж алга болсон нь М.Энхболдод МАНАН-гийн дараагийн удирдагч болох гол нөхцлийг бүрдүүлж өгсөн юм. Ц.Элбэгдоржтой хамтран ажиллана гэдэг бол АН-ыг хутган үймүүлэх, түүний Засгийн Газрыг унагана гэсэн хэрэг юм. Энэ талаар М.Энхболд, Ц.Элбэгдорж нарын гар сайхан нийлснээс М.Энхболдын үйлдэл бүр МАН-д нэлээдгүй оноо авчирч байлаа.

М.Энхболд өөрийн тэвчээртэй, шаргуу зан чанарынхаа ачаар дээрх зорилтоо амжилттай биелүүлж, МАН-ын задралыг 4 жилээр хойшлуулж, МАН-ын 2016 оны УИХ-ын сонгуулийн ялалтыг хангасан гол нөхцлийг бүрдүүлсэн бодит байдлыг хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй.

Ингээд 2016 оны УИХ-ын сонгуулиар МАН үнэмлэхүй ялалт байгуулав. Энэ нь М.Энхболдод "бүгдийн хаан” болох итгэл найдвар төрүүлжээ. Ер нь ч энэ бол боломжтой зүйл байлаа. М.Энхболдыг Ерөнхий сайд болно гэж бүгдээрээ бодож байтал хаа холоос Ж.Эрдэнэбатыг чирж авчран Ерөнхий сайд болгож, өөрийн дотнын хүн "Төв аймгийн” Су.Батболдыг хотод тавьж, өөрөө УИХ дарга болсныг тааж, тайлж, тааварлах дэндүү амархан байлаа. Тэр Ерөнхийлөгч л болохыг хүсчээ.

Түүний энэ үйлдэл МАН дотор арай ядан тогтоосон "энх тайвныг” оргүй болгож, намын задралыг дахин, чингэхдээ илүү хүчтэй сэдрээсэн юм. МАН-ын доторхи зарим бүлэглэлүүд түүний эсрэг ажиллаж эхлэв. Ингэснээр Ерөнхийлөгчийн сонгуульд М.Энхболд дэндүү гутамшигтай ялагдал хүлээв.

М.Энхболд төв нам, Засгийн газар, Улаанбаатар, орон нутаг, хэвлэл мэдээлэл гэсэн хүчирхэг тулгууртай атал энэ нь дэндүү хэврэг байжээ. МАН-ын дотоод, түүний дотор М.Энхболдын талаарх асар их сөрөг мэдээлэл Х.Баттулгын штабт ирж байсан нь М.Энхболдын ялагдлын нэг гол шалтгаан болно.

Ийнхүү МАНАН-г залгамжлан авч даргалахаар тооцоолж байсан М.Энхболд унаснаар МАНАН илт хүлээн зөвшөөрөгдсөн лидергүй болов. МАНАН-гийн лидер гэдэг бол МАН, АН болон төр засгийг бүхэлд нь удирдах, залах улс төрийн ихээхэн том орон зай юм. Энэ орон зай алга болсноор МАНАН-гийн удирдагчийн суудлын төлөө хайр найргүй дотоод иргэний дайн эхлэв.

АН-ын цэвэршил

2016 оны УИХ-ын сонгуульд Ц.Элбэгдоржийн тасралтгүй хутган үймүүлэл, өөрсдийн тэнэглэлээсээ болж навсайтлаа ялагдсан АН "шинэчлэл” хийх асуудалтай тулгарав. Дашрамд дурдахад МАН 5 удаа шинэчлэл хийсэн, үгүй ядахдаа шинэчлэл хийсэн гэж зарласан бол АН нэг ч удаа шинэчлэл хийгээгүй явсаар ирсэн.

Навсайтлаа ялагдсаны хариуцлагыг уг нь Ч.Сайханбилэг үүрэх ёстой ч З.Энхболдод үүрүүлэн саналаар нь ажлыг нь булааж авахыг оролдоход өнөөх нь АН-ын даргаар "Шонхор” фракцынхаа С.Эрдэнийг сонгуулж дөнгөв. Үүнд олон хүн дургүй байсан ч энэ бол нэлээд сайн тооцсон томилгоо байв. Энд л Ц.Элбэгдоржийн алдаа байв. Тэр С.Эрдэнийг өөрийн хараат хүн тул зөвшөөрсөн ч нам дахь дайснуудаа нэгтгэчихжээ. Гэвч тэр тайван байсан юм, АН Ерөнхийлөгчийн сонгуульд гарцаагүй ялагдах тул Ерөнхийлөгчийн ажлаа өгөөд өөрөө АН-ын эрхийг авна гэж тооцож байжээ. Гэвч сонгууль жинхэнэ цунами болж "Элбэгдорж-Энхболд-Баярын” триадыг няц даржээ.

Ингээд Ц.Элбэгдоржид доромжлогдон гутаагдсан АН-ын өөр триад төрийн албаар бэхжив. АН-ын "Шонхор” фракцын З.Энхболд ЕТГ-ын дарга, нөгөө нөлөө бүхий "Жижиг Алтангадасын” тэргүүн Н.Алтанхуяг ЕТГ-ын улс төрийн зөвлөхөөр сонгогдсон нь шахагдаад байсан АН-ын улс төрийн талбайг чамгүй өргөсгөв. Одоо "Шонхор” болон "Жижиг Алтангадас” нэгдмэл байр суурин дээр ажиллах болов. Үүний дээрээс Х.Баттулгын "МоАХ” фракци нэмэгдээд ирэхээр хүч нь үнэмлэхүй ихсэх нь мэдээж хэрэг. Дээрээ зузаан шүхэртэй болсон С.Эрдэнэ дуулгаваргүй загнаж, Ц.Элбэгдоржийг үл тоох болов. Ингээд Ц.Элбэгдорж өөрийн фракцын хамт палианы гадна гарчээ.

Одоо бол энэ "нэгдмэл хүчин” Ц.Элбэгдоржийн "Барууны” фракцыг бутниргэх ажлыг гүйцэтгэв. Энэ нь 2018 оны 3 дугаар сард болсон АН-ын ротацын сонгуулиас тод харагдана. Энэ ротацын гол зорилго нь АН дахь Ц.Элбэгдоржийн "Барууны” фракцыг бутниргэх "их цэвэрлэгээ” хийх явдал байсан бөгөөд энэ нь тун амжилттай болж, үр дүнд Ц.Элбэгдоржийн "Барууны” фракци хуу арчигдаж, харин оронд нь С.Эрдэнийн "Шонхор” фракци хүч нөлөөгөө үлэмж тэлэв. Ц.Элбэгдоржийн залгамжлагчаа болгоно гэж хооронд нь зодолдуулж байсан Х.Тэмүүжин, М.Батчимэг, "Нэг ардчилал”, "МҮДН” фракц, бусад чөлөөт хөвөгчид хөөгдөв. Байдал энэ хэвээрээ байх ахул тэдэнд 2020 онд дэвших ч боломж олдохгүй байж мэднэ.

Одоо бол АН-д ойролцоогоор хүч тэнцүү "Шонхор”, "Жижиг Алтангадас” гэсэн хоёр том фракци үлджээ. АН-ыг Ц.Элбэгдоржийн үлдээсэн бохир заваан, угаадсаас цэвэрлэнэ гэдэг бол нэн хүнд ажил бөгөөд ийм зовлонтой нүсэр ажлыг С.Эрдэнэ шиг гүдэс, шулуун, тэнэгдүү зоригтой хүн л гүйцэтгэж чадах юм. Ямар ч гэсэн С.Эрдэнэ "АН-ын шинэчлэл” гэж нэрлэж болмоор анхны зарлаагүй дайныг амжилттай биелүүлэв.

Армийг нь толгой дараалан хядан сөнөөж байхад Ц.Элбэгдорж тэднийг хөсөр хаяад гадагшаа зугтаж казинодож явжээ. Харин С.Эрдэнээр бохироо цэвэрлүүлчихээд дараа нь намын даргын суудлаа булааж авах уу, эсвэл нэгдмэл байдлаар цааш ажиллах уу гэдэг нь яваандаа мэдэгдэнэ. Үнэндээ шоовдорлогдогсод буцаж намын эрхийг авах найдлага байхгүй, тэд нөгөөдүүлээ чадъя гэвэл салж өөр нам байгуулах ганцхан зам бий…

Жижиг намуудын горьдлого

Том намуудын зодоон, дайны улмаас өөр хүчнийг эрэлхийлэх олон нийтийн сэтгэл зүйн хандлагыг ашиглан нэр нүүр олох гэсэн жижиг намууд идэвхижив. Түүний тэргүүн эгнээнд МАХН яваа.

МАХН бол Н.Энхбаяр гэсэн "мөнхийн” ганц даргатай, С.Ганбаатар, Ц.Шаравдорж, Ц.Оюунбаатар гэсэн 3 хөгшин цэрэгтэй, залуусынхаа цус, нулимсаар хооллож байдаг, өш авахыг зорилтоо болгосон, МАН-ын оршуулгын газраас амилсан зомби нам юм. Нэлээн дээр амиа алдсан Ц.Түмэнгэрэлийг эс тооцлоо гэхэд МАН-ын Г.Шийлэгдамба шоронд орсон, З.Баянсэлэнгэ прокурор дээр, О.Баасанхүү намаасаа хөөгдсөн нь хөдөлшгүй баримт юм. Энэ болон "шоронгийн хадаас” болсон бусад олон залуус Н.Энхбаярын "эрх мэдлийн өвчний” золиос болсон юм.

Тэгээд ч авилгын системийг өөрийн гараар бүтээсэн хүн тэрхүү бузар системээ өөрөө эвдэлж байсан тохиолдол дэлхийн түүхэнд байхгүй. Сүүлийн үед Н.Энхбаяр өөрийгөө "эх оронч” болгох суртал нэвтрүүлэг эрчимтэй явуулж байна. Тийм юм ёстой байхгүй. Н.Энхбаяр аль 1998 оны үеэс казиногоос авилга авч, Р.Фридландад Оюутолгойн лицензийг зарж, оронд нь мөнгө зээлж, түүнийгээ Орост төлөх их өрийг дарах нэрээр халхавчлан, олон сая доллар луйвардаж, төрийн албан тушаалыг арилжаа наймааны хэрэгсэл болгох эхлэлийг тавьж, Солонгосын Муны шашныг нэвтрүүлж байхдаа "эх оронч” гэдгээ харуулах ёстой байсан юм. Одоо Н.Энхбаяр "эх оронч” болоход дэндүү оройтсон.

Түүний араас Буянгийн Жаргалсайхан удаалж буй. Бүдүүлэг тэнэг төсөөллөө улс төрийн хөтөлбөр хэмээн ойлгодог тэрбээр 20 гаруй жил нэг л сэдвээ давтан үглэж буй бөгөөд хоёр намын ялсан талд нь үйлчилдэг түүний холбиромтгой занг олон хүн мэддэг. Энэ удаад хоёр нам хоёулаа суларсныг тэрбээр "цойлон” гарах боломж гэж ойлгожээ. Ганц даргатай 20 гаруй жил болсон, нэг юмаа улиг болтол давтдаг нэхмэлийн үйлдвэрийн улстөрийн албыг нам гэж үзэх нь дэндүү сэрүүдсэн явдал болно. Хэрэв Жаргалсайхан Кромвелл болмоор байгаа бол хувьсгалаар л болдгийг ойлгох хэрэгтэй…

Ерөнхийлөгчийн байрлал

Өнөөгийн улс төрийн талбай дахь байрлалаар нь авч үзвэл Ерөнхийлөгчийн институт орь ганцаараа МАНАН-гийн улс төрийн талбай болон голлох тоглогчдын эсрэг байр суурьтай байгааг хялбархан нотолж болно. Х.Баттулга эхэн үедээ МАНАН-гаас хамааралтай байсан боловч сүүлдээ МАНАН-даа хавчигдан хөөгдөхийн чамгүй зовлон үзсэн учраас түүнийг сөрөн зогсогч эхний бөгөөд гол хүн болсон юм. Түүнээс гадна Х.Баттулга манай бүх хэрүүлийн цөм болсон уул уурхайтай холбогдсон гэмт хэргүүдтэй холбоогүй байгаа нь түүнд итгэх хүлээлт төрүүлж байна. Түүнийг чухам уул уурхайтай холбохгүйн тулд бүгдээрээ нийлж хавчиж байсан нь эргээд тэдэнд гай дуудсан хэрэг.

Миний хувьд Х.Баттулгыг ямар ч өө сэвгүй төгс хүн гэж үзэж байгаагүй, одоо ч тийм хэвээрээ байгаа. Гэхдээ тэрбээр МАНАН-г сөрөн зогсох гол хүчин болсныг нь онцгойлж байгаа юм. МАНАН эвдрэхдээ тулбал зөвхөн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг л дамжин нуран унана гэдэгт би эргэлзэхгүй байна. Түүний ялалтын нэг жигүүр нь АН бол нөгөө жигүүр нь яалт ч үгүй иргэний улстөрийн хөдөлгөөнүүдийн "Үндэсний үзэлт” хэсэг байсан учраас "эрээн зангиаг цоохор дээл” ялсан юм. Тэр эрчээрээ МАНАН-гийн тулгуур болсон МАН-ын Засгийн газрыг ч сольж, дотор нь хагалаад, У.Хүрэлсүхэд намын даргыг нь хүртэл авч өгөөд зогссон билээ. Сонгуулийн дараах энэ үйл явцад АН-ын оролцоо зөвхөн эргэлзэнгүй дэмжихээр л хязгаарлагдсан юм. Тэр ч байтугай АН-ын НИТХ-ынхан Э.Бат-Үүлийн уриалгаар бүр эсрэг ажиллаж байсан билээ.

Хүчний байгууллагуудад шаардлага тавьж, үүрэг даалгавар өгсөн, УИХ-ыг тараах асуудлыг хөндсөн, оффшорын эсрэг тэмцэл эхлүүлсэн, алдагдсан хөрөнгө мөнгийг нэхэж, шударга ёс эхлэх алхам хийсэн зэргийг зөвхөн өөртөө болон АН-ын төлөө хийсэн зүйл гэж үзэж болохгүй.

Хэрэв М.Энхболд ялсан бол өнөөдөр улс орон өмхий цөөрөм мэт ногоорон мэлтийж чимээгүй ялзарч байх учиртай. Одоо шоронд байгаа хэд огцорсон Ерөнхийлөгчтэйгээ үндэсний баатрын дүрд тоглож, тэгш бус гэрээнүүд улс орныг тамирдуулан алгуур үхүүлэх байсан юм.

Гэвч түүнд саад бэрхшээл их тулгарч байна. Хүчний байгууллагууд улс төрийн тэмцлийн явцад баримжаагүй болсныхоо улмаас нуувчиндаа орсон боловч тэдний дотоод зөрчил тэмцэл ид өрнөж байна. Том бизнес бүлгийнхэн "төвийг сахих” байр суурь баримталж буй боловч дадсан сурсан дураар авираа татаж чадахгүй байна. Өөрөөр хэлбэл хүчнийхэн болон бизнесийнхэн улс төрийн шинэ талбай, шинэ тоглогч тодрохыг хүлээн, ялаад гарсан хэнд ч боловч үйлчлэхэд бэлэн байна.

Цаашид яахыг МАН шийдэх нь

АН-ын дотоод цэвэрлэгээ амжилттай чимээгүй хэрэгжсэн нь тэр хагарал дээр тоглох чадвар МАН-д байгаагүйгээс болсон юм. Учир нь өөрсдөө хагаралдаа идэгдээд байсан бөгөөд юун АН-ыг хагалах, харин тэндээс дайралт ирэхгүй байгаад залбираад суухаас аргагүй нөхцөл байдалд орчихоод байв. У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайдынхаа ажилд дадахаас гадна Ерөнхийлөгчийг цаашид түших үү? Эсвэл намтайгаа учраа олох уу гэдгээ шийдэх гэж айн тарчилж байв.

Эцсийн шийдлээ БНХАУ-д айлчлах үедээ "олсон” бөгөөд "түүнд” өмнөд хөршөөс яг Ж.Эрдэнэбатад өгсөнтэй адил хадаг барьжээ. Үүнийг магадгүй тэр өмнөд хөршийн дэмжлэг гэж харсан байх. Хоёрт сонгуулийн үед идэвхтэй явсан "эрлийз”-ийн акцид хэтэрхий итгэснээс "эрлийз биш” өөрийг нь өмнөд хөрш нь ад үзнэ гэж айсан комплекс нь том алдаа байсан юм. БНХАУ-ын төрөөс аль нэг "эрлийзийн” бүлгийг дэмжих гэх мэт ёсгүй алхам хийхгүй, харин хэн Монголыг удирдана тэр бүртэй адил тэнцүү хандана гэдгээ л ил тод ойлгуулжээ. Дэлхий дахины улстөрийн асуудал хурцадмал байгаа энэ үед өмнөд хөрш умард хил дээр нь тогтворгүй, таагүй уур амьсгалтай улс байхыг огт хүсэхгүй байгаа билээ. Үүнийг нь харин У.Хүрэлсүх "дэмжлэг” гэж үзсэн бололтой биеэ тоож эхлэв. Үүнийг бас харж мэдэрсэн М.Энхболд ар хударгаар нь байр сууриа бэхжүүлэхийн тулд АН-д тал засаж эхэлжээ. Хүүхэд бүрт мөнгө олгох ба Ардчилсан хувьсгалын анхдагчдад тэтгэмж олгох хуулийг Ерөнхийлөгчтэй л дайтаж байвал барав гэж үзээд унагасан УИХ-ын алдааг засаж, босгоод зүтгүүлжээ.

Үүнд уурласан Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх УИХ-ын дарга М.Энхболдод сүрийг үзүүлж, загнаж дөвчигнөснөөс дараагийн зөрчил эхэллээ. "Би Ерөнхий сайд, зүгээр ч Ерөнхий сайд биш намын дарга. Би 2020 онд нам чирч сонгуульд орох гэж байхад АН-д тал засдаг хэн бэ чи?”… Бүлгийн хурал дээрх энэ дөвчигнөлийг нь М.Энхболд чимээгүй өнгөрөөжээ. Гараад ярилцсан нь "У.Хүрэлсүх шиг тэнэг УИХ-ын гишүүдтэй ингэж ярьдаггүй л байхгүй юу.., 2020 онд энэ хөтлөж орох юм гэнэ дээ…”

М.Энхболдын талынхан шууд намын шинэлэлийн урианд таарах нэртэй олон нийтийн байгууллагын эрэлд гарч, хэлэлцээр хийж худалдаж авах болов. У.Хүрэлсүхийг өөрийнх нь аргаар унагахаар тооцжээ. Хуучин ЗГ-ийн гишүүд өс авахаар хөдлөж эхэлжээ. У.Хүрэлсүх ч өрсөж, М.Энхболдын сонгуульд дэмжиж ажилласан пиар бүлгүүдийг цуглуулж эхлэв. 5 тэрбум төгрөг төсөвлөж "Үндэсний брэндингийн зөвлөл” гэгчийг байгуулж, хагасыг нь намын шинэчлэлд далдуур зарцуулахаар болжээ. М.Энхболдод ойр ажиллаж байсан хүмүүсийг ч худалдан авч, эзнийх нь эсрэг турхирч хужаа хувхайгаар нь дуудуулжээ. Харин өнөөдүүл нь М.Энхболдтой байлдах ажилтай хэр нь сонгуулийн өсөрхөлдөө автаж Ерөнхийлөгч рүү архирч эхлэв, үүнийгээ 2021 онд У.Хүрэлсүх Ерөнхийлөгчид дэвших тул одооноос бэлдэж эхлэх ёстой гэдгээр халхавчилжээ. Яг энэ үеэр У.Хүрэлсүхийн холбоотон Сү.Батболдын бүлэглэлийн У.Хүрэлбаатарын идэж шамшигдуулсан хэргийг мөрдөн шуугиан дэгдээсэн нэвтрүүлэг цацсан нь байдлыг улам хурцатгав.

Харалган, явуургүй хорчин Занданшатар, айсан Хүрэлбаатар нар сандрахдаа өнөө бэлэн зэхээний сүлжээгээ ашиглах гэж яарснаас бүхнийг гэрэл цохиулж орхижээ. М.Энхболдтой дайтах гэж бэлтгэж байж ар талаа сүйтгэсэн урагшгүй албатууд нь Засгийн газарт зөвлөмж илгээж байгаа боловч холыг хардаггүйн харгайгаар эзнээ найдваргүй байдал руу шахаж орхив. Шоронд орсон С.Баярыг дэмжигч бүлэглэл У.Хүрэлсүхийн дөвчигнөлийг дарахын тулд нөгөө тийш эргэжээ.

Энэ зуур нөгөө талаас Бандааш Гантулгыг "шалгуулах” болзлыг хангах хуулийг оруулж ирснээр нөхөн сонгууль гарцаагүй болов. Бандааш Гантулга баригдаад явбал нөхөн сонгуульд орохоос өөр аргагүй болох ба яг өнөөгийн судалгаагаар МАН ялагдах нь тодорхой. МАН ялагдвал 2016 оноос хойш хоёр дахиа ялагдсан "Бага газрын тулаан”-ы хариуцлагыг У.Хүрэлсүхэд үүрүүлнэ. М.Энхболд сонгуульд ялагдсаны хариуцлагыг үүрсэн, одоо чиний ээлж. Дараагийн дарга нь… Байлдаан ширүүсч Ж.Энхбаяр-Оюунхорол (Оюунхорол нь У.Хүрэлсүхийн талд шүү), М.Энхболд ба Өмнөговийн Энхболд гэсэн заагт өрнөж байна. Энэ фронт өргөжих нь гарцаагүй.

Харин энэ бол З.Энхболд-С.Эрдэнийн "азын од” гийж байгаа хэрэг юм. Хэрэв тэд бага газрын тулаанд ялбал нам дахь байр сууриа бэхжүүлж, өмнөх ротацийн шинэчлэл зөв болохыг батлан харуулах юм. Гэхдээ ийм шийдвэрлэх тулааны эцсийн дүн зайлшгүй тооцсоноор гардаггүй, санамсаргүй гурав дахь хүчин зүйл, том багаас үл хамаарч шийддэг нь жам юм даа…

Ийм нөхцөлд МАН 2020 онд бүрмөсөн сүйчихгүйн тулд, "Сүх нэртнээр эхлээд Сүх нэртнээр дуусчихгүйн тулд” Үндсэн хуулийн өөрчлөлт рүү яаран орохоос өөр замгүй болчихож байна.

Гол тоглогчийн төлөө тэмцэл

Ийнхүү Монгол оронд 20 шахам жил халаагүй ноёрхож, улс орныг сүйрлийн ирмэгт авчирсан МАНАН хямралаас цууралтад, түүнээсээ эвдрэл гацаанаас сүйрэл нуралтад орсон нь хэн бүхэнд тодорхой байна. Өдөр тутам хоосрон доройтож буй улс төрийн орон зайг эзлэх гэсэн "бага хаадын бага газрын тулаан”, жижиг намууд, горьдогчдын бүлгүүдийн дайн эхэлж, хайр найргүй өрсөлдөөнөөр үргэлжилж байна.

Энэ нь идэж уусан, залилж луйвардсан, хулгайлж дээрэмдсэн хур их баримт, фактуудыг ашиглан ямар ч эмх замбараагүй, ямар зорилгогүй харилцан "буудалцаж” байгаагаар илэрч байна. Өмнө нь баримт фактуудаар "буудалцаж” байсан боловч өнөөдрийнх шиг нэгэн зэрэг, асар их хэмжээгээр "буудалцаж”, чингэхдээ хүч болон давтамжийг нь галзуутай нэмж байсан тохиолдлыг би л лав санахгүй байна.

Ийм нарийн, үнэн зөв мэдээлэл ард түмнээс гарахгүй, ТББ-аас гарахгүй, жижиг намуудаас гарахгүй, зөвхөн өрсөлдөгч МАН, АН, тэдгээрийн гол тоглогчдоос гарах боломжтой. Эдгээр баримт фактууд бараг бүгдээрээ үнэн бөгөөд хөдөлшгүй шинжтэй юм.

Иймээс эдүгээ олон нийтэд ил болоод байгаа баримт фактууд МАНАН эрх мэдэлтэй жилүүддээ хэр зэрэг өм цөм, хайр найргүй, энэрэлгүй идэж уусны гарцаагүй нотолгоо болно. Мөн үүний дээрээс сүүлийн үеийн баривчилгааг нэмээд үзвэл МАН, АН хоёрын "бага хаадын” дайн дэндүү эрчимтэй, хэтэрхий аймшигтай болж байгааг бас төсөөлж болно. МАН, АН-ын хоёрын дайн тэдний алины ч нэр хүндэд тус нэмэр болоогүй, мөн өргөөгүй, харин бүх нийтийн хараал зүхэл, жигшил дургүйцлийг төрүүлж байгаа.

МАНАН-гийн "бага хаадын” дотоод дайны улмаас олон нийтэд ил болсон гэмт хэргийн асар их баримт, фактын бөөгнөрөл барагтай хүн эрэмбэлэх аргагүй түвшинд хүрч, олон нийтийг төөрөгдүүлэх болов. Монголын олон нийт үй түмэн гэмт хэргийг эрэмбэлэн ойлгох чадваргүй болсон нь тэдний тэмцлийг ихээхэн саармагжуулж байгаа юм. Мөн баригдагчид амиа хоохойлохын тулд асуудлыг аль болох том сэдэвтэй уяж улам төөрөгдүүлж байна.

Ухаандаа 65 тэрбум төгрөгөөр төрийг худалдан авах, оффшорын гэмт хэргийн аль нь илүү ноцтой вэ? С.Баярын гадаад дахь 7 байр, бондын мөнгө үрэн таран хийсний аль нь илүү хорлогчинтой вэ ? төсөв, төслийн мөнгийг тэрбум тэрбумаар нь идэх, албан тушаалын болон авилгын гэмт хэрэг үйлдэгсдийн алийг түрүүлж шийтгэх ёстой вэ? гадаадын эрх ашгийн төлөө эх орноо сүйрүүлсэн, гадаадын байгууллагуудад Монгол төрийн нууцыг мэдээлсэн гэмт хэрэгтний алийг нь эхэлж цээрлүүлэх ёстой вэ? гэх мэт гэх мэт бараг хязгааргүй үргэлжилнэ.

Ийм хүнд нөхцөлд манай ард түмэн юу хийхээ мэдэхгүй, толгой нь эргэсэн мэт боловч асар удахгүй МАНАН-г гэсгээх нь гарцаагүй. Учир нь энэ бүхэн бүгдээрээ МАНАН-гийн үйлдсэн гэмт хэргүүд болно. Хэрэв ил болсон болон удахгүй илрэх гэмт хэрэг бүрийг зориг нь хүрээд хуулийн дагуу шийтгэх юм бол Монголын улс төрчдөөс "цэвэр” үлдэх хүн хуруу дарам цөөхөн гарах нь мэдээж хэрэг.

Миний мэдэх хэмжээнд ийм заваан хүнд байдлаас улс төрийн аргаар л гарч болдог. Энэхүү улс төрийн аргыг би болон бид тун удахгүй хэлэх цаг нь хаяанд байна. Одоохондоо бол энэхүү улс төрийн арга нь МАНАН-г устгах, түүний бүтээсэн улс төрийн талбайг халан өөрчлөх, түүний гол гол тоглогчдыг нь зайлуулахад чиглэгдэнэ гэдгийг л хэлж болох байна. МАНАН-гийн үлдэгдлүүд наад зах нь тэд шоронгоос санхүүжилттэй нийгмийг өөрчлөх үйл явц өрнүүлэхийг үгүйсгэхгүй, нийтийг хамарсан өөрчлөлт бужигнаан дундаас өөрийгөө авч гарахын тулд ийм юм зохион байгуулахад их мөнгө хаяхаас ч сийхгүй болсон байна.

Ямар ч гэсэн МАНАН-гийн улс төрийн талбай хумигдаж, гол гол тоглогчид нуран унаж, түүний оронд улс төрийн шинэ талбай, тоглогчид бүрэлдэх үйл явц эргэлт буцалтгүй эхлэж байна.

Судлаач Х.Д.Ганхуяг.

2018 оны 5 дугаар сарын 05

Эх сурвалж: ganaa.mn блог

Эрхэм та судлаач Д.Ганхуягийн бусад нийтлэлийг түүний албан ёсны блог ganaa.mn -ээс уншина уу?

More 286 0

Category: Гол мэдээ / Нийгэм